danoq o‘z atrofidagilar, so‘ngra kitoblar, ta’lim tizimi yordamida
inson zakovati erishgan ilmiy bilimlarni ham o‘zlashtirishga kiri-
shadi. Boshqacha aytganda, sodir bolayotgan voqealarga nafaqat
o‘z tajribasi, balki ilmiy bilimlar nuqtayi nazaridan ham baho
bera boshlaydi, nazariy ong ta’sirida bo‘ladi.
Xo‘sh, nazariy ong deganda nimani tushunish kerak?
Nazariy ong deganda nazariyotchilar, olimlar ishlab chiqqan
nazariy qarashlar va ilmiy bilimlar tizimi tushuniladi. Odatiy ong-
dan farqli olaroq nazariy ong o'zgaruvchan xarakterga ega. Bu
o‘zgaruvchanlik ilmiy bilimlarning shiddatli rivojlanishi, voqelik
haqidagi bilimlarning doimiy chuqurlashib va kengayib borishi
bilan belgilanadi. Shuningdek, odatiy ongga voqealarning tashqi
tomonini ifodalash xos bo‘lsa, nazariy ong voqealarning mohiya
tini, rivojlanish qonuniyatlarini aks ettiradi. Shuning uchun ham
u odatiy ongga faol ta’sir qila oladi va kundalik tajriba asosida
hosil qilingan bilimlarni saralashga yordam beradi.
Ushbulardan xulosa shuki, ong va tafakkur insonga olam va
odam, voqea va hodisalar sirlarini bilish, ular bilan bog'liq tu
shuncha va tamoyillar, qonunlar va o‘ziga xos jihatlar, masala
va muammolarni anglash, bu yorug‘ dunyoda mazmunli hayot
kechirish uchun ato etilgan.
Insonning biologik va ijtimoiy tabiati haqidagi falsafiy asar-
larda jins, jinsiy munosabatlar, erkak va ayol o‘rtasidagi farq, av-
lodlar o‘rtasidagi munosabatlar, o‘lim muammolari deyarli yo~
ritilmagan. Vaholanki, insonning real hayoti — tug‘ilish va olish
bilan bogliq biologik vaqt doirasi bilan chegaralangan. Mazkur
chegaralarda hayot kontinual va avlodlar o‘rtasidagi munosabat-
larga ham, jinslar o‘rtasidagi munosabatlarga ham bogliq bolgan
o‘zgarishlarga tola. Hozirgi zamon falsafasi va fani insonni
o‘rganishda uning yaxlit ijtimoiy-biologik mavjudot sifatidagi
talqinidan kelib chiqadi.
Inson va uning qobiliyati muammosi shuning uchun ham
alohida o‘rin egallaydiki, tabiiy ilmiy bilimning bu muammoni
o'rganish imkoniyatlari ancha cheklangan. Falsafiy va ijtimoiy
bilim ham insonni mukammal bilishni da’vo qila olmaydi. De
mak, bunda kompleks yondashuvgagina umid qilish mumkin.
Dostları ilə paylaş: