Fəsil I. Maye və qazların hərəkətində səltlik şərti. Mayelərin fiziki, mexaniki xassələri və onların təzyiq və tempraturdan asılılığı

5.3. Ardıcıl birləşdirilmiş boru kəməri

Tutaq ki, müxtəlif diametrli və uzunluqlu sadə boru kəmərləri (1, 2, 3) ardıcıl birləşdirilmiş. 4, 5 və 6 yerli müqavimətlərdir (şəк. 5.6).

Maye sıxılmayan olduğu üçün belə boru kəmərinin hər yerində sərf eyni olacaqdır. A ilə B məntəqələri arasında tam basqı itkisi isə ardıcıl birləşdirilmiş ayrı-ayrı borulardakı basqı itkilərinin cəminə bərabərdir, yəni

Q₁ = Q₂ = Q₃ = Q (5.28 )

h_A-B = h₁ + h₂ + h₃ ( 5.29 )

Şək.5.6
Bilirik ki, ümumi halda itkilər aşağıdakı ifadədən tapılır:

( 5.30)

( 5.30 ) ifadəsinə əsasən

( 5.31)
Burada

(5.31) ifadəsi ardıcıl birləşdirilmiş boru kəmərinin xarakteristikasını müəyyən edir.

Şəк.5.7 – də boru kəmərinin ayrılıqda xarakteristikaları, yəni basqı itkisinin Q-dən asılılığı
göstərilmişdir

A və B məntəqələri arasında ardıcıl birləşdirilmiş boru kəmərinin bütövlükdə xarakteristikasını qurmaq üçün hissələrin hər birinin basqı itkisi toplanmalıdır.

Məsələn, Q₁ sərfinə uyğun gələn tam basqı itkisi

Beləliklə asılılığını qurmuş oluruq.

Ümumi halda boru kəmərinin başlanğıc və sonunda sürətlər müxtəlifdir, ona görə də baxılan boru kəməri üçün (5.31) ifadəsi ilə hesablanan basqı itkilərinə A və B uclarındakı sürət basqıları da daxil olmalıdır. Əgər ₁=₂=1 qəbul etsək, onda A və B kəsikləri üçün Bernuli tənliyindən



( 5.32 )


və -nın qiymətlərini Q ilə də ifadə etmək olar. Yəni

( 5.32 ) ifadəsi ilə ümumi halda basqı itkisini tapmaq olar.

5.4. Paralel birləşdirilmiş boru kəməri

Boru kəmərinin A və B məntəqələri arasında paralel birləşdirilməsinə baxaq. Sadə olması üçün boru kəmərlərinin üfiqi vəziyyətdə yerləşdiyini qəbul edək. Şəkildə 1, 2, 3 boru kəmərləri, 4, 5, 6 yerli müqavimətlərdir.

A və B nöqtələrindəki tam basqını H_A və H_B ümumi sərfi Q, paralel qollardakı basqı itkisini h₁, h₂, h₃, sərfləri isə uyğun olaraq Q₁, Q₂, Q₃ ilə işarə etsək, onda

Q = Q₁ + Q₂ + Q₃ ( 5.33 )

h₁ = H_A – H_B; h₂ = H_A – H_B; h₃ = H_A – H_B ( 5.34 )

h₁ = h₂ = h₃ (5.35 )

yəni paralel boru kəmərlərində basqı itkiləri bir-birinə bərabərdir. Bu basqı itkilərini sərf ilə göstərək

( 5.36 )

K₀₁ və n hərəkət rejimindən asılı olub, yuxarıdakı kimi təyin edilir.

(5.36 ) ifadəsinə əsasən
( 5.37 )


( 5.38 )

4, 5, 6 tənliklər sistemi aşağıdakı tipik məsələnin həllinə imkan verir.

Məsələn, magistraldakı ümumi sərf Q və boru kəmərlərinin ölçüləri verilir, paralel qoşulmuş hissələrdə Q₁, Q₂, Q₃ sərfinin tapılması mümkün olur

(5.33), (5.34) ifadələrindən belə bir mühüm nəticə çıxır: paralel birləşdirməmiş bir neçə boru kəmərinin tam xarakteristikasını qurmaq üçün eyni bir -in qiymətində ona uyğun qiymətləri toplanıb, 1 nöqtəsi və bu qayda ilə əyrisi qurulmalıdır.