Fan: Informatika №1 Sana

Sanoqsistemalariturlari
Ma'lumki, harflardaniboratalifboniqo'liashdabirqanchaqonunvaqoidaiargaamalqilinadi. Sonlialifbodagibelgilardanfoydalanishdahamo'zigaxosqoidalardanfoydalaniladi. Buqoidalarturliaiitbolarucbunturlichabo'lib, mazkuralifboningkelibchiqishtarixibilanbog'liq. O'z ichiga o'ntaraqarrmi olganligi uchun bu alifbo o'zining barcha qoidalari bilan birgalikda
O'n raqamli sanoq sistemmi yoki qisqacha o'nlik sanoq sistemasi deb ataladi.
Sonlar sistemasidagi raqamlar soni shu sistemaning asosi deb yuritiladi.
Sonlar alifbosiga kiritilgan (bir xonali) belgilar raqamlar va ularyordamida hosil qilingan boshqa (ko'p xonali) belgilar sonlar deb yuritiladi.Masalan, o'nlik sanoq sistemasida 5, 6, 8 - bu raqamlar, ammo 568 –buson. O'nlik sanoq sistemasida birliklar, yuzliklar, mingliklar va boshqalarhar biri o'ntadan belgilardan iborat gurahlarga bo'lingan: 0, 1, ... , 9; 0 ta,1ta,9 ta 10; 0 ta, 1 ta,9 ta 100,.... Boshqa asosli sanoq sistemalardagibelgilar shu sistema asosi nechaga teng bo'lsa, shuncha belgilardan iboratguruhlarga ajratiladi.


IV. Mustahkamlash uchun savol va topshiriqlar

1. 
   Sonlar alifbosi elementlari haqida so'zlab bering.
   
2. 
   Sanoq sistemasi asosi, raqamlar, sonlar haqida ma'lumotbering.
   
3. 
   Qadimda nima uchun o'n ikkilik sanoq sistemasidanfoydalanilgan?
   
4. 
   Yigirmalik sanoq sistemasidan qaysi mamlakatda ko'proqfoydalanilgan?
   
5. 
   Pozitsiyali sanoq sistemasi deganda nimani tushunasiz?
   
6. 
   Qanday sanoq sistemalari ishlatishga qulay?
   
7. 
   Muhammad al-Xorazmiy haqida so'zlab bering.
   
8. 
   O'nlik sanoq sistemasidagi raqamlarni sanab bering.
   
9. 
   Quyidagi sonlarni razryadlarga ajrating:
   

a) 12056725

b) 34718516

d) 51000020

e) 4568086

f) 2301210763