Ər psixologiya elminin sürə



Yüklə 5,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə34/50
tarix13.04.2017
ölçüsü5,01 Kb.
#13830
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   50

2. Somatik  status; 
3.  Nevroloji    status:  k
ə
ll
ə
-beyin    sinirl
ə
ri,    sif
ətin    simmetriyası;  reflektor 
mühit;  hə
r
ə
ki  sfera(
ə
z
ə
l
ə
  tonusu,  f
ə
al  h
ə
r
ə
k
ə
tl
ər,  diferensiallaşmış  mimik  
h
ə
r
ə
k
ə
tl
ə
r,  
əl  barmaqlarının  incə
  h
ə
r
ə
k
ə
tl
əri,  müvazinə
t  v
ə
 s.) 
4. Psixi  status:  emosional 

 
iradi  xüsusiyyə
tl
ə
r; psixi  gerid
ə
qalma; nitqin  
funksiyalarının formalaşması;
 
 
Psixoloji  mü
ayin
ə
nin  
qarşısında  duran başlıca  mə
qs
ə
d  f
ə
aliyy
ə
tin  
ixtiyari    davranış    formalarının    tə
nzimi    v
ə
  idrak    prosesl
ərinin   formalaşma  
s
ə
viyy
ə
sini  v
ə
   
onlar    arasında    qarşılıqlı    ə
laq
ənin    müə
yy
ə
nl
əşdirilmə
sidir. 
Psixi  inkişafda  geridəqalmanın  diaqnostikası  mə
qs
ə
dil
ə
  
hazırda  çoxsaylı  
metodikalardan istifad
ə
  olunur. Onlardan  birin
ə
  diqq
ə
t  yetir
ə
k. 
 
T
ə
qdim  olunan bu metodika h
ə
m normal,  h
ə
m  d
ə
  
psixi  qüsurları olan 
uşaqların    psixoloji    müayinə
sind
ə
    istifad
ə
   
üçün    müvafiq    mütodikalardan 
 
biridir. O, proqnostik  
ə
h
ə
miyy
ə
t
ə
  
malik  olub,  uşaqlarda  diqqə
tin,  hafiz
ə
  v
ə
 
t
ə
f
əkkürün  qüsurlarını  müaə
yy
ə
n  etm
ə
y
ə
  imkan  verir. 
 
Metodika:  
 
Uşaqlarda  proqnostik  fə
aliyy
ətin xüsusiyyə
tl
ərini  öyrə
nm
ə
k  m
ə
qs
ə
dil
ə
 
3  kartoçka də
sti  t
ə
qdim  ol
unur.  Düzgün  hesab  edilən  mülahizə
l
ə
A il
ə
,  

 
204 
 
 
yanlış    mülahizə
l
ə
r    is
ə
  B  il
ə
 
işarə
   
olunmalıdır.  Uşaq    düzgün  və
   
yanlış  
mülahizə
l
ə
ri  s
ə
rb
ə
st  olaraq qiym
ə
tl
ə
ndirm
ə
lidir. 
 
I d
ə
std
əki  20  kartoçkada  sıranın  ardıcıllığı A,B,A,B....., II  də
std
ə
 60  
kartoçkanın ardıcıllığı B,B,A,A,....,III də
std
ə
 is
ə
 
60 kartoçka A,B,B.... ardıcıllığı  
il
ə
 
düzülmüşdür. Uşaq  hər  bir  sırada  növbə
ti  qoyulacaq  h
ə
rfi  dem
ə
lidir. 
 
Bu  metodika uşaqlarda  normal  və
  
anomal psixi  inkişaf  göstə
ricil
ə
rini 
k
ə
miyy
ə
t    v
ə
    keyfiyy
ət    baxımından  tə
hlil    edib    qiym
ə
tl
ə
ndirm
ə
y
ə
    imkan  
verir.  Bu    metodika    ixtiyari  diqq
ətin    davamlılığı,    keçirilməsi,    paylanması,  
hafiz
ənin  yaddasaxlama, tanıma və
  
yadasalma  kimi  aktlarının  formalaşma  
s
ə
viyy
ə
si,  t
ə
f
əkkür    ə
m
əliyyatlarının
 
(ümumiləşdirmə)  inkişafı,    müvafiq  
proqnozlaşdırmanın  sürəti  haqqında  nə
tic
ə
  
ə
ld
ə
  etm
ə
y
ə
  imkan  verir. 
 
Uşaqlarda sinir
-
psixi pozğunluqlar
-reaktiv v
ə
ziyy
ə
tl
ər onların psixikasına 
z
ə
d
ə
l
ə
yici  t
əsir  göstə
r
ə
n  amill
ə
rl
ə
 
şə
rtl
ə
nir.  Bel
ə
  amill
ər  uşaqda  ə
z
ə
l
ə
l
ə
rin 
atması,  kə
k
ə
l
ə
m
ə
,  qorxu,  sidik  v
ə
  n
əcis  buraxma,  müvə
qq
əti  karlıq,  nitqin 
itm
ə
si,  keyiyib  qalma,  yem
ə
kd
ə
n  imtina  etm
ə,  sayıqlama  ideyaları  və
  s. 
meydana g
ə
lm
ə
sin
ə
 s
ə
b
ə
b olur. 
 
Konfliktl
ər  uşaqların  təəssüratlarına  ağır  zə
rb
ə
  vurur.  Ail
ə
d
ə
  v
ə
 
m
ə
kt
ə
bd
ə
 
uşağa  göstə
ril
ə
n  z
ə
d
ə
l
əyici  zorakı  tə
sirl
ər  uşağın  şüurunda  bu 
situasiyanı yaradan yad və
 
ya doğma adama qarşı affektiv reaksiya  doğurur, 
onu yaşadığı mühitə
 
qarşı yadlaşdırır, öz mühitində
n soyudur.  
Psixi  inkişafda  geridə
 
qalan  uşaqlar  gec  gə
zm
ə
y
ə
  v
ə
 
danışmağa 
başlayırlar.  Bunlarda 
infantilizm,  ixtiyari  diqq
ə
t,  m
ə
ntiqi  yaddasaxlama, 
m
ə
kan  t
ə
s
əvvürləri,  qavrayış,  tə
f
əkkür  kimi  idrak  proseslə
ri  il
ə
 
ə
laq
ə
li 
olduğundan    oxu  və
 
yazı  vərdişlə
rini  m
ə
nims
ə
m
ə
kd
ə
,  t
ə
lim  f
ə
aliyy
ə
tin
ə
 
qoşulmaqda  çətinlik  çə
kirl
ə
r.  Lakin  bel
ə
 
uşaqlar  oxuduqları  mə
tnl
ə
ri  v
ə
 
m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
rin  m
ənasını  anlayırlar.  Düzgün  pedaqoji  yanaşma  və
  psixoloji 
korreksiya  vasit
ə
sil
ə
  bel
ə
 
uşaqlarda  tə
limd
ə
  v
ə
 
əqli  inkişafda  geridəqalmanı 
aradan qaldırmaq mümükündür. 
 
Uşağın
  
ə
qli  c
ə
h
ə
td
ə
n  qeyri-yetkinliyi  il
ə
  pedaqoji  
baxımsızlıq
  

 
205 
 
 
n
ə
tic
ə
sind
ə
  meydana  g
ə
l
ən  psixi  inkişafdakı  lə
ngim
ə
ni  f
ə
rql
ə
ndirm
ə
k  v
ə
 
onların  ayrı
-
ayrılıqda  diaqnostikasını  keçirmək  lazımdır.  İnkişaf  pozğunlu
-
ğunun  psixoloji    diaqnostikası  uşağın  psixi  inkişaf  sə
viyy
ə
sini  v
ə
 
xüsusiy
y
ə
tl
ərini  aşkara  çıxarmaq  mə
qs
ədi  daşımalı  və
 
uşağın  tə
limd
ə
ki 
uğursuzluğunu  aradan  qaldırmaq  üçün  fərdi  korreksiya  proqramının 
hazırlanmasına  yönə
lm
əlidir.  İntellektual  pozğunluğu  müə
yy
ə
n  etm
ə

m
ə
qs
ə
dil
ə
  intellekt  testl
ə
rind
ə
n  istifad
ə
  edilm
ə
li,  n
ə
tic
ə
l
ə

əsasında  psixi 
pozğunluğun strukturu müə
yy
ə
nl
əşdirilmə
lidir. 
İnkişaf  pozğunluqlarının  psixodiaqnostikasında  aşağıdakı  ə
sas 
prinsipl
ə
r n
ə
z
ə
r
ə
 
alınmalıdır: 
 
1. Müxtəlif mütə
x
ə
ssisl
ə
rin 

 
psixoloq, müxtəlif ixtisaslı hə
kiml
ə
rin, loqoped v
ə
 
pedaqoqların iştirakı ilə
 
uşağın öyrə
nilm
ə
sin
ə
 
kompleks yanaşma;
 
2. Aşkar edilmiş psixi fə
aliyy
ət pozğunluqlarının  sistemli və
 keyfiyy
ə
tc
ə
 t
ə
hlili; 
3. Uşağın yaş xüsusiyyə
tl
ə
rinin  v
ə
 
―yaxın inkişaf zonası‖nın nə
z
ə
r
ə
 
alınması. 
 
 
Psixi  inkişafda  geridə
  
qalan  uşaqlarda  görmə
  
qavrayışı  və
  
ə
yani-
obrazlı  tə
f
əkkürün   inkişaf  sə
viyy
əsini  müə
yy
ə
n    etm
ə
k    m
ə
qs
ə
dil
ə
  t
ə
tbiq  
olunan    metodikalardan    biri  S.Rozentsbeyq 
testinin  uşaq    variantıdır.  Bu  
testl
ə
  
iş  zamanı  uşaqlara  kifayə
t  q
ə
d
ər  stimullaşdırıcı  kömək  göstə
ril
ə
 
bil
ər. Uşaq  tapşırığı  düzgün  hə
ll  ed
ə
  bilm
ə
dikd
ə
,  ona  ikinci  d
ə
f
ə
  c
ə
hd  
göstə
rm
ək, yanlışlıq  təkrarlandıqda  isə
 
üçüncü  də
f
ə
  c
əhd  göstə
rm
ə
k  t
ə
klif  
olunur. Psixi  inkişafda  geridəqalan  uşaqlarda impulsivlik  yüksək  olduğuna  
v
ə
 onlar 
tapşırığa  zə
if  b
ə
l
ə
dl
əşdiyinə
  
görə
 
bu cür  istiqamə
tl
əndirici  kömə
k  
tamamil
ə
 t
ə
bii  hesab  olunur.  
 
Test    tapşırığı    uşaq    tə
r
ə
find
ə
n    birinci    c
əhd    zamanı  düzgün    hə
ll  
edildikd
ə
  1  bal,    ikinci  c
ə
hd  n
ə
tic
ə
sind
ə
    h
ə
ll    edildikd
ə
   
0,5    bal,    üçüncü  
c
ə
hd
ə
  
görə
  is
ə
   
0,25  bal  verilir.  Bütün  balların  cə
mi  yekun  olaraq  ikinci  
v
ə
  
üçüncü  cə
hdl
ə
r  n
ə
tic
ə
sind
ə
  
toplanmış  balları  cə
ml
ə
m
ə
kl
ə
  
hesablanır.
 
 
 

 
206 
 
 
1.5.8. Koqnitiv (idrak)  prosesl
ə
rin v
ə
 qabiliyy
ə
tl
ə
rin  
diaqnostikası
   
 
Müasir  psixoloji  terminologiyada  son  dövrlə
rd
ə
  tez-
tez  işlə
dil
ə

“koqnitiv psixologiya”
 
söz birləşməsi öz mahiyyə
ti etibaril
ə
 
şə
xsiyy
ə
tin psixi 
idrak  prosesl
ə
rinin  t
ə
dqiqini 
ə
hat
ə
  ed
ən  mühüm  istiqamə
tl
ə
rd
ə
n    biridir.  
Koqnitiv psixologiya (latınca ―cognitiv‖

―bilik‖, ―idrak‖ demə
kdir.) XX 
ə
srin 50-
ci ill
ə
rinin sonu,  60-
cı illə
rinin 
ə
vv
ə
ll
ə
rind
ə
 
ABŞ
-
da hakim mövqeyə
 malik olan 
Biheviorizm c
ə
r
əyanına qarşı mübarizə
 z
ə
minind
ə
 meydana g
əlmişdir. Onun 
yaradıcıları  D.Brodbent, S.Steriberq, C.Sperlinq,  R.Atainson subyektin qə
bul 
etdiyi  informasiyanın  işlə
nilm
ə
sind
ə
 
xüsusi  psixi  proseslərin,  o  cümlə
d
ə

verbal 
v
ə
 
obrazlı 
komponentlə
rin 
yaddasaxlama 
v
ə
 
t
ə
f
əkkür 
prosesl
ə
rind
əki rolunu ön plana çəkmişlər. ABŞ psixoloqu U.Naccer koqnitiv 
psixologiyanın  və
zif
ə
sini  bilikl
ə
rin  subyektin  d
avranışında    hə
lledici  rolunu 
sübuta  yetirmə
kd
ə
 
görürdü.  Sonralar  Q.Bayer,  A.Payvio,  P.Şenard  koqnitiv 
prosesl
ə
r  kimi  hafiz
ə
  v
ə
  t
ə
f
əkkürün  öyrə
nilm
ə
sind
ə
 
müstə
sna  xidm
ə

göstərmişlər.  S.Şexter  emosiyaların,  N
.Ayzenk  f
ə
rdi  f
ə
rql
ə
rin,  C.Kettel  is
ə
 
şə
xsiyy
ə
tin koqnitiv n
ə
z
ə
riyy
ə
l
ərini yaratmağa təşəbbüs göstərmişlə
r. 
 
Rusiyada  bu  n
ə
z
ə
riyy
ə
l
ə
rin  t
əsiri  altında  müxtə
lif  psixoloji  m
ə
rk
ə
zl
ə
rd
ə
 
bir  sıra  idrak  proseslə
rinin-
qavrayış,  diqqə
t,  hafiz
ə
,  nitq  v
ə
  t
ə
f
əkkürün
 
t
ə
dqiq 
edilm
ə
sin
ə
 
yönəlmiş 
geniş 

dqiqatlar 
apa
rılmışdır. 
Rus 
psixoloqlarından  E.İ.Boyko,  N.F.Dobrınin,  N.İ.Jinkin,  A.V.Zaporojets, 
A.N.Leontyev,  S.L.Rubinşteyn,  A.A.  Smirnov,  B.M.Teplov,  B.J.  Ananyev  və
 
b.,  gürcü  psixoloqlarından  P.Q.Natadze,  A.S.Pranqişvili,  D.N.Uznadze  və
  b. 
ukrayna  psixoloqu  P.İ.Zinçenko,  Azərbaycan  psixoloqlarından  Ə.K.Zəküyev, 
F.A.İbrahimbə
yov, 
M.M
ə
h
ə
rr
əmov, 
Ə.S.Bayramov, 
Ə.Ə.Əlizadə

Z.M.Mehdizad
ə, Ə.Ə.Qədirov, A.İ.Mə
mm
ədov, Ç.A.İsmayılov,T.A.Mustafayev  
ə
h
ə
miyy
ə
tli   t
ədqiqatlar  aparmışlar. 
 
 
Ötə

ə
srin  80-
cı  illə
rind
ən  başlayaraq  dünyada  koqnitiv  proseslə
rin 
t
ədqiqi yeni vüsət almış və
 
yeni prespektiv  qazanmışdır. Koqnitiv proseslə
rin 

 
207 
 
 
öyrə
nilm
ə
sin
ə
 
sistemli  yanaşmanın  nə
z
ə
ri-metodoloji 
əsasları  yaradılmış, 
onların  psixoloji,  psixofizioloji  və
  sosial-
psixoloji  planda  bütöv  və
 
ç
oxaspektli 
t
ədqiqi  aktuallaşmışdır.  Yeni  metodoloji  yanaşma  idrak  proseslə
rinin    psixi 
inikasın  təşkilinin  müxtə
lif  s
ə
viyy
ə
l
ə
rd
ə
-
ünsiyyə
t  v
ə
  f
ə
aliyy
ə
t  kontekstind
ə
 
araşdırılmasının zəruriliyini ön plana çəkmişdir.
 
 
1983-
cü  ilin  mayında  Finlandiyanın  Turku  şə
h
ə
rind
ə
 
―Koqnitiv 
psixologiya‖ adlı Sovet
-Fin birg
ə
 
simpoznumu keçirilmişdir.
 
Müasir dövrdə
 koqnitiv v
ə
 ya idrak prosesl
əri psixologiyasına aid tə
dqi - 
qatların nə
tic
ə
l
ə
rind
ən psixologiyanın bir çox tə
tbiqi sah
ə
l
ə
rind
ə
 
geniş istifadə
 
olunur.  Bunların  sırasında  mühəndis  psixologiyası,  tibbi  psixologiya, 
ə
m
ək  psixologiyası,  elmi  və
  b
ədii  yaradıcılıq  psixologiyası,  idarə
etm
ə
 
psixologiyası,  pedaqoji  psixologiya
  v
ə
  s.  il
ə
 
yanaşı

formalaşma 
m
ə
rh
ə
l
ə
sind
ə
  olan  t
ə
hsil  sistemind
ə
  psixoloji  xidm
ə
tin  d
ə
 
adını  çə
km
ə

olar.  Müasir  təlimin  strategiyasında,  yəni  şagirdlə
rd
ə
  metakoqintiv 
bacarıqların  formalaşmasının
  rolu  v
ə
 
ə
h
ə
miyy
əti  xüsusilə
 
aktuallaş
-
maqdadır.  Tə
limin  idrak    f
əallığının  xüsusi  forması  və
 
öyrə
nm
ə
  m
ə
zmunu 
k
ə
sb  ed
ə
n  f
ə
aliyy
ət növü olduğunu nə
z
ə
r
ə
 
alsaq, ş
agirdl
ə
rd
ə
  t
ə
lim  f
ə
aliyy
ə
ti 
bacarıq  və
  v
ərdişlərinin  formalaşmasında  koqnitiv  proseslərin  müstə
sna  rolu 
birm
ənalı  olaraq qə
bul edilm
ə
lidir.  
 
Praktik  psixoloqun  şagirdlə
rl
ə
 
aparacağı  diaqnostik  işlə
rin  sistemind
ə
 
mühüm  yürlə
rd
ə
n  biri  idrak  prosesl
ə
rin  v
ə
  qabiliyy
ə
tl
ə
rin 
aşkara 
çıxarılmasına  yönəlmiş  fə
aliyy
ə
tl
ə
 
bağlıdır.  Şagirdlə
rin  m
ə
kt
ə
bd
ə
    t
ə
lim
ə
 
başladığı ilk dövrlə
rd
ə
  psixoloji diaqnostika ad
ə
t
ən uşağın tə
lim
ə
 qabilliyinin 
müə
yy
ə
nl
əşdirilmə
si, qabiliyy
ə
tl
ərinin aşkara çıxarılması və
 
inkişafda mövcud 
olan  qüsurların  vaxtında  müə
yy
ə
n  edilm
ə
si  v
ə
 
onların  aradan  qaldırılması 
m
ə
qs
ə
dl
ə
rind
ə
n  ir
ə
li  g
ə
lir.    M
əlumdur  ki,  şagirdin  idrak  qabiliyyə
tl
ə
ri  v
ə
 
t
ə
l
əbatları  ilə
  onun  idrak  f
əallığı  və
  t
əlim  uğurları  arasında  birbaşa 
koppelyasiya 
mövcuddur.  Uşağın  idrak 
qabiliyy
ə
tl
ə
ri  v
ə
 
ümumi  ə
qli 
potensialı  onun  intelektual,  iradi,  emosional  alə
minin 
əsas  göstə
ricisi, 

 
208 
 
 
müxtə
lif  f
ə
aliyy
ət  növlə
rind
ə
 
müvə
ff
ə
qiyy
ə
tinin  z
əruri  şə
rtidir. 
Yüksə

idrak  qabiliyy
ə
tl
ə
rin
ə
 
malik  olan  uşaq  geniş  məlumatlılığa,  zəngin  lüğə

fonduna  v
ə
  t
ə
x
əyyülə
,  m
əntiqi  mühakimə
  qabiliyy
ə
tin
ə
,  t
ə
nqidi  t
ə
f
əkkürə

inkişaf  etmiş  intuisiyaya  malik  olan  uşaqdır.  Qabiliyyətli  uşaqlar  ə
traf  xarici 
al
ə
m
ə
 
qarşı  olduqca  hə
ssas  olur,  h
ər  şeylə
 
maraqlanır,  praktik  ə
h
ə
miyy
ə
tli 
m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
r
ə
 
üstün  ə
h
ə
miyy
ə
t  verirl
ə
r. 
İxtiyari  diqqət,  yaxşı  hafizə,  davamı 
maraqlar,  qarşıya  qoyduğu  mə
qs
ə
d
ə
 
çatmaq  üçün    təkidlilik  onları 
s
ə
ciyy
ə
l
ə
ndir
ə

ə

əsas xüsusiyyə
tl
ərdir. İdrak qabiliyyə
tl
ərinin  üstünlüyü ilə
 
yaşıdlarından  fə
rql
ə
n
ən  uşaqlarda  də
rin  v
ə
 
çoxcə
h
ətli  maraqların  olması 
diqq
ə
ti  c
ə
lb  edir.  Bel
ə
 
uşaqlar  uğursuzluqdan  olduqca  qəmgin  olur,  sarsıntı  
keçirirlə
r. Onlar 
ətrafda baş verə
n hadis
ə
l
ə
r
ə
 h
ə
ssas v
ə
 t
ədqiqatçı münasibə
ti 
il
ə
 
yanaşırlar.  Çə
tin  v
ə
 
mürə
kk
ə
b  m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
rin  h
ə
llin
ə
  h
ə
v
ə
sl
ə
 
qoşulan 
qabiliyy
ətli  uşaqlarda  müstə
qi
llik  meyli  güclü  olur.    Onlarda  ə
dal
ə
t  hissi, 
haqqın  tə
r
ə
fini  tutmaq  t
əşəbbüsləri,  ayrı
-
ayrı  fə
aliyy
ət  növlə
rind
ə,  xüsusilə
 
ünsiyyə
t  prosesind
ə
 
özünü  aydın  biruzə
 
verir.  Onlar  canlı  tə
x
əyyülə
,  z
ə
ngin 
fantaziyaya  malik  olsalar  da,  s
ə
brsizlik  v
ə
 
dözümsüzlük 
kimi  hallar  bel
ə
 
uşaqların  emosional
-
iradi  sferasında  üstün  xüsusiyyə
tl
ə
r  kimi  n
ə
z
ə
r
ə
 
çarpır. 
Küyə
  v
ə
 
qorxuya  düşmə,  yaşıdları  ilə
 
ünsiyyə
t
ə
 
qoşulmaqda  çə
tinlikl
ə
rin 
olması onların çox vaxt qapalılığına sə
b
ə
b olur. 
 
M
ə
kt
ə
bd
ə
  t
əhsil  alan  şagirdlərin  sırasından  üstün  qabiliyyətli  uşaqların 
müə
yy
ə
n  edilm
əsi,  onların  qabiliyyə
tl
ərinin  daha  da  inkişaf  etdirilmə
sin
ə
 
yönə
ldil
ə
n  pedaqoji  s
ə
yl
ə
rin  s
ə
m
ə
r
ə
liliyi  psixoloqun  h
əyata  keçirdiyi 
dioqnostik  işlə
rin  n
ə
tic
ə
si  olaraq  verdiyi  r
ə
yl
ə
rd
ə
n  v
ə
   
tövsiyə
l
ə
rd
ə

ə
h
ə
miyy
ə
tli  d
ə
r
ə
c
ə
d
ə
 
asılıdır.  Psixoloq  belə
  r
ə
yl
ə
ri  t
ə
rtib  etm
ə
zd
ə

ə
vv
ə

n
ə
z
ə
r
ə
 
almalıdır  ki,  fiziki  və
  psixi  c
ə
h
ə
td
ən  sağlam  və
  normal  olan  h
ə
r  bir 
uşaq  yaxşı  qabiliyyə
tl
ərin  formalaşdırılması  üçün  müə
yy
ə
n  potensial 
qabiliyy
ət sahibidir, ona görə
 d
ə

ə
sas m
ə
s
ə
l
ə
 
heç də
 qabiliyy
ə
tin indiki anda 
olub-
olmaması  deyil,  ə
ksin
ə,  mövcud  təbii  imkanların  məhv  olmasının 
qarşısının alınmasından ibarət olmalıdır.
Psixoloqun bu istiqam
ə
td
ə
 apara
cağı
 

 
209 
 
 
 
işlə
rin sistemi ilkin psixodioqnostika 
adlanır.
 
 
İlkin  psixodioqnostika  müə
yy
ənedici  xarakter  daşıyır.  Onun  nə
tic
ə
l
ə
ri 
əsasında  ayrı
-
ayrı  uşaqlarda  idrak  qabiliyyə
tl
ərinin  inkişaf  sə
viyy
ə
si 
müə
yy
ə
nl
əşdirilir,  sonrakı  mə
rh
ə
l
ə
d
ə
  is
ə,  onların  maksimum  sə
viyy
ə
d
ə
 
inkişafını tə
min ed
ə
 bil
ə
c
ək inkişafetdirici proqramlardan fə
rdi v
ə
 qrup 
halında 
istifad
ə
n
in imkanları müə
yy
ə
nl
əşdirilir.
 
 
Tövsiyə
 
olunan 
inkişafetdirici 
proqramlar 
uşaqların 
yaradıcı 
qabiliyy
ə
tl
ə
rinin,  intelektal  t
əşəbbüskarlığının,  tə
nqidi  t
ə
f
əkkürünün,  sosial
-
m
ə
n
ə
vi  v
ə
  liderlik  keyfiyy
ə
tl
ərinin  aşkara  çıxarılmasına  xidmə
t  etm
ə
lidir. 
Qabiliyy
ə
tl
ərin  müə
yy
ə
n  edilm
ə
sin
ə
 
yönəldilmiş  təlim  materialları  orta 
m
ə
kt
əbin  ümumi  təlim  proqramlarına  daxil  edilmiş  mə
zmundan  f
ə
rql
ə
nm
ə
li, 
özünün  mürə
kk
ə
bliyi,  yeniliyi  v
ə
  c
əlbediciliyi  baxımdan  seçilmə
lidir.  Bel
ə
 
proqram  materiallarına  daxil 
edil
ən  tapşırıqlar  mə
zmunca  d
ə
rin  v
ə
 
düşündürücü  olmaqla  yanaşı,  şagirdə
  f
ərdi  uğurlarını  nümayiş  etdirmə
k, 
ünsiyyə
t  v
ə
 
şə
xsiyy
ə
tl
ərarası  sferaya  aid  imkanlarını  sınaqdan  çıxarmağa 
şərait  yaradır. Uşaqların yaradıcı qabiliyyə
tl
ərinin inkişafını ―ə
Yüklə 5,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   50




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin