asosan, hozirda o ‘xshash turlar yashayotgan ikki va undan ortiq ma teriklar bir paytlar o ‘zaro tutash bo‘lgan. Gondvana yeming janubiy yarim sharida paleozoy va qisman mezazoy erasida mavjud bo‘lgan materik bo Tib, uning tarkibiga Janubiy Amerika, Afrika, Madagas kar, Arabiston, Hindiston, Avstraliya va qisman Antarktida kirgan. Bunday ulkan materikning mavjudligi va keyinchalik uning boTinib ketishini tuyaqushlaming Amerika, Afrika va Avstraliya kabi uchta materikda hamda xaltalilaming Avstraliya va Janubiy Amerikada tar qalishi bilan tushuntirish mumkin. Ayni vaqtda hayvonot olamining yer yuzida tarqalishidagi boshqa qator misollar ham buni tasdiqlaydi. - Uzilgan areallaming hosil boTishiga turning qachonlardir turli to‘siqlami yengib o ‘tishi va o ‘zi uchun yangi hududga joylashishi ham sabab boTishi mumkin. Bunday to‘siqlami ishg‘ol qilish albatta katta qiyinchiliklar tug‘diradi va ko‘pgincha inson yordamida, uning tur lami bir hududdan ikkinchisiga o ‘tkazishi natijasida sodir bo‘ladi va 71
oqibatda uzilgan areallar shakllanadi. Masalan, Avstraliyaga inson to monidan Yevropa quyonlarining keltirilishi tufayli quyonning uzilgan areali shakllangan. Mazkur tur Avstraliyada juda tez ko‘payib ket gan va ko‘pchilik hollarda qishloq x o ‘jaligi va tabiiy komplekslarga jiddiy zarar yetkazgan. Bunday misollami iqlimlashtirilgan turlarda yana ko‘plab uchratish mumkin. Inson ko‘pchilik hollarda turlami ongli yoki ongsiz ravishda bir hududdan ikkinchisiga o ‘tkazadi va dastlab yaxlit bo‘lgan tur arealini uzilgan holatga keltiruvchi asosiy omilga aylanadi. Ba’zi hollarda ay rim turlar inson ishtirokisiz ham arealini kengaytirishi yoki uzilgan
