Film Fiction | Aprel, №8
ADRIEN BRODY
Edrian Broudi tarix elmləri professoru və
rəssam Eliyot Broudi və məşhur fotoqraf-jurnalist
Silvia Plaşi cütlüyünün 14 aprel, 1973-cü ildə
Nyu-York şəhərində dünyaya göz açan
övladlarıdır. Edrianın ata tərəfdən nənəsi yəhudi,
anası isə Macarıstan doğumlu bir katolik idi.
Anasının çəkdiyi şəkillərdə tez-tez yer
alaraq artıq kamera qarşısında rahat olmağa
öyrəşən və hələ uşaq ikən aktyor olmağı arzulayan
Edrian Broudi 12 yaşı olarkən dostlarının ad günü
şənliklərində “Möcüzəli Edrian” adı ilə müxtəlif
sehrbaz tamaşaları göstərərdi. Bu istedadı onu
izləyən anasının diqqətini çəkir və beləliklə, onun
aktyorluq dərsləri keçməsinə qərar verir. Əvvəl
“American Academy of Dramatic Arts”da uşaqlar
üçün təşkil olunan həftəsonu proqramlarında
iştirak edir, bundan sonra Nyu-Yorkda “Fiorello H.
LaGuardia High School of Music & Art and
Performing Arts”da aktyorluq üzrə təhsil almağa
başlayır.
1980-ci illərdə Broadvey tamaşalarında və
qısa bir müddət Meri Tayler Morla birlikdə “Annie
McGuire” adlı televiziya serialında rol alır. Edrian
1989-cu il istehsalı, Vudi Allenin “Nyu-York
hekayələri” (“New York Stories”) adlı filmində
kiçik rol alır. Bundan sonra 1993-cü ildə Stiven
Soderberqin “Yüksəklik kralı” filmində Lester
rolunda çəkilir.
1998-ci il istehsalı “Restaurant” adlı
filmdəki rolu ilə “Independent Spirit” mükafatına
namizəd göstərilir. Buna kimi aktyor bir çox
filmlərdə, televiziya seriallarında çəkilir, lakin bu
filmlər aktyorun istedadının Hollivudda kəşf
edilməsi üçün kifayət etmirdi. Elə həmin il Terrens
Malikin “İncə qırmızı xətt” (“The Thin Red Line”)
11
Film Fiction | Aprel, №8
filmində rol alır. Növbəti il isə 3 filmə; Spik Linin
rejissorluğu ilə “Samın yayı” (“Summer of Sam”),
Riçard Şepardın triller janrında çəkdiyi “Oxygen”
və Barri Levinsonun “Azadlıq zirvələri” (“Liberty
Heights”) filmlərində çəkilir.
2000-ci ildə Edrian iki filmə çəkilir.
Bunlardan biri “Harrisonun gülləri” (“Harrison's
Flowers”), digəri isə “Çörək və qızılgüllər”
(“Bread and Roses”) olur. İngiltərəli aktyor Ken
Loaçın rejissorluğu ilə çəkilən “Çörək və
qızılgüllər” filmindəki Sam Şaprio rolundan sonra
aktyor artıq beynəlxalq arenada tanınmağa
başlayır.
Bundan sonra bir neçə filmdə rol alan
amerikalı aktyora dünya miqyasında şöhrət gətirən
və bir çox mükafat qazandıran film isə Roman
Polanskinin 2002-ci ildə lentə aldığı “Pianoçu”
(“The Pianist”) filmi olur. İkinci Dünya
Müharibəsi illərində Vladislav Şpilman adında çox
istedadlı polşalı, yəhudi bir pianistin Varşavanın
arxa küçələrindəki həyat mübarizəsini
müvəffəqiyyətlə canlandırdığı bu rol üçün aktyor
qaldığı evdən və maşınından imtina edərək aylarla
içinə qapanıq bir həyat yaşayan, pianinoda Şopenin
musiqilərini ifa etməyi öyrənən, 13 kilo arıqlayan
və yaşadığı stress nəticəsində uzun müddət birlikdə
olduğu sevgilisindən ayrılan birinə çevrilir. Bu
filmdəki roluna görə 2002-ci ildə “Ən yaxşı
aktyor” nominasiyasında Oskara namizəd göstərilir
və qalib olur. Mükafat mərasimində mükafatı
vermək üçün onu səhnəyə çağıran Hel Berrini
öpərək zaldakı bütün insanları təəccübləndirən
məşhur aktyorun yarışdığı digər namizədlərin
hamısı öncədən Oskarı qazanmış aktyor idi
(Nikolas Keyc, Mişel Keyn, Daniel Dey Levis,
Cek Nikolson). Həmçinin o, “National Society of
Film Critics” və “Boston Society of Film Critics”
mükafatlarına da sahib olur.
2003-cü və 2004-cü ildə ard-arda “Oxuyan
Dedektiv” (“The Singing Detective”), “Kənd”
(“The Village”) filmlərində rol alır. 2005-ci ildə
“Dəri” (“The Jacket”) adlı filmdə canlandırdığı
Cek Starks və Piter Ceksonun rejissorluğunu etdiyi
“Kinq Konq” filmindəki Cek Driskoll obrazları ilə
aktyor uğurlu karyerasına davam edir, həmçinin
aktyor bu il Tori Amosun musiqili video oyununun
səsləndirməsində iştirak edir.
Aktyorun 2008-ci ildə çəkildiyi 3 filmdən-
“Bloom qardaşları” (“The Brothers Bloom”),
“Kadillak Rekords” (“Cadillac Records”),
“Matadorun ev sahibəsi” (“A Matador's Mistress” )
“Kadillak rekords” filmindəki rolu daha uğurlu
olur. Növbəti il aktyor “Xülya” (“Splice”) və
“Giallo” filmlərində rol alır.
2010-cu ildə 4 filmə çəkilən aktyorun bu
filmlər arasında triller janrında çəkilən “Sınaq”
(“The Experiment”) filmindəki rolu daha çox
diqqət çəkir.
2011-ci ildə aktyor iki filmdə rol alır.
Rollardan biri Vudi Allenin Oskarı əldə etmiş
“Gecə yarı Parisdə” (“Midnight in Paris)” filmində
məşhur sürreal rəssam Salvador Dali obrazı olur.
Digər rolu isə Toni Keyin rejissorluğu ilə çəkilən
“Dəstə” (“Detachment”) filmində Henri Bartes adlı
bir müəllim obrazı olur.
Uşaq vaxtı aktyor divarlar üzərində
sərgilədiyi kiçik şoulardan birində yıxılaraq
burnunu sındırıb. 1992-ci ildə isə motosiklet qəzası
keçirib. Qəzada bir maşının üzərindən havada
uçaraq asfalta çaxılıb və təkrarən burnunu sındırıb.
Bu sınığın sağalması uzun bir müddət aparıb.
Aktyor 2004-cü ildə “Esquire” jurnalı
tərəfindən Amerikanın ən yaxşı geyinən adamı
seçilib. Hal-hazırda Skay Nellor ilə birlikdə
yaşayır.
12
Film Fiction | Aprel, №8
UMA
Thurman
Uma Turman 19 aprel 1970-ci ildə
Bostonda (ABŞ) dünyaya göz açmışdır. Anası
Nena von Şlebrüqqe Isveç əsilli model, atası
Robert Turman isə professor idi. Valideynləri
1967-ci ildə ailə qurub. Robert Turman
Buddizm üzrə Kolumbiya Universitetində dərs
verirdi və uşaqlarını da buddist təlim-tərbiyəsi
ilə böyütmüşdü. Hətta öz uşaqlarının adını da
hind adları idi. Umanın adı “müqəddəs
bağışlayan” mənasını verir. Uma Turmanın
Qanden, Deçen və Mipam adlı üç qardaşı və
Taya adlı bir ögey bacısı vardı. Taya atasının
əvvəlki nigahından olan uşaq idi. Turman və
qardaşları uşaqlıq dövrünün bir hissəsini
Hindistanda keçirib.
Atasının işlərinə görə tez-tez başqa
yerlərə köçmək məcburiyyətində qalan ailə
Uma Turmanı Massaçusets və Nyu-York
şəhərlərində böyüdüb. Uma uşaqlıq illərində
dostları tərəfindən tez-tez lağ obyektinə
çevrilirdi. Dostları onun qəribə adını, üz
quruluşu və böyük ayaqlarını lağa qoyurdular.
10 yaşında olarkən anası onun burnundan
estetik əməliyyat olmasını istədi. Bu hadisə
aktrisanı uzun illər narahat etdi, özgüvənini
sarsıtdı.
Turman ilk aktrisalıq sınağını “Northfield
Mount Hermon” liseyində etdi. Dərs qiymətləri
o qədər də yaxşı deyildi, amma səhnədə
möhtəşəm oyunlar sərgiləyirdi. "Puta" adlı bir
tamaşada sərgilədiyi rolu sayəsində istedadı bir
neçə insan tərəfindən kəşf edildi və professional
olaraq aktrisa olmağa qərar verdi. 15 yaşında
oxuduğu liseyi yarımçıq qoyaraq aktrisalıq
arzusu ilə Nyu-Yorka köçdü. Özünü
dolandırmaq üçün ilk illər restoranda qab
yuyan kimi işləyirdi.
Turman 16 yaşında model kimi fəaliyyət
göstərir, "Elite" model agentliyi ilə müqavilə
imzalayır və qısa müddətdə ətrafındakıların
diqqətini çəkərək "Glamour Magazine", "Vogue",
"Rolling Stone" kimi jurnalların üz qabığında
yer alır.
Aktrisa ilk film təcrübəsini 1988-ci ildə
həyata keçirir. Bu il düz 4 filmdə rol alır. Bu
filmlər "Coni, yaxşı ol" (“Johnny Be Good”),
"Gecə atanı öp" (“Kiss Daddy Goodnight"),
"Baron Münxauzenin macəraları" (“Baron
Munchausen”) və "Təhlükəli münasibətlər"
(“Dangerous Liaisons”) idi. İlk üç film o qədər
də uğur qazanmır. Ancaq "Təhlükəli
münasibətlər" Qlen Klouz və Mişel Pfayfferi
"Oskar”a namizəd etdi, həmçinin, kino
13
Film Fiction | Aprel, №8
produserlərin Turmana daha çox maraq
göstərməsinə səbəb oldu. Film seansa girəndən
sonra Turman medyada diqqət mərkəzində
olmağa başladı, hətta həmkarı Con Malkoviç bir
müsahibəsində onun çox istedadlı və ağıllı
olduğunu deyir.
1990-cı ildə aktrisa hələ 19 yaşında ikən
Fred Uardla "Henri və Cun" adlı filmdə rol aldı.
Film seks səhnələri ilə bol olduğu üçün geniş
kütləyə təqdim edilə bilmədi, amma aktrisa ona
qarşı olan diqqəti bir az da artırdı.
Elə həmin il Turman Con Bormanın
rejissorluğunu etdiyi "Ürək haradadır" (“Where
The Heart Is”) adlı komediyada çəkilir. 2 il sonra
isə triller janrındakı "Son analiz" (“Final
Analysis”) filmində Riçard Gir və Kim
Bessincerlə birlikdə kamera qarşısında çıxış
edərək Diana Baylor adlı bir psixoterapiya
xəstəsini canlandırır.
Umanın baş rolunda oynadığı ilk film
1993-cü il istehsalı "Hətta qız kovboylarda
bəzən qəmgin olur" (“Even Cowgirls Get the
Blues”) adlı film olur. Film Qas Van Santın
rejissorluğu ilə çəkilmişdi, amma əldə etdiyi
gəlir baxımından o qədər də uğur gətirmədi.
Həmçinin bu filmdəki roluna görə aktrisa bir
çox tənqidçilər tərəfindən mənfi rəylər aldı.
Həmçinin bu aralıqda Robert De Niroyla birgə
çəkildiyi "Dəli it və Qlori" filmi də o qədər
uğurlu olmadı.
Son uğursuzluqdan sonra Turman
Kventin Tarantinonun "Kriminal Qiraət" (“Pulp
Fiction") filminin sınaq çəkilişlərində iştirak
edir. Tarantino "Dəli it və Qlori" filmindəki
rolunu gördükdən sonra Turmanı seçməyi heç
düşünməmişdi, ancaq seçmələrdən sonra axşam
yeməyində oldular və Tarantino filmdəki Mia
obrazı üçün Turmandan daha yaxşı bir seçim
olmayacağını anladı."Kriminal Qiraət" bütün
dövrlərin ən uğurlu filmlərindən biri oldu, kult
film kimi özünü təsdiqlədi. Eyni il Turman "Ən
yaxşı ikinci dərəcəli aktrisa" nominasiyası üzrə
“Oskar”a, həmçinin “Qızıl Qlobus”a da namizəd
oldu. Bu filmdən sonra Turman Tarantinonun
ən sevimli aktrisalarından biri oldu.
Aktrisa sonrakı illər "Pişiklər haqqında
həqiqət", "Betmen və Robin", "Qattaka",
"Qisasçı" (“The Avengers”) və "Səfillər" (“Les
14
Film Fiction | Aprel, №8
Miserables”) filmlərində rol alır. 1997-1998-ci
illər Turmanın karyerasındakı ən uğursuz
dövrlər idi, çünki çəkildiyi filmlər o qədər də
uğur qazanmamışdı, aktrisa tez-tez mənfi rəylər
alırdı, hətta ən pis aktrisa nominasiyasında
mükafatlara da layiq görülürdü.
Aktrisanın 1998-ci ildəki uğursuz
fəaliyyətin gedişatı və hamiləlik sonrası Turman
çəkilişlərinə bir müddət ara verdi. Daha sonra
az büdcəli filmlərdə və "Şirin və sirr", "Teyp",
"İsterik korluq" (“Hysterival Blindness”) kimi
televizya filmlərində rol alır. Aktrisa "İsterik
korluq" filminin produserliyini də etmişdi və bu
filmdəki roluna görə "Qızıl Qlobus" mükafatına
layiq görülür. Həmnçinin bu aralıqda model
peşəsinə qayıdır. Sonra bir müddət Fransa
kosmetika şirkəti “Lancome”də mətbuat katibi
kimi işlədi.
5 il davam edən uzun bir müddətdən
sonra aktrisa önəmli rollarla karyerasını davam
etdirmək istəyir. 2003-cü ildə "Ödəmə çeki"
(“Paycheck”) filmində rol alır. Bu filmdən bir az
sonra karyerasının ən önəmli filmlərindən biri
olan, Tarantinonun rejissorluğunu etdiyi "Bili
öldürməli" (“Kill Bill”) filmlər seriyası gəlir.
Tarantino bu filmin ssenarisini Turmandan
ilham alaraq yazdığını demişdi. "Bili öldürməli"
filminin çəkilişləri Turmanın hamiləliyi səbəbilə
bir neçə ay gecikir. Həmçinin Turman bu film
üçün Karate və Yaponca dərsləri alır. Filmə görə
çəkisini azaltmaq məcburiyyətində qalır.
Filmdəki gəlin rolu aktrisaya "Qızıl Qlobus"
namizədliyi, "MTV: Ən yaxşı aktrisa" və "Ən
yaxşı döyüş səhnəsi" mükafatlarını qazandırır.
Artıq 2005-ci ildə Turman Hollivudun ən
çox qazanan aktrisalarından biri olumuşdu. Hər
filmə görə 12,5 milyon dollar qazanırdı. 2005-ci
ildə rol aldığı filmlər isə "Lovğalan" (“Be Cool”),
"Baş nazir" (“Prime”) və "Produserlər" idi.
Növbəti il "Mənim möhtəşəm eks-sevgilim"
(“My Super Ex-Girlfriend”) filmində rol alır.
2007-ci ildə "Onun gözlərindən əvvəlki
həyat" (“The Life Before Her Eyes”) filmində
Diana obrazını canlandırır. 2008-ci ildə aktrisa
"Təsadüfi ər" (“The Accidental Husband”)
filmində çəkilir. Romantik komediya olan film
özünü evlilikdə axtaran bir qadının həyatından
bəhs edir. Həmin il bir neçə televiziya
filmlərində iştirak edən aktrisa növbəti il
"Analıq" (“Motherhood”) filmində çəkilir. 2010-
cu ildə isə iki filmə: "Persi Cekson və
Olimpialılar” və (“Percy Jackson & the
Olympians: The Lightning Thief”) və "Ayin"
(“Ceremony”) filmində çəkilir.
Aktrisanın son filmi "Bel Ami" filmidir. Film
hələki seansa çıxmayıb. Bu ilin iyun ayında
seansa çıxması gözlənilir.
Şəxsi həyatı. Turman 1980-ci illərin
sonunda rejissor Fil Xoanoyla bir müddət
münasibətdə oldu. Bu aralıqda bir studiya
görüşündə ingilis aktyor Qari Oldmanla tanış
olan Turman Fildən ayrıldı. Turman və Oldman
1990-cı ildə evlənir, ancaq evlilikləri 2 il davam
edir. 1 may 1998-ci ildə "Qattaka" filminin
studiyasında tanış olduğu aktyor Etan Hauke ilə
evlənir. Cütlüyün həmin il Maya Ray adında bir
qızları və 2002-ci ildə Levon Roanla adında bir
oğulları olur. Hətta Hauke həyat yoldaşına
ithafən kitab yazır. Hauke və Turman 2004-cü
ildə boşanırlar. Hauke Turmanın onu
Tarantinoyla aldatdığını düşünmüşdü və
kanadalı model Yen Perzouyla yeni münasibətə
başlamışdı. Turman evliliklərinin sonlarına
doğru ona qarşı xəyanətin olduğunu demiş,
amma kiminlə olduğu barədə məlumat
verməmişdi. 2004-cü ildə otel sahibi Andre
Balazsla birlikdə olmağa başlayır, amma 2006-
cı ildə münasibətlərinə son qoyurlar.
1997-ci ildə "Empire" jurnalı “Bütün
zamanların ən yaxşı 100 ulduzu” arasında
Turmanı 99-cu seçir. Yenə eyni jurnal
tərəfindən hazırlanan bir siyahıda “Kino
tarixinin ən seksual 100 ulduzu” arasında 20-ci
olur. Turman siyasi və sosial fəaliyyət cəhətdən
çox aktiv biridir. Aksiyalarda tez-tez iştirak edir.
Daha çox qadın hüquqlarının qorunması ilə
bağlı aksiyalarda fəal iştirakı olur. Hal-hazırda
aktrisa Nyu-Yorkda yaşıyır.
15
Film Fiction | Aprel, №8
TOP 30
Bu sayımızda Azərbaycan
kinomatoqrafiya tarixinin
30 ən yaxşı filmini təqdim
edəcəyik.
1
Fəryad
1993-cü ildə Vaqif Mustafayevin ssenarisi və
Ceyhun Mirzəyevin rejissorluğu ilə çəkilmiş ən
yadda qalan Azərbaycan filmlərindən biri. Film
Qarabağ müharibəsi illərində azərbaycanlı
batalyon komandirinin ermənilərə əsir
düşməsindən bəhs edir. Film real faktlar
əsasında lentə alınıb və bu film Ceyhun
Mirzəyevin kinoda həm də son işi olub. Deyilənə
görə rejissor filmin təsirindən vəfat edənə
qədər çıxmamışdı.
2
Şərikli çörək
1969-cu ildə rejissor Şamil Mahmudbəyovun
lentə aldığı film də başımızı uca edən filmlərdən
sayılır. Bir çox ölkələrdə nümayiş olunan film
rəğbətlə qarşılanıb. Əsasən Fazil Salayevin
Məhəmməd obrazı yaddaşlarda iz salıb və bu
özünü sübut etməyə macal tapmayan böyük
potensial sahibi olan aktyorun ən yadda qalan
obrazıdı.
3
Bizim Cəbiş müəllim
Eyni ildə (1969) Maqsud İbrahimbəyovun
ssenarisi ilə Həsən Seyidbəylinin çəkdiyi bu film
də uğurlu filmlərdəndi. İkinci Vətən Müharibəsi
illərindən bəhs edən filmin baş qəhrəmanı
çətinliklər qarşısında öz şərəfli peşəsini heç cür
sındırmaq istəməyən müəllimdir.
16
Film Fiction | Aprel, №8
4
Bəxt üzüyü
1991-ci ildə Vaqif Səmədoğlu, Orxan Fikrətoğlu,
Ramiz Əzizbəylinin ssenarisi və sonuncunun
rejissorluğu ilə çəkilmiş ilk qrostesk janrlı
filmimiz. Film komediya kimi baxılsa da,
hadisələrin və obrazların təhlili zamanı insanı
düşündürəcək yüksək səviyyəli bir filmə şahid
oluruq.
5
Nəsimi
1973-cü ildə Həsən Seyidbəylinin rejissorluğu
və Rasim Balayevin kinoda debütü ilə ekranlara
yüksək səviyyəli bir film gəldi. İlk dəfə olaraq
bir Azərbaycan filmi "Kodak" kinolentinə
çəkildi. Film SSRİ-ni Oskarda təmsil etməsi üçün
Moskvaya baxışa göndərildi. Lakin son anda
kobud səhv üzündən (filmin başlanğıc
titrlarında İçərişəhər təsvir olunarkən,
kanalizasiya lyukları görünür) geri qaytarıldı..
6
Babək
"Milli kinonun monumental filmi"... Bəli, Babək
filmi Azərbaycan kinosunun bir nömrəli filmi
sayılır. Filmə Rusiya 650 min, Azərbaycan 1
milyon rubl ayırmışdı. Çəkilişlərdə beş mindən
artıq insan iştirak edirdi. Filmdə gördüyünüz
Bəzz qalası məxsusi olaraq film üçün taxtadan
hazırlanıb. Filmə "Mosfilmdən" 170 atlı
göndərilib. Gürcüstanda, Daşkənddə, Moskvada
16 fabrik film üçün 1500 dəstdən artıq paltar
tikib. Filmin rejissorluğu öncə Həsən
Seyidbəyliyə tapşırılsa da, sonradan naməlum
səbəbdən ondan alınaraq Eldar Quliyevə həvalə
olunub. 1974-cü ildə Naxçıvanda kütləvi səhnə
çəkilişləri zamanı heç cür lazım olan qədər
insan toplamaq olmayıb çəkilişə. Yerli əhali isə
üzüm yığımında olub. İşə Heydər Əliyev
müdaxilə edərək, filmin çəkilişləri üçün əhalini
köməyə səsləyib. Ekranlara çıxan film bir ilə 35
milyon (!) tamaşaçı toplayıb və 60-a yaxın ölkə
tərəfindən alınıb.
7
Yeddi oğul istərəm
1970-ci ildə Səməd Vurğunun əsəri əsasında
Tofiq Tağızadənin çəkdiyi film. Film 20-ci illərin
komsomolçularının mübarizələrindən bəhs
edir.
17
Film Fiction | Aprel, №8
8
Təhminə
1993-cü ildə Anarın "Beş mərtəbəli evin altıncı
mərtəbəsi" əsəri əsasında Rasim Ocaqovun
çəkdiyi "Təhminə" filmi. Film uğursuz
məhəbbət tarixçəsindən bəhs edir. Qeyd edək
ki, filmdə türk aktrisasının da çəkilməsi təsadüfi
deyil. Səbəb yerli aktrisaların açıq səhnələrdən
imtinası olub.
9
Ölsəm bağışla
Rüstəm İbrahimbəyovun ssenarisi və Rasim
Ocaqovun rejissorluğu ilə 1989-cu ildə çəkilmiş
bir film. Film bir insanın daxili mübarizəsi
fonunda cərəyan edir və faciə ilə bitir.
10
Gün keçdi
Anarın "Gürcü familiyası" əsəri əsasında
rejissor Arif Babayevin 1971-ci ildə
ekranlaşdırdığı film. İllər sonra iki sevgilinin bir
günlük görüşündən bəhs edir.
11
Bir cənub şəhərində
1969-cu ildə Rüstəm İbrahimbəyovun əsəri
əsasında Eldar Quliyevin rejissor kimi kinoda ilk
işi olan film. Filmin Azərbaycan dilində olan
versiyasında finalda Muradın Tofiqi öldürüb-
öldürmədiyi və ya yaraladığı müəmmalı
görünür. Rus dilinə dublyaj edilmiş versiyasında
finaldakı dialoqdan bəlli olur ki, Murad Tofiqi nə
öldürür, nə də yaralayır. Sadəcə onu milisə
izahat yazmaq üçün çağırırlar.
|