Fİlm fiCTİon aprel, №8
Səssiz film çəkmək barədəki
Yüklə 5,05 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Səssiz film çəkmək barədəki fikirləriniz mükəmməldi. Belə bir görüntü yaradabilmək üçün istifadə etdiyiniz texnikalar haqqında bir az danışa bilərsiniz?
Filmi rəngli olaraq çəkib daha sonra ağ- qara vəziyyətə gətirdiyimiz üçün çox miqdarda boz rənglərdən istifadə etməyə çalışdıq. Altyazılar yuxarıda olduğu zaman kontrast çox güclü idi, ancaq onları aşağı etdiyimizdə olduqca boz rəngə çaldılar. Belə şeylər etmək vəziyyətində qalırsınız, çünki bunlar sizin istifadə etdiyiniz vasitələrdir. Nələrisə açıqlamaq üçün dialoqdan istifadə etmirsiniz, hər şeyi göstərməyiniz və hekayəni danışmağınız lazım olur. Düşünürəm sizin qüsursuz olduğunuza inanmağınızı təhrik edən şey budur. Səssiz filmlərin qaydalarına hörmət göstərməyə və bunun mənalı olmasını ifadə etməyə çalışmışam. Bundan əlavə komandam da çox yaxşı idi və filmi Los Ancelesdə studiyaların və evlərin olduğu Hollivudda çəkdik. Mari Pikfordun yatağında çəkiliş etdik və bundan daha artığını edə bilməzdik ki, bu da çox kömək oldu. Bərbərimiz, qrimçimiz və dərzimiz də çox yaxşı idi. Berenik, tamaşaçılarla əlaqə qurmaqda bu günə qədər daha çox səsinizdən istifadə etdikdən sonra, üz ifadələriniz və vücud dilinizi əsas əlaqə vasitəsi olaraq istifadə etmək məcburiyyətinizdə qaldığınız bir səssiz 28
Film Fiction | Aprel, №8 filmdə oynamağın çətinlikləri haqqında nə deyə bilərsiniz? Berenik Bejo: Bu ssenarinin yazım ərəfəsində başlayan uzun bir müddət idi. Evə kitablarla şəkillər gətirməyə və filmlər izləməyə başladım. Əvvəla tutmaq istədiyim o ruhun cazibəsiydi, çünki günümüzdə Fransada çəkilən filmlər çox reallığa uyğundu. Bu mənada bir cazibəyə sahib olmaq fürsətim heç olmamışdı və sadəcə kitablar oxuyub, filmlər izləyərək bir müddət sonra bu ruhun dünyasına uyğunlaşa bildim. Bu çox əyləncəli idi, çünki Xoan Kroford kimi məni doğurdan da təsirləndirmiş aktyorlarla işlədim. Kroforda aşiq oldum, çünki iyirmi ya da iyirmi beş yaşında ikən dans edə bilir, danışır, mahnı oxuyur və Peppi obrazının ehtiyacı olan hər şeyi edə bilirdi. Onu
gördüyünüz hər səhnədə sevə bilirsiniz, ancaq onun təkəbbürlü olmasını istəmirdim. Onun məsum olub özünə təqdim edilən hər şeyi qəbul etməsini, ancaq bunu lovğalıq olmayan bir formada etməsini istəyirdim. Özünə çox güvənir və dürüst davranırdı. Ən başda Corc Valentinlə rastlaşdığında və insanlar onun şəkillərini çəkməyə başladığında belə əsla "Corc Valentinlə birlikdəyəm. Onunla şəkil çəkdirməliyəm" deyə düşünmürdü. Sadəcə "Bəli, bu əyləncəlidir. Hər kəs şəklimi çəkir." deyə düşünürdü. Eyni ilə Con Krauford kimi onu zirvəyə çıxaran bu idi. Aktyorların valehedici bir şəkildə necə göz qırpıb əllərini bellərinə qoyduqlarını anlamaq üçün internetdə saatlar keçirirdim. Beləcə ətrafa baxıb bu ruhun kodlarını açmağa çalışarkən bir nöqtədə hər şeyi unutmaq vəziyyətində qalıb rejissora, rol həmkarıma və özümə güvənməyə başladım. Öz-özümə: "Buradayam, çünki çox işləyib buna haqq qazandım və indi bir az əylənim"- dedim. Peppi Miller olmaq doğurdan çox xoşuma gəldi. O, heyranlıq yaradan bir obrazdı və enerjisi hər yerdə məni izlədi. Onun haqqında danışdığım zaman təkrar o olmaq istəyirəm. O, ilham verici bir obraz və Mişelin mənə və Jana verdiyi gözəl bir hədiyyədir. Səssiz olması reallığı mənim işlərimi dəyişdirmədi. Filmdə danışıram, ancaq siz eşitmirsiniz. Danışmadığım zaman isə səhnə kəlimələrə ehtiyac duymur. Obrazı mənimsədiyi zaman gerisi öz-özünə gəlir. Peppi üçün yazılan real dialoqlar varmı? BB: Bəziləri yazılmışdı, ancaq dialoqlar bəzən çəkim günündən sonra mənə verilirdi. MH: Əgər dialoqları onlara əvvəlcədən versəydim üzərində işləyərdilər, amma mən bunu istəmirdim.
məcburiyyətində qaldıq. Bundan nifrət edirəm, çünki kəlmələri tapa bilməyəcəkmiş kimi gəlir.
bilməyimiz üçün dialoqların çox faydalı olduğunu deməyə çalışdım, ancaq doğurdan vacib şeyləri dildən istifadə edərək demirik. İki yaşında bir uşaqlar birlikdə olub danışmadan onun gülümsədiyini gördüyünüz zaman onun gülümsəməsi hərhansı bir gülüşdən çox daha təsir edici olur. Həyat yoldaşınızla birlikdə olarkən hər gün onu sevdiyinizi demirsiniz, ancaq ona baxışlarınız və davranışlarınız başqa bir əlaqə forması olur. Dialoqlara köklənməyin, sadəcə nə ifadə etmək istədiyinizə diqqətinizi cəmləyin.
olmadan çalışmaq sizin rejissorluğunuza təsir etdimi? Onlar oynarkən və kameralar işləyərkən siz onlara nə etmələri lazım olduğunu deyirdinizmi? Berenik, bir aktrisa olaraq "OSS" filmlərinə görə özünüzü fərqli hiss etdinizmi? Həmçinin rejissorluğun fərqli olduğunu? 29
Film Fiction | Aprel, №8
müddətində danışırdı bəzən, ancaq bunu etdiyi zamanların çox azı mənim üçün narahatlıq yaradıcı olurdu. Bu məni səhnədən kənara çıxara bilərdi, çünki rolu oynadığınız an öz dünyanızda olursunuz. Ancaq bəzi zamanlarda mənə kömək oldu.
mükəmməl bir şey desə belə bunu nizama salanacağınızı bildiyiniz üçün ona anındaca orada bunu dəyişdirməsini söylədiyiniz zaman yaxşı bir nəticə meydana çıxır. Bu filmdə çəkilişlər müddətində musiqinin olmasını tərcih etdim. Bu çox şeyi dəyişdirdi. Və nəticədə bu aslılıq halına gəldi. Studiyada Hollivud dövründən bütün o böyük bəstəkarların klassik bəstələrindən yararlanmaq istədim. Avtobus studiyaya gəldiyi zaman bir fransız filminin musiqilərindən istifadə etmək istədim. BB: Musiqi çox enerji yaradır və avtobusdan düşdüyüm zaman mənə verə biləcəyi ən yaxşı istiqaməti verirdi. Musiqini duyurdum və nə edəcəyimi bilirdim. MH: Danışmaqla yaranan problem və səssiz filmləri əyləncəli edən də bu idi, çünki onlarla, mənimlə və izləyicilərlə olan əlaqə danışma ilə həyata keçirdi. Bizim nə dediyimiz tənqid edilməyə çalışılmırdı, sadəcə hisslər var idi. Öz hekayənizi yaradırsınız. BB: Avtobusdan endiyim zaman xoşbəxt idim, gülürdüm və yeriyirdim. Əgər musiqi olmasa idi, bəlkə də bütün bu müddət ərzində gülümsəməyə ehtiyacı hiss etməyəcəkdim. Bu səhnə mənim üçün son dərəcə çox yaxşı bir nümunədi. Buna görə bir sonrakı filmimdə də musiqi olmazsa eyni dərəcədə hiss edəcəyəm. Bəlkə də çəkilişlərdən iki dəqiqə öncə musiqi pleyerimi açıb dinləyəcəm. Doğurdan aktyorların çəkilişlərdən öncə musiqi dinləməyi xoşladıqlarını eşidirəm və bunu anlaya bilirəm. Sizi uyğun ruhi vəziyyətə salıb lazımi enerjini verir.
üçün də ən çətin səhnə hansı idi? BB: Ulduzların qarşılaşması mənim üçün çətin idi, çünki o çox qəmgindi. Bütün səhnəni təkrar-təkrar çəkmək vəziyyətində qaldıq və bu doğurdan da çətin idi. Ancaq ssenari üzərində işləyərkən o səhnənin bu qədər çətin ola biləcəyini düşünməmişdim. Şantaj səhnəsinin çətin ola biləcəyini düşünürdüm, amma o ən asanlıqla çəkdiyimiz səhnə oldu.
MH: Mənim üçün heç nə çətin deyildi, çünki asan kimi görünməsi son dərəcə çətin idi. Ancaq “tap” rəqsinin oynanılma ardıcıllığını xatırlayıram. Hər şey çox süni və təbii olmayan bir formada göründüyü üçün orda olmamız lazım idi. Bu çox pis idi, istədiyimiz kimi davam etmədi və otuz ya da qırx dəqiqə bunu düzəltməyə çalışdıq. Amma sonda nəticənin gözəl ardıcıllıqla davam etdiyini düşünürəm.
İzləyicilərin necə bir reaksiya göstərəcəyini düşünürsünüz? Təkrar bir səssiz film çəkməyi düşünürsünüz? MH: Xeyr. Bunun artıq birdəfəlik olduğunu düşünürəm. İstəsəm bunu təkrar çəkə bilərəm, amma doğurdan da bilmirəm. Bunu etmək xoşuma gəldi və gözəl bir hekayə olduğunu düşünürəm. Başqa bir fikrim olarsa bəlkə bir film də çəkə bilərəm. Tamaşaçılar üçün isə, düşünürəm bunun kiçik və sanballı bir film olduğunu başa düşərlər. Bu cəzbedici bir sevgi hekayəsidir, başqa bir gözləntiləri olmasını istəmərəm. Əgər bəyənərlərsə bu əla olar.
30
Film Fiction | Aprel, №8 SİTATLAR
Bu dünyada müvəffəqiyyət qazanmaq istəyirsinizsə qəddar olmalısınız. Yaxşı biri olsanız insanlar sizi istismar edər.
Donni: Niyə o axmaq dovşan kostyumunu geyinirsən? Frank: Bəs sən niyə o axmaq insan kostyumunu geyinirsən? Doni Darko (Donnie Darko)
Aah, qayğısızlıq - bu sizin xəstəliyinizdir. Korsunuz, karsınız. Hamınızın gözünü propaqandaları ilə aldatdılar. Tanıdığınız hər kəsə, bəli tanıdığınız hər kəsə xəbər vermək üçün tələsməlisiniz. Çox gecikmədən qaçın. Mən özüm üçün qorxmuşam, mən artıq bir şey edə bilmərəm. Amma siz, siz hələ də bir seçim edə bilərsiniz.
İnsanlar dəyişib, həyat dəyişib. Biri ilə toqquşduğun zaman beş barmağın da yerindəmi deyə yoxlamalısan. Hər kəs yaxşıdır (Everybody's fine) 31
Film Fiction | Aprel, №8
"Qonşunu sev və düşməninə nifrət et" deyildiyini eşitmişəm. Amma mən sənə deyirəm ki, düşmənlərini sev və sənə zülm edənlər üçün dua et. Çünki sadəcə səni sevənləri sevərsən bunun mükafatı nə olar ki? İsanın əzabları (The Passion of the Christ)
Bəzən bir yaxşılıq səni güllədən daha tez ölümə aparır.
Heç fikirləşmisən, heç bilməsən də bu bərbad həyatının ən xoşbəxt anını çoxdan yaşamış ola bilərsən və gələcəyində xəstəlik və istirablardan başqa bir şey olmaya bilər.
Aşiq olduğun insanın sənin sevginə dəyər biri olduğuna əmin olmalısan. Mavi Valentin (Blue Valentine)
Bir ovçunu digərindən ayıran zəkası yox, ovuna qarşı duyduğu mərhəmətdir. Ov mövsümü (Av Mevsimi) 32
Film Fiction | Aprel, №8
Atamın belə dediyini xatırlayıram: "Əgər birinin ruhunu görmək istəyirsənsə onun röyalarına baxmağın kifayətdir. Bax o zaman səndən daha betər vəziyyətdə olanlara mərhəmət göstərərsən." Arizona xəyalı (Arizona Dream)
Özümə yalan deməyə başladığımdan bəri kiməsə inanmıram.
Mənim üçün ölümün özündən daha ağrı verici olan şey xəyanətdir. Ölümü anlaya bilirdim, amma xəyanəti yox. Malcolm X
Qarşısında əyilib sevgini elan etmək yerinə, sevdiyin qadının getməsinə icazə verməlisən. Tıxanma (Choke)
Güvən əlimizdə sübutu olmayan bir şeyə qarşı duyulan inancdır.
33
Film Fiction | Aprel, №8
Bir cəmiyyəti idarə etmək, fərdi idarə etməkdən asandır. Bir cəmiyyətin ortaq bir məqsədi vardır. Fərdin məqsədi isə həmişə şübhəlidir.
Para ve kadınlar. Hayattaki hataların çoğu nedeni bunlardır. Pul və qadınlar. Həyatdaki səhvlərin səbəbinin çoxu bunlardır.
Barmaq səmanı göstərdikdə sadəcə axmaqlar barmağa baxar. Ameli (Amelie)
Bəzilərinin təsadüf dediyi şey mənə görə nəticədir. Bəzilərinin fürsət dediyi şey mənə görə mənfəətdir.
Əgər başın kəsilməlidisə onda saqqalın haqqında fikirləşməyə dəyməz. Yeddi Samuray (Seven Samurai)
- Bir atalar sözü var: yaxşı geyimli adam, yaxşı düşüncəli bir adamdır. - İpək içində bir meymun, yenə də meymundur. Viva Zapata 34
Film Fiction | Aprel, №8 Screwball
"Screwball" komediyanin bir alt janrıdır. Ən populyar və uzun müddətli film janrlarından biri olan "screwball" 1934-cü ildə ərsəyə gələn "Bir gecə o baş verdi" (“It Happened One Night”) filmi ilə məşhurlaşdı. Bir çox tənqidçiyə görə klassik dövrün 1940-ci illərin sonlarında bitməsinə baxmayaraq əsas hissələri daima saxlanılıb.
"Screwball"ın xarakteristik xüsusiyyətlərini müəyyən edən hər hansı bir qayda-qanunların olmamasına baxmayaraq, bu janrla kateqoriya edilmiş filmlər ümumilikdə gülməli səhnələr, şişirdilmiş hərəkətlər və gülünc vəziyyətlərə düşülmə və vəziyyətdən hazırcavablılıqla çıxma, birini sevib sonluqda evlənmə və yaxud təkrarən başqası ilə evlənmə tipli mövzulardan ibarətdir. Kino tənqidçi Endryu Sarris bu janrı "səhnələrdə seks olmayan seks komediyası" kimi adlandırmışdı.
"Screwball" teatral komediya ilə yaxından əlaqəlidir, ayrıca bəzi komedik əsərlər də "screwball" olaraq tanınır. Janrın bir çox xüsusiyyətinin əsası Şekspirin "Heç bir şeydən çox söz" (“Much Ado About Nothing”), "Sənin sevdiyin kimi" (“As You Like İt”) və "Qızmar yay gecəsinin xəyalı" (“A Midsummer Night's Dream”) kimi pyesləri və Oskar Uayldın "Ciddi başlanğıcın mahiyyəti" (“The İmportance of Being”) adlı əsərinə qədər gedib dayanır. "Screwball" ilə əlaqəli digər janrlar isə belədir: "slapstick", "sitcom" və "romantik komediya".
bənzər olaraq "screwball" daha çox səhvən tanınan insanlar və yaxud bir və ya bir neçə obrazın vacib gerçəyi sirr olaraq saxlamağa çalışdıqları vəziyyətləri özündə əks etdirir. Bəzən isə kişi obrazların qadınlara xas geyimləri geyərək səhv başa düşülmələri kimi vəziyyətlər olur. Eyni ilə "Uşağı tərbiyə et"
35
Film Fiction | Aprel, №8
(“Bringing Up Baby”), “Donlu əsgər” (“I Was a Male War Bride”) filmlərində olduğu kimi. Eyni zamanda isə mərkəzində əvvəli nizamsız olan, bir-birinə qarşı kobud davranan və sonrasında aralarında isti münasibət yaranan bir cütlüyün romantik eşq hekayəsindən bəhs edir. Bu nizamsızlığın səbəbi çox vaxt kişinin qadının maddi vəziyyətindən çox daha aşağı maddi durumda olmasından irəli gəlir. Sonluqda evlilik ümumilikdə qadın tərəfindən ta başdan planlaşdırılmış olur və kişinin bundan xəbəri olmaz. "Uşağı tərbiyə et" filmində buna nümunə görə bilərsiniz. Qadın başqa birinə gələcək əri haqqında danışarkən bu cümlələrdən istifadə edir: "O, evlənəcəyim adamdı. O, bunu bilməyə bilər, amma mən bilirəm."
Sinif fərqlilikləri "screwball"ın ən vacib hissələrindən biridir. Üst sinif boş və şişirdilmiş, gerçək dünyayla ayaqlaşmağa çətinlik çəkən fərdlərə sahib olaraq göstərilir. Bununla müqayisədə nə vaxt aşağı siniflərə aid bir fərd yüksəlməyə çalışsa bunu üst sinfin gerçək dünyayla uyğunlaşmaqda çəkdikləri çətinliklə müqayisədə daha asan edirlər ("Leydi Eva" (“The Lady Eva”) filmindəki kimi).
Digər bir tez-tez rastlanılan hissə isə ağıllı bir hazırcavablılıqla kombinə edilmiş sürətli danışmaqdı. "Sən onu özünlə apara bilməzsən" (“You Can't Take It With You”),” Onun qızı Cümədi” (“His Girl Friday”) filmləri buna tipik misaldır. Bu üslubi vasitənin əsası janrda meydana çıxmamışdır, amma tam formalaşması “screwball” ilə baş tutmuşdur. Həmçinin qanqster filmləri və romantik komediyalar kimi bir çox köhnə Hollivud klassik filmlərində də görülə bilər.
"Təkrarən evlənmə” komediyası "screwball"ın bir alt janrıdır. Bu janrda obrazların boşanıb bir-birilə yenidən evlənmələri mövzunun məğzini təşkil edir. "Filadelfiya hekayəsi" (“The Philadelphia Story”), "Dəhşətli həqiqət" (“The Awful Truth”) kimi filmlərin mövzusu bu janrdadır. Bəzi tənqidçilər bu tip mövzunun bu qədər çox istifadə edilməsinə Amerikan əxlaqi həyatındakı boşluğun (bunun boşanmaya daha meyilli bir yanaşma ilə baxılmasının səbəb olduğu) bir sübutu olaraq baxırlar. Lakin filmlərdə bəhs edilən boşanmanın bir səhv olduğu göstərilir.
Frank Kapranın filmlərinin əsasını təşkil edən "screwball" janrının ən əsas təmsilçiləri
"qadınların rejissoru" adlandırılan Corc Kyukor, bir çox janrda filmlər çəkmiş Hovard Havks, Billi Uilder, Preston Starqes və Ernst Lubitşdir. Janrın əsas aktyorları Kari Qrant, Ceyms Stüart, Qari Kuper, Klark Qabl, Cin Artur, Barbara Stenvik, Klaudette Kolbert, Katerina Hepbörn, Uilyam Povel, Melvin Duqlas və s. insanları göstərmək olar.
Bu janrda olan klassik filmlər arasında "Mister Dids şəhərə gedir" (“Mr. Deeds Goes to Town”), "Mənim sevimli həyat yoldaşım" (“My Favorite Wife”), "Ledi X-in boşanması" (“The Divorce of Lady X”), "Olmaq ya da olmamaq" (“To Be or Not To Be”), "Arsen və köhnə qayış" (“Arsenic and Old Lace”) kimi filmləri sadalamaq olar. Alfred Hiçkokun "Mr. və Ms. Smit" (“Mr. and Mrs Smith”), "Gənc və təqsirsiz" (“Young and İnnocent”) və "39 addım" (“The 39 Steps”) filmləri bu janrda çəkilmişdir. Koen qardaşlarının da bəzi komediya janrında çəkilmiş filmləri bu janrın təmsilçiləridir.
Sonrakı dövr filmlərinə baxsam Merlin Monro, Rok Hadson, Doris Dey kimi adlarla, həmçinin Virna Lizi, Laura Antonelli kimi avropalı ulduzlarla "seks komediyası" anlayışının daha çox yayıldığı və başqa subjanrlar üçün imkanların yarandığını görərik. Bu dövrün başlıca filmləri arasında "Marri necə milyoner oldu" (“ How to Marry a Millionaire”), "Yeddi il qaşınma" (“The Seven Year İtch”), "Zəng, kitab və şam" (“Bell, Book and Candle”) kimi filmləri, sonrakı və yaxın dövrün filmləri arasından "Arthur", "Təmiz adam" (“The Freshman”), “Mari haqqinda nəsə" (“There's Something About Mary”), "Sizə məktub var" (“You've Got Mail”), "Valideynlərlə görüş" (“Meet the Parents”), "MakKulslarda bir gecə" (“One Night at McCool's”) kimi filmləri göstərmək olar.
|