Ergashxodjaeva Sh. Dj., Qosimova M. S
Nazorat va mulohaza uchun savollar
Yüklə 3,25 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 11 - BOB. SOTISH SIYOSATI 11.1. Tovarlarni tarqatish tarmoqlari xususiyatlarini va ularning tuzilishi
- 11.1-rasm. Firmaning sotish siyosati vazifalari
|
Nazorat va mulohaza uchun savollar 1. Narx deganda nimani tushunasiz? 2. Narxga ta’sir etuvchi omillar nimalardan iborat? 3. Narxlashtirishni maqsadlari nimalardan iborat? 4. Yuqori narx strategiyasi qanday o‘rnatiladi? 5. Past narx strategiyasi deganda nimani tushunasiz? 6. Tovarni hayotiylik sikli davomida mahsulot narxi qanday o‘rnatiladi? 7. Narx qanday o‘rnatiladi? 8. Narxni belgilash omillari nimalardan iborat? 9. Narxni qanday funksiyalari mavjud? 10. Narxni qanday turlarini bilasiz? 180 11 - BOB. SOTISH SIYOSATI 11.1. Tovarlarni tarqatish tarmoqlari xususiyatlarini va ularning tuzilishi Marketingning eng muhim va ajralmas tarkibiy qismi mahsulotni sotish(taqsimlash, tovar harakati, mahsulotni iste’molchigacha etkazish) hisoblanadi. Bu jarayonda tashkiliy nuqtai nazardan eng murakkab vazifa - ishlab chiqarilgan mahsulotni iste’molchiga etkazish hal etiladi. Sotish siyosati iste’mol tovarlarini etkazib berishning ehtimol tutilgan varintlari tahlili va uning mahsulot taqsimotining hamma shahobchalarida eng yuksak xo‘jalik samarasiga erishishini ta’minlaydigan maqbul variantni ishlab chiqish bilan shug‘ullanadi. Yarim tanlangan taqsimot yo‘li marketing bo‘yicha qolgan jami boshqa echimlarga ta’sir ko‘rsatadi - narxlar, transport tashkilotlari bilan shartnoma tuzish, reklama xizmati, o‘z savdo nuqtalarini ochish va hokazolar shu jumlaga kiradi. Shu sababli rahbariyat taqsimot yo‘lini tanlashga bugungina emas, balki ertangi tijorat muhitini ham ko‘zlab ish tutishi zarur. Sotish siyosatining vazifalari quyida ifodalangan(11.1-rasm). 11.1-rasm. Firmaning sotish siyosati vazifalari Faqat bozorga ixtisoslashgan vositachi(taqsimot)ning kirib kelishi ayriboshlash jarayonini tubdan o‘zgartirib yuboradi. Ilgarigi ishlab chiqaruvchilar endi zarur Sotish siyosatining vazifalari Taqsimlash kanallarini boshqarish taqsimlash kanalini shakllantirish taqsimlash kanalini nazorat qilish tovarlarni fizik joylashtirishni boshqarish Omborga joylashtirish va tashishni rejalashtirish tovarlarni joylashuvini tashkil etish va nazorat qilish 181 tovarlarni bir joyda sotishlari va ayni paytda o‘zlariga zarur tovarlarni xarid qilishlari mumkin edi. Ayirboshlash harakatlari soni kamaydi. Vositachilar o‘zlarining aloqalari, tajribasi, ixtisoslashuvi hamda faoliyatining ko‘lami bilan ishlab chiqaruvchi firmaga uning yolg‘iz o‘zi qila olishi mumkin bo‘lganidan ko‘ra ko‘proq narsa taklif etadi. Shu sababli ko‘pchilik ishlab chiqaruvchilar o‘z tovarlarini bozorga vositachilar orqali taklif etadilar. Taqsimot yo‘li aniq bir tovar yoki xizmatning ishlab chiqaruvchidan iste’molchi sari harakatida ularga bo‘lgan mulk egasi huquqini o‘ziga oladigan yoki boshqaga berishga yordam ko‘rsatadigan firmalar yoxud ayrim shaxslar majmuidan iboratdir. Boshqacha qilib aytganda, taqsimot yo‘li tovarning ishlab chiqaruvchidan iste’molchiga qarab harakat qiladigan yo‘lidir. Taqsimot yo‘lining tarkibiy qismlari bir qator vazifalarni bajaradi: • tovar (xizmati)ni bir joydan boshqa joyga ko‘chishi; • tovar (xizmati)ga yoki undan foydalanish uchun mulk egasi huquqini berish; • undovchi faoliyat; • tovarlar buyurtmasi; • xavf-xatarni bo‘yniga olish; • muzoqaralar olib borish; • bozor ma’lumoti tahlili. Taqsimot yo‘lining jami vazifalariga uch umumiy xususiyat xos: ular taqchil resurslarni sarflaydi, ixtisoslashgan sharoitlarda gohida yaxshiroq bajarilishi mumkin, turli ishtirokchilar tomonidan amalga oshirilishi mumkin. Agar vazifalarning ko‘p qismi ishlab chiqaruvchi bajaradigan bo‘lsa, uning chiqimlari ortib ketadi, demak, mahsulot narxi ham baland bo‘ladi. Agar vazifani bajarsa, ishlab chiqaruvchi belgilangan narx pastroq bo‘ladi, chunki vositachi ishni tashkil etishga sarflangan xarajatlarni chiqarish uchun pul undiradi. Taqsimot kanalining asosiy funksiyalariga quyidagilar kiradi: • axborot – bu marketing tadqiqotlari natijasida olingan ma’lumotlar va marketing muhiti to‘g‘risidagi axborotlarni o‘z ichiga oladi 182 • siljitish – mahsulot taklifiga oid ishontiruvchi axborotlarni reklama va boshqa vositalar orqali tarqatish • aloqa – kerakli xaridorlarni topish va ular bilan aloqa o‘rnatish • muvofiqlashtirish – talab va taklifni bir-biriga moslashtirish • muloqotlar – mahsulotni narxi, etkazib berish sharti va taklifning boshqa punktlari bo‘yicha muloqotlar o‘tkazish • jismoniy taqsimlash – tovarni transportirovka qilish va saqlash • moliyalashtirish – kanal faoliyatini ta’minldashga bog‘liq xarajatlarni koplash • tavakkalchilik – mahsulotni sotib olib keyinchalik zarar bilan sotish. Birinchi besh funksiya shartnoma tuzish uchun xizmat qiladi, qolgan uchtasi esa shartnomani bajarish uchun xizmat qiladi. Taqsimot kanalining bosqichi - bu tovar va unga egalik huquqini pirovard xaridorga yaqinlashtirish yo‘lida u yoki bu ishni bajaradigan har qanday vositachidan iboratdir. Taqsimot kanalining quyidagi bosqichlari bor: Yüklə 3,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|