Protosistematikani Suqrot, Aflotun va Aristotellardan boshlanadi desak to’g’ri bo’ladi. Suqrotda shakllangan obyektiv idealizm va essensializm g’oyalarini Aflotun (Platon, asl ismi Aristokl mil.av. 428-347 yy) davom ettirdi. Uning fikriga ko’ra g’oyalar olamning asosida turadi. G’oya (eydos) larning ko’rinishi sifatida narsalar va ular o’rtasidagi munosabatlar (o’zgaruvchan va o’tkinchi) namoyon bo’ladi. Masalan otning o’zi qanchalik real bo’lsa otni anglatuvchi g’oya(otlik g’oyasi) ham shunchalik realdir. Bu ikkalasining farqi shunda-ki: konkret ot qachondir yo’qoladi otlik g’oyasi esa doimiy mavjud. Uning fikriga ko’ra (“Fedon”, “Sofist” dialoglarida)biror narsani anglash uchun oldin umumiylikni topib keyin uning xususiy ko’rinishlarini qo’shib borish lozim. Xususiy bir narsani ya’ni biror konkret predmet va uning olamda tutga o’rnini tushunish uchun uning asosi bo’lgan g’oyani va uning g’oyalar ierarxiyasida tutgan o’rnini bilish lozim. Aynan shu “g’oyalar ierarxik tizimi” haqidagi qarashlar keyinchalik sxolastik maktab sistematiklarida turkum-tur ierarxik tizimini g’oyalari shakllanishida asos bo’ldi. Sxolastika. Sxolastik maktabning shakllanishi Porfiriy nomi bilan bog’liq. Uning nomiga ataladigan hayot daraxti, bu davr qarashlarini o’zida aks ettiradi.
Bundan tashqari aynan Porfiriy tomonidan sxolastik sistematikaning asosiy savollari tuzilgan:
Tur va avlodlar haqiqatdan mavjudmi?
Agarda mavjud bo’lsa, ular moddiymi yoki moddiy emasmi?
Agar ular moddiy bo’lsa faqat narsalardami yoki narsalardan tashqari ham mavjudmi?
Ushbu uch savolga javobni uch g’oyaviy yo’nalishda javob berish mumkin.
