Fanidan O’quv-uslubiy majmua

o'shitncha yozuv usuli schotlar aloqasi to‘g‘ri tuzilgan, Jekin xo'jalik muomalasining summasi yozilishi kerak bo'lganidan kam qilib yozilgan paytda xatoni tuzatish uchun qo'llaniladi.

1) 50000 2)|50000|
Oborot: —	Oborot: —
S-do: —

S-do: 100000	2) 50000! 3)50000
1)50000 |
Oborot: —50000	Oborot: 100000
S-do: 50000

Qo'shimcha yozuvda schotlar korrespondensiyasi xato (kam) yozilgan yozuvdagidek qilib,

xato yozilgan va yozilishi kerak bo'lgan to‘g‘ri summa o'rtasidagi farqiga tuziladi.

Masalan, mol yetkazib beruvchilardan 40000 so'mlik material olingan. Schotlar korrespondensiyasida esa 35000 so‘m deb ko'rsatilgan.
1010-«Xomashyo va materiallar» schoti debeti - 35000 so‘m, 6010-«Mol yetkazib beruvchi va pudratchilarga to'lanadigan schotlar» schotining krediti - 35000 so‘m.
Ushbu xatoni tuzatish uchun yuqoridagi schotlarga 5000 so'm qo‘shimcha yozuv qilinadi (40000-35000).
1010-«Xomashyo va materiallar» schoti debeti - 5000 so‘m,
6010-«Mol yetkazib beruvchi va pudratchilarga to‘lanadigan schotlar» schotining krediti - 5000 so‘m.
Natijada ikkala yozuv summasi sodir bo'lgan xo'jalik muomalasini to'g'ri aks ettiradi.
Ay rim hisob registrlarida xatolami tuzatishda ham qizil stomo usulidan, ham qo'shimcha yozuv usulidan foydalanib, hisob ko'rsat- kichlari tartibga solinib ham turiladi.
Masalan, mahsulotning haqiqiy tannarxini aniqlashga oid hisob- kitobga muvofiq reja tannarx bilan haqiqiy tarmarx o'rtasidagi farq summasi qizil storno yoki qo'shimcha yozuv yo‘li bilan hisob registrlarida rasmiylashtiriladi. Agar mahsulot(ish, xizmat)ning haqiqiy tannarxi reja tannarxidan oshiq bo‘lsa, u holda qo'shimcha yozuv usulidan foydalanib, farq summa oddiy rang bilan yoziladi, agar teskarisi bo'lsa, unda qizil stomo usulidan foydalaniladi. Shunday qilib, mahsulot(ish, xizmatjlaming reja tannarxi bo'yicha baholanib schotlarda aks ettirilgan qiymati tartibga solish yozuvi yordamida haqiqiy tannarx darajasiga yetkaziladi.
Tuzatilgan schotlar aloqasini yozishda xato yozuvning sanasi va raqamiga asoslanib, tuzatish sabablarini ko'rsatgan holda izoh berish kerak.
Xo'jalik yurituvchi subyektlarda buxgalteriya hisobini yuritishda xilma-xil texnik vositalar va turli hisob registrlaridan foydalaniladi. Xo'jalik muomalalarini qayd qilishda tashqi shakli va grafalanishi turlicha daftarlar, kartochkalar va alohida varaqlar qo'llaniladi, hisob registrlarining u yoki bu tartibdq o'zaro bog'lanishi aniqlanadi va hisob registrlariga yozishning u yoki bu usuli, u yoki bu ketma-ketligi qo'llaniladi. Muomalalami qayd qilishda qo'llaniladigan texnik vositalar va hisob registrlarining turli xil birlashmalari buxgalterlik hisobining har xil shakllarini ishlab chiqishga olib keladi.
N azorat savollari

1. 
   Hisob registrlari nima va ulaming buxgalteriya hisobidagi vazifalari qanday?
   
2. 
   Hisob registrlarining turkumlanishini ta’riflang.
   
3. 
   Korxona uchun hisob registrlarini tanlash mezonlari qanday?
   
4. 
   Joriy hisobda qanday yozuvlar bajariladi?
   
5. 
   Hisob yozuvlaridagi xatolar nima sababli sodir bo'ladi va ulami tuzatish usullari qanday?