Pirs fikricha, har qanday, shu jumladan ilmiy tafakkurning ham maqsadi barqaror e'tiqodga (qat'iy fikrga) erishishdir. Haqiqat shunday narsadirki, biz uning borligiga ishonamiz.
8. XX asr – XXI asr boshidagi G‘arb falsafasi
Fenomenologiya
Fenomenologiya
Manbai ongda amal qiladigan tajribadan va tarixiylikdan tashqari g‘oyaviy mohiyatlarni qayta ko‘rib chiqishdan iborat.
Falsafiy ongni naturalistik mohiyatlardan ozod qilishga qaralgan.
Fenomenologiya
Fenomenologiya
markaziy tushunchasi ongning “intensionalligi” (uning ob'ektiga yo‘naltirilganligi) – “sub'ektsiz ob'ekt yo‘q” degan sub'ektiv idealistik tamoyilni mustahkamlashdan iborat.
Edmon Gusserlь
(1859— 1938)
Fenomenologiyada falsafa “sof mohiyatlar” ni o‘rganuvchi fan bo‘lishi lozim, deya da'vo qiladi va u real faktlarni o‘rganishga qarama – qarshi yo‘naladi.
Germenevtika
Germenevtika
Qadimgi Yunon afsonasida xudolardan xabar keltiruvchi Germes, kishilarga xudolarning buyruqlarini tushuntirib berar va odamlarning xohish, irodalari va iltijolarini Olimpga yetkazadi.
Psixoanaliz
Psixoanaliz
Freyd nuqtai nazaricha, insonning ruhiy kayfiyati uch qatlamdan tashkil topgandir.
Men (ego)
U (id)
Mendan yuqori turuvchi (super-ego).
Ekzistensializm
Ekzistensializm
mavjud bo‘lmoq demakdir.
Ekzistentsializm xilma – xil yo‘nalishdagi ta'limotlarni insonning ma'naviy dunyosi, inson taqdiri, erkinligi g‘oyalari asosida umumlashtirdi.
Ekzistentsializm vakillari 2 yo‘nalishiga bo‘linadilar.
1) Dunyoviy (Xaydeger, Sartr, Kamyu).
2) Diniy (Yaspers, Marselь)
Ekzistentsializm
Xaydeger, Sartr, Kamyularning ta'limotiga ko‘ra inson o‘zining yaratish jarayonini o‘zi erkin amalga oshiradi. Insoniyat oldida ulkan imkoniyatlar mavjud bo‘lib, ularning qaysi birini tanlashda u erkindir. Demak, inson o‘z mohiyatini o‘zi erkin belgilaydi, uning Kim bo‘lib yetishishini faqat uning o‘ziga bog‘liq. Insonga berilgan imkoniyatlarni tanlash nihoyatda ma'suliyatlidir. Chunki bunda inson o‘zi, boshqarish hamda uni o‘rab turgan olamni ham qayta yaratadi.
Ekzistentsializm vakillari
Ekzistentsializm vakillari
П. Сартр.
Marsel
Xaydegger
Sartr, Kamyu
Yaspers
Fridrix Nitsshe (1844-1900)
Hayot falsafasining asoschisi va eng yirik vakili F.Nitsshe hisoblanadi.
Nitsshe falsafasida hokimiyatga nisbatan bo‘lgan iroda haqidagi ta'limot markaziy o‘rinda turadi.
