FəNN: makroiQTİsadiyyat

BƏB öz növbəsində istehsalın beynəlmiləlləşməsinə səbəb olur. Bu, müxtəlif ölkələrin milli təsərrüfatları arasın-da əlaqələrin meydana gəlməsi və dərinləşməsini ifadə edən obyektiv prosesdir. Istehsalın bey­nəl­miləlləşməsi dünya miqyasında ictimailəşmənin spesifik forması olmaqla, cəmiyyətin iqtisadi həyatını əhatə edir və özünü bütün sahə­lər­də – istehsal, bölgü, mübadilə və istehlak – biruzə verir. Istehsalın beynəl­mi­ləlləşməsi beynəlxalq iqtisadi münasibət-lərin inkişaf etməsinin obyektiv əsasıdır. Bütün bunlar ölkələr arasında iqtisadi münasibətlərin obyektiv xarakter daşıdığını göstərir. Doğ­rudur, müəyyən sinfi mənafe­lər dünya təsərrüfat əlaqələrinə mane ola, yaxud da onu məh-dudlaşdıra bilər. Lakin onların həyata keçirilməsinin obyek-tiv zəruriliyi labüd ola­raq özünə yol açmışdır və bundan sonra daha da inkişaf edəcəkdir.
Dünya təsərrüfat əlaqələrinin güclənməsinin əsasını təşkil edən amillər dəyişməz deyildir və müasir dövrdə onların əhəmiyyəti daha da artır. Bu, dünya iqtisadiyyatının beynəlmiləlləşməsi, müasir elmi-tex­ni­ki inqilabın hərtərəfli xarakter daşıması, informasiya və kommu­nika­si­ya vasitə-lərinin yeni rolu, yer kürəsində mövcud olan ehtiyatların vəziy­yəti və s. əlaqədardır.


2. Iqtisadi inteqrasiya anlayışı, onun məzmunu və amilləri.

Müasir dövrdə dünya iqtisadiyyatında iki meyl özü-nü göstərir. Bir tərəfdən, ölkələr arasındakı iqtisadi əlaqələr inkişaf edir, ticarət libe­rallaşdırılır, kommunikasiya və in-formasiya sistemlərinin, texniki standartların yaradılması ilə əlaqədar dünya təsərrüfatının qloballaş­ması güclənir, di-gər tərəfdən isə, ölkələrin region səviyyəsində iqtisadi cəhət-dən bir-birilərinə yaxınlaşmaları və qarşılıqlı fəaliyyət gös-tərmələri prosesi gedir, iri regional inteqrasiya strukturları formalaşır, dünya tə­sərrüfatının müstəqil mərkəzləri meyda-na çıxır. Bütün bünlar bey­nəl­xalq iqtisadi inteqrasiyanın nəticələri olmaqla, həm də onun daha da təkmilləşdirilmə-sini zəruri edir.

Beynəlxalq Iqtisadi Inteqrasiya (BII) ölkələr və milli tə­sər­rü­fat­lar arasında dərin və sabit əlaqələrin, əmək bölgü-sünün müxtəlif səviy­yə­lərdə və formalarda inkişaf etdiril-məsi əsasında onların iqtisadiyyatının iqtisadi-siyasi cəhət-dən birləşməsi deməkdir. Bu proses müxtəlif səviyyələrdə iqtisadi münasibətlər, o cümlədən filiallar yarat­maq­la bir-birilə yaxınlaşan ölkələrin ayrı-ayrı firmaları arasında əmək­daşlığın həyata keçirilməsi formasıdır. Dövlətlərarası səviyyədə isə, int­eqrasiya, onların arasında iqtisadi birlik-lərin yaradılması əsasında for­malaşır.
Firmalararası əlaqələrin sürətlə inkişaf etməsi, bu və ya digər regionda əmtəə və xidmətlərin, kapitalın və iş qüvvəsinin sərbəst su­rətdə hərəkətinin təmin olunmsına yönəldilmiş dövlətlərarası tənzim­lənməni, habelə birgə iqtisadi, valyuta-maliyyə, elmi-texniki, sosial, xa­rici və müdafiə siyasətinin yeridilməsini zəruri edir. Bunların nəticə­sin­də regional valyuta, infrastruktur, ümumi iqtisadi vəzifələr, döv­lətlə­ra­rası idarəetmə və maliyyə təşkilatları üzrə vahid təsərrüfat kom­pleksləri formalaşır.