Eurasian journal of academic research
Yüklə 0,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ,,Hayrat ul-abror‘‘ dostoni kirish boblari kompozitsiyasi va undagi ayrim kompozitsion vositalar Turdiyeva Maftuna Abdurahmonovna
|
EURASIAN JOURNAL OF ACADEMIC RESEARCH Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.1 | SJIF = 5.685 www.in-academy.uz Volume 2 Issue 10, September 2022 ISSN 2181-2020 Page 217 ,,Hayrat ul-abror‘‘ dostoni kirish boblari kompozitsiyasi va undagi ayrim kompozitsion vositalar Turdiyeva Maftuna Abdurahmonovna https://doi.org/ 10.5281/zenodo.7153107 ARTICLE INFO ABSTRACT Received: 25 th September 2022 Accepted: 27 th September 2022 Online: 30 th September 2022 Ushbu maqolada Alisher Navoiy ,,Xamsa‘‘sining falsafiy- didaktik dostoni ,,Hayrat ul-abror‘‘ muqaddima qismi kompozitsiyasi haqida hamda undagi ayrim kompozitsiya vositalari aniqlanib, tahlil qilingan. KEY WORDS kompozitsiya, asar sarlavhasi, lirik kirish, lirik chekinish, xotima, peyzaj, tasavvuf. Alisher Navoiy ,,Xamsa‘‘sining falsafiy- didaktik dostoni ,,Hayrat ul-abror‘‘ asari o‘ziga xos kompozitsion butunlikka ega. Va bu butunlikni ta’minlovchi vositalar, tamoyillar mavjud. Dostonning muqaddima qismi – kirish boblari ham o‘ziga xos kompozitsiyaga ega. Ya’ni bir bobdan ikkinchi bobga o‘tilar ekan, o‘quvchi yangi- yangi mazmun qirralarini kashf etib boradi, o‘qish davomida turfa hissiy holatlarni boshdan kechiradi, lekin bu hissiyotlarning barisi bir nuqtaga – diniy-ilohiy, ma’rifiy markaz atrofida ekani anglashiladi. Mazkur maqolada dostonning muqaddima qismi obyekt sifatida olinib, undagi ayrim kompozitsiya vositalari tahlili maqsad qilingan. Kompozitsiya (lot. Compositio – tuzib chiqish, tartibga solish) – aniq g‘oyaviy- badiiy niyat taqozosiga ko‘ra badiiy unsurlarning asar to‘qimasidan joy olishi, asar qismlari, boblari va epizodlarining 1 To‘xta Boboyev. Adabiyotshunoslikka kirish - ,,O‘zbekiston‘‘ nashriyoti o‘rinlashish tartibi, obrazlarning bir tizimga uyushishi, ularning o‘zaro muomala- munosabatlarining ifodalanish tarzi, tasvir vositalarining muayyan maqsadga xizmat qilishi, tasvirda muvofiqlik va me’yordir. Qisqasi, kompozitsiya yozuvchi niyati asosida asar badiiy to‘qimasining tuzilishi 1 . Kompozitsiya badiiy asarda ijodkor diqqat markazining, uning oldida turgan badiiy vazifaning aniqligi, shunga nisbatan asardagi katta va kichik qismlar hamda obrazlarning joy-joyiga qo‘yilishi va ijodkor tomonidan o‘sha markaz va badiiy vazifaga nisbatan tasvir me’yori va muvofiqligiga rioya qilishdan iboratdir, deb qarash kerak 2 . Dostondagi maqolotlar hamda ular mohiyatini yoritib beruvchi hikoyatlar shoir g‘oyaviy-badiiy niyatini ifodalovchi bir butunlik bo‘lsa, asar boblarining o‘rinlashish tartibi ham g‘oyaviy ahamiyatga ega. Xususan, bu besh xazina – 2 M. Qo‘shjonov. Hayot va mahorat. T. 1962. Yüklə 0,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|