Falsafa asoslari


  Umumiy tasdiq mulohazalar



Yüklə 9,04 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə108/221
tarix25.09.2023
ölçüsü9,04 Mb.
#148418
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   221
Falsafa asoslari

1. 
Umumiy tasdiq mulohazalar. 
Ular bir vaqtning o‘zida ham 
umumiy, ham tasdiq bolgan fikrni ifodalaydi. Masalan, «Hamma
223


talabalar mantiq ilmini o‘rganadilar». Bu mulohaza lotin alifbo- 
sidagi A harfi bilan belgilanadi va «Hamma S — P dir» formulasi 
orqali ifodalanadi.
2. Umumiy inkor mulohazalar 
bir vaqtning o‘zida ham umu­
miy, ham inkor bolgan fikrni ifodalaydi. Masalan, «Hech bir 
ishbilarmon rejasiz ish yuritmaydi». Bu mulohaza «Hech bir S
— P emas» formulasi orqali ifodalanadi va lotincha E harfi bilan 
belgilanadi.
3. Juziy tasdiq mulohazalar 
bir vaqtning o‘zida ham juziy, ham 
tasdiq fikrni ifodalaydi. Masalan, «Ba’zi talabalar mas’uliyatli». 
U lotincha 

harfi bilan belgilanadi va «Ba’zi S—Pdir» formulasi 
orqali ifodalanadi.
4. Juziy inkor mulohaza 
bir vaqtning o‘zida ham juziy, ham 
inkor bolgan fikrni ifodalaydi. Masalan, «Ba’zi talabalar tartib- 
li emas». Uning formulasi «Ba’zi S—P emas» bolib, lotincha 
О
harfi bilan belgilanadi.
Ajratib ko‘rsatuvchi va istisno qiluvchi mulohazalar. 
Shunday 
mulohazalar borki ularda nimadir ajratib ko‘rsatiladi yoki istisno 
qilinadi. «Guruhimiz talabalaridan faqat 4 kishi musobaqada 
qatnashadi». Bu ajratib ko'rsatuvchi mulohazadir. «Davrada ya- 
qinlarimdan, boshqa hamma bor edi». Bu istisno qiluvchi mulo­
hazadir.
Predikatning mazmuniga ko‘ra oddiy mulohaza turlari. 
Ular 
quyidagilardan iborat: atributiv mulohazalar, mavjudlik (ekzisten- 
sial) mulohazalari va munosabat (relyativ) mulohazalari. 
Atributiv
(sifat va xususiyat) mulohazalarda 
biror xususiyatning predmetga 
xosligi yoki xos emasligi aniq, qat’iy ko‘rsatiladi. Shuning uchun 
atributiv mulohazalarni birorta predmetning sinfga kirishi (man- 
subligi) yoki kirmasligi (mansub emasligi) haqidagi mulohaza deb 
ta’riflasa boladi. Masalan, «Hamma daraxtlar o‘simliklardir» va 
«Hech bir o‘simlik hayvon emas».
Ikkita, uchta va hokazo predmetlar o‘rtasida muayyan mu- 
nosabatlarning bolishi yoki bolmasligini ifodalagan mulohaza- 
larga 

Yüklə 9,04 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   221




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin