Fakultə: Aqronomluq. Kafedra: Aqrokimya. İxtisas: Aqronomluq. Kurs
Yüklə 82,07 Kb.
|
1) Mineral gübrələrin tətbiqi nəticəsində günəbaxan bitkisinin yaşıl kütləsində toplanmış enerjinin miqdarının hesablanması üçün bu qeyd olunan düsturdan istifadə edilir. Burada: ; - gübrə hesabına kənd təsərrüfatı bitkisinin əsas məhsulunda artım, s/ha; kənd təsərrüfatı məhsul vahidinin quru maddəyə çevrilməsi üçün əmsal; 1kq əsas məhsulun quru maddəsində toplanmış ümumi enerji, mC; 2) Mineral gübrələrlə (1 kq təsir edici maddəyə görə) texnoloji proseslərin yerinə yetirilməsi üçün enerji sərfinin məcmusu aşağıda qeyd olunan enerji miqdarı (mC) ilə qiymətləndirilir: Azotlu (aN) – 86,6; Fosforlu (aP) – 12,6; Kaliumlu (aK) – 8,3; Mineral gübrələrin norması – H (N90P60K120). Mineral gübrələrin tətbiqinə sərf olunan enerji aşağıda qeyd olunan düsturla hesablanır A0= (HN ∙ aN) + (HP∙ aP ) + ( HK∙aK ) mC A0=(90×86,8) + (60×12,6) + (60×8,3) = 9558mC. 3) Mineral gübrələrin tətbiqinin (ɳ) energetik səmərəliliyinin (enerjivermə və ya bioenergetik FƏƏ) təyini üçün bu düsturdan istifadə edilir. ɳ = . Burada:
A0= 9558 mC. ɳ = Energetik nöqteyi-nəzərdən günəbaxan bitkisinin yaşıl kütləsinin intensiv texnologiyalarla becərilməsi səmərəli olub, belə ki enerjivermənin göstəricisi vahiddən (1,31) yüksək olub. 5.Nəticə. Günəbaxan üçün əlverişli torpaqlar qara torpaqlardır (qumsal və gillicə). Şabalıdı və bataqlaşmış şəraitdə əhənginin miqdarı çox olan torpaqlar günəbaxan üçün az əlverişlidir. Qranulometrik tərkibi yüngül olan münbit torpaqlarda günəbaxan yaxşı məhsul verir. Bataqlıq, qumlu və turş torpaqlardan başqa qalan torpaqlarda yüksək aqrotexnika tətbiq etməklə günəbaxandan istənilən məhsul götürmək mümkündür. Qranulometrik tərkibi ağır olan və güclü şorlaşmış torpaqlarda günəbaxan becərmək mümkün deyil. Torpağın reaksiyası pH 6,0 - 6,8-ə bərabər olmalıdır. Günəbaxan azot elementini əsasən səbət əmələ gəldikdən çiçəkləmənin sonuna qədər, fosforu çıxışlar alındıqdan çiçəklənməyə qədər, kaliumu isə səbətlərin əmələ gəlməsindən dənin yetişməsinə qədər tələb edir. Toxum tam yetişdikdə demək olar ki, azot və fosforun əsas hissəsi dəndə toplanır. Kalium elementinin 10%-i dəndə, qalan 90%-i isə bitkinin vegetativ orqanlarında toplanır. Apardığım Energetik hesablamaya əsasən, mineral gübrələrin verilməsi hesabına alınan əlavə məhsulda toplanan – 1,13 enerji vahidi, enerji sərfi vahidindən çoxdur. Pomidor torpaq münbitliyinə orta dərəcədə tələbkardır. Yüksək məhsul götürmək üçün qida maddələri ilə zəngin olan,məsaməli, yüngül, tez isinən torpaqlar daha məqsədə uyğundur. Pomidor bitkisi üçün torpaq mühitinin optimal reaksiyası - pH 5,5-7,0 hesab olunur. Pomidor torpaqdan ən çox kalium, sonra isə azot mənimsəyir. Pomidor fosforu kaliumla müqayisədə 5 dəfə, azotla müqayisədə isə 2 dəfə az mənimsəyir. Apardığım hesablamalata əsasən o nəticəyə gəldim ki,energetik nöqteyi-nəzərdən pomidor bitkisinin intensiv texnologiyalarla becərilməsi səmərəli olub, belə ki enerjivermənin göstəricisi vahiddən (1,01) yüksək olub. Sonda onu qeyd edim ki,apardığım bu hesabatlar pomidor və günəbaxan bitkisinin energetik baxımdan səmərəli olduğunu bəlli edir. 6. Ədəbiyyat siyahısı. 1.A.M.Hüseynov,N.V.Hüseynov,K.Y.Məmmədova “ Aqrokimya “ Bakı-2017 2.Aygün Babayeva “Kiçik Qafqazın Şimal Qərb yamacı torpaqlarının ekoloji-iqtisadi qiymətləndirilməsi və monitorinqi “ Bakı,2010. 3. Bakı Metropoliteninin araşdırmaları əsasında “Bakının qrunt suları" (şəxsi qeydlər) 4.M.M İsmayılov, Q.Y.Məmmədov “Bitkiçilik” dərslik Bakı,2012 5.Q.Ş.Məmmədov “Azərbaycanın torpaq ehtiyyatlarından səmərəli istifadənin sosial-iqtisadi və ekoloji əsasları “ Bakı “Elm “ 2007 6.A.M.Həsənov, N.V.Hüseynov “Torpaq kimyası “dərslik,2015 7.F.Ə.İmanov, R.A.İsmayılov, A.A.Nuriyev “Çayların bərpası və ekoloji axımı”dərs vəsaiti Bakı, 2019. 8.Şahvələd Xəlilov “Azərbayanın ekocoğrafi problemləri” Dərslik Bakı, 2006. 9.Arif Hüseynov, Namiq Hüseynov “Torpaq Kimyası” (Ali məktəblər üçün dərslik).Bakı – 2012. 582 səh. 10.Faiq Xudayev və Ramil Nəbiyev “Bitkilər və onlardan istifadə”,Bakı – 2017. 11.Qurbanov Azər Vərullah-“Abşeron yarımadasında çirklənmiş torpaqların bioloji Rekultivasiyasının aparılma metodları” ,Bakı - 2016. 12.Bəhruz Məlikov "Hidrologiya".N_46.pdf 13.Abşeronun-ağac-və-kolları.pdf. 14.Şabandayeva Aygün Dağıstan qızı “Kiçik Qafqazın şimal və şimal-şərq hissəsində eroziya prosesinin ekoloji duruma, ekosistemlərə təsiri və ona qarşı kompleks mübarizə tədbirləri”,Bakı, 2011. 15. H. S. Hümbətov, V. V. Bəşirov,V. R. Mohumayev. Yağlı və efir yağlı bitkilər, Bakı 2016. 16. Əliyev T.Ə “Aqrokimya” dərslik Gəncə,2004. 17. https://az.m.wikipedia.org/wiki/Ab%C5%9Feron_yar%C4%B1madas%C4%B1 18. http://www.agroinfo.az/page/post/60 19. http://www.ecoalem.org/az 20. https://termin.az/aqrokimya-xidm%c9%99ti/. 21. https://az.m.wikipedia.org/wiki/Qobustan-Ab%C5%9Feron_fiziki-co%C4%9Frafi_rayonu 22. https://www.bizimyol.info/az/news/56784.html 23. https://www.google.com/amp/s/musaoglu.wordpress.com/2013/07/11/baki-sozunun-m%25C9%2599nasi-n%25C9%2599dir-arasdirma/amp/ Yüklə 82,07 Kb. Dostları ilə paylaş:
|