Əsgərov Elməddin Firudin oğlu “ Azərbaycanda maşınqayırma sənayesinin yenidən qurulması və inkişaf prespektivləri

3.2 
Maşınqayırma sənayesinin əsas strateji inkişaf istiqamətləri 
Azərbaycan maşınqayırma sahəsi hal-hazırda 57 müəssisə ilə təmsil olunmuşdur 
ki, onların istehsal həcmi 2016-ci ildə 151,5 min. Manat olmuşdur. Maşınqayırma
məhsulunun doxsasıncı illərdə aşağı düşməsindən sonra son on illikdə bir qədər 
yüksəlməyə başlamışdır.(18, s.248) 
İstehsal artımını şərtləndirən əsas amillər aşağıdakılar olmuşdur: idxalın əvəz
edilməsi proseslərinin inkişafı, müəssisələrdə güclərin optimallaşdırılması üzrə işlərin
aparılması, yeni texnikanın mənimsənilməsi, ayrı-ayrı maşınqayırma məhsullar 
növlərinin ixrac həcmlərinin artması. Bununla belə, sahədə işləyənlərin sayı 2010-cu 
ilə nisbətən azalır və 2016-ci ildə 4,5 min nəfər olmuşdur. 
Fəaliyyət miqyasına görə müəssisələr kiçik, orta və böyük müəssisələrə ayrılırlar. 
Dünya təcrübəsi göstəri ki, iqtsadiyyatın inkişaf səviyyəsindən asılı olmayaraq 
müəssisələrin kiçik, orta və böyük sahibkarlığa aid edilməsi demək olar ki, bazar 
iqtisadiyyatı olan bütün ölkələrdə həyata keçirilir. Bu zaman əsas meyar kimi işçilərin 
sayı qəbul edilir. 
Milli maşınqayırma sənayesi əsasən orta və böyük müəssisələrlə təmsil 
edilmişdir, onların sayı 31-dir , kiçik müəssisələrin sayı 26-dır. Mövcud metodikaya 
əsasən 50 nəfərdən az işçisi olan və illik dövriyyəsi 500 min manatdan aşağı olan 

---

50 
sənaye müəssisələri kiçik sayılır, 50 nəfərdən çox işçisi və 500 min manatdan yüksək 
illik dövriyyəsi olan sənaye müəssisələr isə orta və böyük hesab edilir. 
Maşınqayırma müəssisələrinin 80,3% -i dövlət, 19,7%-i isə qeyri-dövlət 
mülkiyyətindədir.(18, s.156) 
Ölkənin sənaye istehsalının strukturunda maşınqayırma xüsusi çəkisi 0,5% təşkil 
edir və bu iqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş ölkələrdə olan 35-50% - dən əhəmiyyətli
dərəcədə azdır. 
1995-2016-ci illərdə maşın və avadınlıqların istehsal həcmlərinin dinamikası 
aşağıdakı cədvəldə göstərilmişdir.