Farg’ona viloyati

Avval qishlog’i

• Aytishlaricha, Shohimardonga Hazrati Ali maqbarasiga boradigan har bir ziyoratchi Avval qishlog‘idagi Xojam Podshohning muqaddas qabrini ziyorat qilishi shart. “Xojam Podshoh” maqbarasi XIX-asr o‘rtalarida mahalliy aholi tomonidan qurilgan. U 1940-yillarga qadar mavjud bo‘lgan va o‘sha yillarda olib borilgan dinga qarshi siyosat tufayli vayron qilingan. Faqat o‘tgan asrning 60-yillarida Xojam Podshoh qabrining ustiga kichik qabr xujayrasi qurilgan, 90-yillarda qabr to‘la-to‘kis maqbaraga aylangan.Xo‘jam Podshoh Farg‘onada tug‘ilgan, mashhur din arbobi va ruhoniy taqvodorlardan bo‘lgan. Uning ismi, shuningdek, XVIII asr boshlarida yashagan avlodlaridan biri – Xo‘ja Hasanning mashhur nomi bilan ham bog‘liq. Xo‘ja Hasan yozma manbalarda Xo‘jam hukmdori sifatida tilga olinadi. Qayd etilishicha, u bir muddat Marg‘ilonda yashagan.Xojam Podshoh Farg‘ona vodiysiga bostirib kirgan qalmoqlar bilan janglarda qatnashgan va dushmanni Farg‘ona hududidan quvishda mahalliy aholiga bevosita yordam bergan. Garchi Xojam Podshoh Qoratol (Tojikiston Respublikasi) qishlog‘ida vafot etgan bo‘lsada, keyinchalik mahalliy aholi Birinchi qishlog‘ida uning sharafiga ziyoratgoh qurdilar. Boshqa bir ma’lumotga ko‘ra, Xodjam Podshohning jasadi Qoratoldan yashirincha Qashg‘arga olib ketilganda, karvon Farg‘ona vodiysidan o‘tib, karvon to‘xtagan joy keyinchalik diniy ziyoratgohga aylangan.

Qo’rg’ontepa

Qo'rg'ontepadagi tepalik xaqida rivoyatga ko'ra, qadim zamonlarda Farg'ona podshosibizning podsholigimizni havf hatardan nazorat qiladigan tepalik bo'lsa deb farmon qilgach, shunday tepalik barpo etilgan ekan. Tepalik maydoni xozirda 30 40 metrdan iborat bo'lib, balandligi 1015 metrni tashkil etadi. Qo'rg'ontepa yodgorligi dastlab o'tgan asrning 5060 yillarida Farg'ona viloyat o'lkashunoslik muzeyi hodimlari tomonidan tadqiq etilgan. O'sha vaqtlarda Qo'rg'ontepa qal'asining maydoni 50 h 50m.dan iborat bo'lib, undan faqat devor va tuynuklar saqlanib qolgan. Yodgorlikda olib borilgan tekshiruvlar chog'ida milodning I asriga mansub sopol parchalari mavjudligi aniqlangan. Bu esa arheologik yodgorlik bundan qariyb ikki ming yil avval bunyod etilganligini ko'rsatadi. Qo'rg'ontepa yodgorligi qadimda Farg'ona vodiysidan o'tgan Buyuk ipak yo'lidagi savdo karvonlari to'htaydigan va ularni ximoya qilishda muxim axamiyat kasb etuvchi manzilgoxlardan biri vazifasini bajargan.Yodgorlik 2013 yilda O'zbekiston Fanlar Akademiyasining Arxeologiya instituti ekspediciyasi tomonidan xam o'rganilgan.