Эркин иқтисодий ҳудудлар
Yüklə 5,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
inglizcha
so„z bo„lib, “qirg„oqdan tashqarida”, “sohildan tashqarida”, “ochiq dengizda” degan ma‟noni anglatadi. Offshor hududlar erkin savdo hududlarining bir ko„rinishi bo„lib, keng rivojlanish xarakteriga egaligi, investitsiyalar, kompaniyalar, xoldinglarni o„ziga jalb etishi bilan boshqalaridan ajralib turadi. Offshor hududlari EIHlarda maxsus sinfni tashkil qiladi. Ularning asosiy farqi shundaki, ularda ro„yxatdan o„tgan korxonalar ishlab chiqarish faoliyatini amalga oshirish huquqiga ega emaslar. Offshor hududlari xaridorlarni qulay pul-kredit rejimi, yuqori darajadagi bank va tijorat sirlari, imtiyozli soliq va tashqi savdo to„g„risidagi qonunlar bilan ta‟minlaydi. Offshar hududda imtiyozli faoliyat yuritish, shuningdek, valyuta cheklovlari yo„qligi, foydani erkin eksport qilish, chet ellik investorlar uchun bojxona to„lovlari va to„lovlarning yo„qligi, ustav kapitalining past darajasi bilan belgilanadi. Offshor biznes rejimida yana bir yetakchi belgisi – mamlakat hududida offshor kompaniyani tashkil etishda tijoriy faoliyatni taqiqlash. Offshor hudud – qonunchilikda bunday davlatdan tashqarida biznesni amalga oshirish uchun mo„ljallangan nolinchi yoki nolinchi soliq rejimida bo„lgan kompaniyalarni ro„yxatga olish imkoniyati nazarda tutilgan hudud. Dunyodagi offshor hududlarning umumiy soni shartli ravishda aniqlanishi mumkin, chunki, har yili ularning ba‟zilari yo„qolib ketadi, boshqalari paydo bo„ladi. Mutaxassislarning fikricha, bugungi kunda offshor kompaniyalar uzoq vaqt davomida mavjud bo„lgan qariyb oltmish turg„un va integratsiya offshor markazlari mavjud. Offshorning jozibadorligida muhim omil – bu rejimning barqarorligi. Odatda, offshor kompaniya ro„yxatdan o„tgan sanadan boshlab 15-25 yil mobaynida, offshor zonada salbiy o„zgarishlarga qarshi investorga kafolat beriladi. Bir qator juda muhim ijobiy omillarga qaramay, offshor zonalarga ba‟zi kamchiliklar mavjud. Bir qator rivojlangan mamlakatlar (AQSh va Yevropa Ittifoqi) bojxona va soliq xizmatlari offshor hududlardan firmalar ishtirokida tuzilgan bitimlarni muntazam tekshirishadi. Boshqa salbiy omil – offshor kompaniyalarning davlat organlari tomonidan ishonchsizligini ko„rsatishi. Shuningdek, kredit olish va biznes sheriklarini topishda qiyinchiliklarga duch kelmoqda. O„z hududida offshor hududlarni yaratadigan 317 mamlakatlar uchun qo„shimcha foyda xorijiy sarmoyalarni jalb qilish, daromadlarni oshirish, yangi ish joylarini yaratishdir, bu esa, umuman olganda, milliy iqtisodiyotning rivojlanishiga yordam beradi 98 . Jahon amaliyotida offshor hududlarning quyidagi turlari amal qiladi: 1. Klassik offshor hududlar. Bu hududlarda korxonalar soliqlar va moliyaviy hisobotlardan ozod etilgan bo„ladi. 2. Soliq yuki past bo„lgan offshor hududlar. 3. Korxonalarni ro„yxatdan o„tkazish, biznesni yuritish va soliq to„lovi bo„yicha ayrim imtiyozlarga ega offshor hududlar. Klassik offshor hududlar va soliq yuki past bo„lgan offshor hududlarga investorlar va tadbirkorlar intilishi nisbatan kuchli hisoblanadi, biroq, klassik offshor hududlar ular ichida eng jozibalisi hisoblanadi. Masalan, klassik offshor hududlarga Bagama, Panama, Virgin orollari va boshqa offshor zonalarni misol qilib keltirish mumkin. Quyida eng rivojlangan offshor hududlar va ular tarkibidagi klassik offshor hududlar to„g„risidagi ma‟lumotlar keltirilgan: Izoh: (OFF) – bu belgi bilan klassik offshor hududlar belgilangan. Soliq yuki past bo„lgan offshor hududlarga Vengriya, Kipr va shu kabi offshor hududlarni misol qilib keltirish mumkin. 98 http://deduhova.ru/blog/wp-content/uploads/2016/07/Offshors2.jpg Avstriya Angliya (OFF) Bagam orollari (OFF) Beliz (OFF) Belgiya Britanskie Virginskie ostrova (OFF) Buyuk Britaniya Vengriya Germaniya Gibraltar Gollandiya Gonkong Daniya Dominika (OFF) Irlandiya Kipr Latviya Lixtenshteyn Lyuksemburg Mavrikiy (OFF) Madeyra Malta Marshall orollari Yangi Zelandiya OAE Ostrov Djersi (OFF) Ostrov Men (OFF) Ostrov Nevis (OFF) Terks i Kaykos oroli (OFF) Panama (OFF) Samoa (OFF) Seyshel oroli (OFF) Shveytsariya Urugvay Estoniya 318 Offshor hududda ro„yxatga olingan, soliq va boshqa imtiyozlar olishga nomzod bo„lgan kompaniyalarga qo„yiladigan asosiy talab – offshor markaz joylashgan davlatning rezidenti bo„lmaslik va bu davlat hududida daromad olmaslikdir. Soliq gavanlarining offshor hududlardan farqi shundaki, u yerda barcha firmalar (xorijiy firmalar ham, mahalliy firmalar ham) faoliyatning barcha turlari yoki ba‟zi turlari bilan shug„ullanishda imtiyozlarga ega bo„ladilar. Hozirgi paytda jahonda 300 dan ortiq offshor markazlar mavjud. Ulardan 70 tasi soliq gavanlari hisoblanadi. Offshor hududlari offshor kompaniyalarning ma‟muriy sharoitlarida, talablarga javob berishda, soliqlarga va boshqalarga juda katta ta‟sir ko„rsatishi mumkin. Shuning uchun, offshor kompaniya tomonidan offshor hududi ro„yxatga olish uchun, muayyan turdagi biznes uchun, alohida offshor sxemasi uchun va ba‟zan, muayyan moliyaviy operatsiyalar uchun tanlangan. Offshor hududni tashkil etgan davlat uchun offshor hududlarning qiymati juda katta. Davlatlar boshqa mamlakatlarning aholisi tomonidan qo„shimcha moliyaviy daromad olishadi, ya‟ni aslida ular hech qanday foyda keltirmaydi, chunki, offshor tuzilmalar o„z faoliyatini xorijiy manbalardan moliyalashtiradi, chet elda ishlaydilar, biroq, ayni paytda ular kapitalini offshor yurisdiktsiyalarga jamlaydi, kichik hajmda bo„lishiga qaramasdan, ichki infratuzilmani rivojlantirish, aholi bandligini ta‟minlash, offshor hudud iqtisodiyoti rivojiga ta‟sir ko„rsatishga qodir hamda o„z biznesini rivojlantirish va himoyalashga erishadilar. Yüklə 5,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|