Finansal Tablolar ve Muhasebe Kayıtlarına Kısa Bir Bakış Prof. Dr. F. N. Can Şımga-Muğan Giriş


Günlük deftere kaydedilen işlemlerin büyük defterdeki ilgili hesaplara geçirilmesi ve mizanın hazırlanması



Yüklə 0,58 Mb.
səhifə3/5
tarix22.04.2017
ölçüsü0,58 Mb.
#15433
1   2   3   4   5
Günlük deftere kaydedilen işlemlerin büyük defterdeki ilgili hesaplara geçirilmesi ve mizanın hazırlanması

Muhasebe sürecinde bir sonraki adım yevmiye kayıtlarının büyük deftere geçirilmesidir. Bu aktarmayı T-hesapları üzerinden yapacağız. Yevmiye kayıtlarında kullanılan her hesap için ayrı bir T-hesabı açmamız gerekmektedir. Yevmiye kayıtlarını geçirirken dikkat edeceğimiz nokta, tutarların doğru olması ve yevmiye kaydında hesaba nasıl bir kayıt yapılmışsa – borç ise borç (yani sol tarafa) ; alacak kaydı yapılmışsa alacak (yani sağ tarafa-) aynen aktarmaktır.

Borç

Kasa

Alacak

 

Borç

Sermaye

Alacak

1 Nisan

50.000

2.500

3 Nisan

 

 

 

50.000

1 Nisan

1 Nisan

10.000

8.000

3 Nisan

 







50.000

Bakiye 30/4

10 Nisan

2.500

240

4 Nisan

 













20 Nisan

4.000

5.000

6 Nisan

 

Borç

Banka Kredileri

Alacak







2.250

7 Nisan

 

 

 

10.000

1 Nisan







1.975

15 Nisan

 







10.000

Bakiye 30/4







188

22 Nisan

 













 

 

575

30 Nisan

 

Borç

Peşin Ödenen Kira

Alacak




66.500

20.728




 

3 Nisan

2.500

 

 

Bakiye 30/4

45.772

 




 

Bakiye 30/4

2.500

 
















 













Borç

Mobilya ve Mefrusat

Alacak

 

Borç

Peşin Ödenen Sigorta

Alacak

3 Nisan

8.000

 

 

 

4 Nisan

240

 

 

Bakiye 30/4

8.000

 




 

Bakiye 30/4

240

 
















 













Borç

Ofis Malzemesi

Alacak

 

Borç

Stoklar

Alacak

6 Nisan

500

 

 

 

6 Nisan

5.000

1.500

10 Nisan

Bakiye 30/4

500

 




 

 

 

1.700

25 Nisan













 

 

5.000

3200

 













 

Bakiye 30/4

1.800

 
















 













Borç

Satışlar

Alacak

 

Borç

Satılan Malın Maliyeti

Alacak







2500

10 Nisan

 

10 Nisan

1500

 




 

 

3.200

25 Nisan

 

25 Nisan

1.700

 

 







5700

Bakiye 30/4

 

Bakiye 30/4

3200

 










 




 













Borç

Makina ve Teçhizat

Alacak

 

Borç

Maaş ve Ücret Giderleri

Alacak

7 Nisan

5.750

 

 

 

15 Nisan

1.975

 

 

Bakiye 30/4

5.750

 




 

Bakiye 30/4

1.975

 
















 













Borç

Alınan Sipariş Avansı

Alacak

 

Borç

Elektrik Giderleri

Alacak

 

 

4.000

20 Nisan

 

22 Nisan

188

 

 







4.000

Bakiye 30/4

 

Bakiye 30/4

188

 
















 













Borç

Alacaklar

Alacak

 

Borç

Reklam Gideri

Alacak

25 Nisan

3.200

 

 

 

30 Nisan

575

 

 

Bakiye 30/4

3.200

 




 

Bakiye 30/4

575

 



Yukarıdaki T-hesaplarından da görüldüğü gibi yevmiye kaydında her bir hesapla ilgili olan kayıtlar ait oldukları tarafa geçirilmiştir. Bundan sonraki adım hesapların bakiyesini almaktır. Bakiye hesaba yapılan toplam borç ve alacak kayıtlarını toplayıp farklarını alıp; hangi taraf fazlaysa o tarafa (borç veya alacak) yazmaktır. Genellikle hesaplar ne taraftan artıyorsa, bakiyesi de o tarafta olur. Örneğin, Kasa hesabı borç tarafından artar ve bakiyesi de “borç bakiyesi”dir. Öte yandan Satışlar hesabı alacak tarafından artar ve “alacak bakiyesi” verir.

Bir sonraki adım mizan hazırlanmasıdır. Mizan, borç ve alacak bakiyelerinin toplu bir şekilde yazılmasıyla oluşan özet bir tablodur. Mizan, aritmetik bir hata yapılıp yapılmadığını kontrol etmemize yarar. Herhangi bir aktarma hatası, veya işlem hatası yapılmazsa mizan borç ve alacak toplamları birbirine eşit olacaktır. Mizanda hesapların sıralaması varlık hesapları, borç hesapları, özsermaye hesapları, gelir hesapları ve gider hesapları şeklindedir. Mizan istenilen zamanda hazırlanabilir. Ama genelde aylık ve/veya hesap dönemi sonunda hazırlanmaktadır. Günümüzde bilgisayarlı muhasebe yapıldığı için bir işlem yevmiye defterine kaydedildiği zaman otomatik olarak büyük deftere aktarılır, ve hesapların bakiyesi değişir. Dolayısıyla kayıtlar günlük yapıldığı sürece, mizan hesapların günlük bakiyelerinin dökümünü verebilir. Örneğimizdeki mizan ay sonu itibariyledir:

Ay Kırtasiye A.Ş



30 Nisan 2011 tarihli geçici mizan




Bakiye

Hesap Adı

Borç

Alacak

Kasa

45.772 TL




Alacaklar

3.200




Stoklar

1800




Ofis Malzemesi

500




Peşin Ödenen Kira

2.500




Peşin Ödenen Sigorta

240




Makina ve Teçhizat

5750




Mobilya ve Mefrusat

8.000




Borç Senetleri




3.500 TL

Borçlar




500

Banka Kredileri




10.000

Alınan Sipariş Avansı




4.000

Sermaye




50.000

Satışlar




5700

Satılan Malın Maliyeti

3200




Maaş ve Ücret Giderleri

1.975




Elektrik Giderleri

188




Reklam Gideri

575

 




73.700 TL

73.700 TL

İşlemlerde bir hata yapmadığımızı mizandaki borç ve alacak bakiyelerinin toplamından anlıyoruz. İşletmenin finansal tablolarını her ay hazırladığı varsayalım, dolayısıyla her ay sonu işletme için dönem sonu oluyor.


  1. Dönemsonu işlemlerinin yapılması ve ayarlamalar sonrası mizanın hazırlanması

İşletmelerin varlıklarının ve borçlarının ve özsermayesinin finansal durum tablosunun hazırlanma günündeki gerçek miktar ve değerlerinin saptamak, hesapları gerçek durumları gösterir bir duruma getirebilmek ve işletme sonucunu çıkarabilmek için dönemsonu işlemleri yapılır.Dönemsonu işlemleri ayarlama kayıtları ile başlar. Ayarlama kayıtlarının yapılmasının temel nedeni hesapları o günkü durumu yansıtacak duruma getirmektir. Örneğin, makina teçhizattaki eskime payı yansıtılması gibi. Ayarlama kayıtları esas olarak dört grupta ele alınabilir:

  1. Önceden ödenen giderlerdeki ayarlama

  2. Önceden tahsil edilen gelirdeki ayarlama

  3. Tahakkuk eden giderler

  4. Tahakkuk eden gelirler

Ayarlama kayıtları da yevmiye defterine kaydedilir ve büyük defterdeki ilgili hesaplara aktarılır.

  1. Önceden ödenen giderlerdeki ayarlama kayıtları

Hatırlayacağınız gibi önceden ödenen giderler önce varlık olarak kaydedilmekte, zamanın geçmesi ile işletmenin kullanma veya talep hakkının azalması ile giderleşmektedir. Ancak günlük muhasebe kayıtlarına bu durum yansımamaktadır. Dolayısıyla dönem sonunda bu hesapların gerçek bakiyelerini saptamak için böyle hesaplar incelenir ve ne kadarlık kısmının azalmış olduğu tesbit edilir. Elimizdeki örnekte bu gruba giren Peşin Ödenen Kira ve Peşin Ödenen Sigorta vardır.
Ayrıca, daha uzun dönemde kullanılan ancak kullanıldıkça faydası azalan varlıklar da vardır. Bu azalmayı göstermek amacıyla bu gibi varlıklar amortismana tabi tutulur. Çeşitli amortisman yöntemleri olmakla birlikte en çok kullanılan ve en kolay hesaplaması olan Normal veya Doğrusal Amortisman’dır. Bu yöntemde belli bir döneme ait amortisman gideri aşağıdaki formül yardımıyla hesaplanabileceği gibi yayınlanan Amortisman Cetvelleri de kullanılabilir.

Örneğimizde hurda değeri olmadığını varsayacağız.





Örneğimizde bu gruba giren ayarlama kayıtları aşağıdaki gibidir:

Peşin Ödenen Kira – Nisan ayı geçtiği için işletmenin ofisi kullanma hakkı dolmuş oluyor. Dolayısıyla varlık olarak kayıtlara geçen bu hakkın giderleşmesi gerekiyor.



30 Nisan

Kira Gideri

631

2.500

 

 

Peşin Ödenen Kira

180.1

 

2.500

(a)

Nisan ayı Kira Gideri ayarlama kaydı

 

 

 

Bu kaydın büyük deftere geçirilmesi ve yeniden bakiye hesaplanması gerekiyor. Bu arada yeni bir gider hesabı açtığımıza ve var olan hesabın bakiyesinin değiştiğine dikkat edin lütfen:

Borç

Kira Gideri

Alacak




Borç

Peşin Ödenen Kira

Alacak

30 Nisan

2.500

 

 




3 Nisan

2.500

2.500

30 Nisan

Bakiye 30/4

2500

 







Bakiye 30/4

0

 




Peşin Ödenen Sigortanın Nisan ayına düşen payı 240TL /12= 20 TL dir. Dolayısıyla bu tutarın da giderleşmesi gerekmektedir:

Borç

Sigorta Gideri

Alacak




Borç

Peşin Ödenen Sigorta

Alacak

30 Nisan

20

 

 




4 Nisan

240

20

30 Nisan

Bakiye 30/4

20

 







Bakiye 30/4

220

 




Nisan ayı içinde alınan ofis malzemesinden ay sonunda kalan malzeme 200TL değerindedir; yani Nisan ayı içinde 300 TL değerinde malzeme kullanılmış demektir. Hesabın Nisan sonu bakiyesini 200TL’ye getirmek için gerekli ayarlama kaydı aşağıdaki gibidir:

30 Nisan

Ofis Malzemesi Gideri

632

300

 

 

Ofis Malzemesi Stoku

157

 

300

 (b)

Nisan ayında kullanılan ofis malzemesi ayarlama kaydı

 

 

 

Büyük defter kayıtları da:

Borç

Ofis Malzemesi Gideri

Alacak




Borç

Ofis Malzemesi Stoku

Alacak

30 Nisan

300

 

 




6 Nisan

500

300

30 Nisan

Bakiye 30/4

300

 







Bakiye 30/4

200

 




Fotokopi makinasının ve mobilya ve mefruşatın eskime payını gösterdiğine inanılan amortisman giderleri de bu grup ayarlama kayıtları içinde ele alınmaktadır. Yukarıda verdiğimiz formülü uyguladığımızda

Makina Nisan ayı amortisman gideri= 5750 TL / 60 ay = 96 TL

Mobilya Nisan ayı amortisman gideri= 8000 TL /60 ay= 133 TL dir.

Ancak bu tutarları doğrudan hesaplardan düşmeyip bir kontra varlık (yani varlık hesapların aksi yönde işleyen) hesabında Birikmiş Amortisman topluyoruz. Birikmiş Amortismanlar hesabı alacak tarafından artar ve borç tarafından azalır. Finansal tablolarda da eksi olarak varlıkların altında yer alır.



30 Nisan

Amortisman Gideri (makina)

632

96

 

 

Birikmiş Amortismanlar (makina)

257

 

96

(c)

Fotokopi makinası bir aylık amortisman gideri ayarlama kaydı

 

 

 
















30 Nisan

Amortisman Gideri (mobilya)

632

133

 

 

Birikmiş Amortismanlar (mobilya)

257

 

133

 (d)

Mobilya ve mefruşat bir aylık amortisman gideri ayarlama kaydı

 

 

 

Büyük deftere de aşağıdaki şekilde geçirilir:

Borç

Amortisman Gideri

Alacak




Borç

Birikmiş Amortismanlar

Alacak

30 Nisan

96

 













96

30 Nisan

30 Nisan

133

 

 




 

 

133

30 Nisan

Bakiye 30/4

229

 













229

Bakiye 30/4



  1. Önceden tahsil edilen gelirdeki ayarlama

Müşterilerden dönem içinde veya daha önceki dönemlerde alınan avans karşılığında dönem içinde gönderilen mallar veya sağlanan hizmetler genellikle ay sonlarında veya dönem sonlarında gözden geçirilerek gerçekten müşteriye alınan avans karşılığında ne kadar borç kaldığı saptanır. Bu işlemin sonucu bir ayarlama kaydı gerektirir. Örneğimizde, Ay işletmesi 20 Nisan’da 4.000 TL avans almış ve bu avans karşılığında 1.000 TL tutarında kırtasiyeyi müşteriye göndermiştir. Ancak bu işlemle ilgili dönem içinde kayıt yapılmamıştır. Dolayısıyla, gerçekte 3.000TL kalan borcu, büyük defterde hala 4.000TL görünmektedir. Bununla ilgili yapılan ayarlama kaydı ve kaydın büyük deftere geçirilmesiyle hesaptaki avans tutarı gerçek tutarı olan 3.000 TL ye inecektir:


30 Nisan

Alınan Sipariş Avansı

340

1.000

 

 

Satışlar

600

 

1.000

 (e)

Sipariş avansına karşılık olarak gönderilen mal

 

 

 

Büyük deftere aktarım sonrası:



Borç

Alınan Sipariş Avansı

Alacak




Borç

Satışlar

Alacak

30 Nisan

1.000

4.000

20 Nisan










2.500

10 Nisan







3.000

Bakiye 30/4










3.200

25 Nisan
















 

 

1.000

25 Nisan






















6700

Bakiye 30/4

Ayarlama kaydı sonrası Satışlar hesabının bakiyesinin artmış ve Alınan Sipariş Avansı hesabının bakiyesinin de gerçek borç miktarı olan 3.000 TL ye düşmüştür. Aynı şekilde stoklardan çıkan malı da göstermemiz gerekmektedir.



30 Nisan

Satılan Malın Maliyeti

620

500

 

 

Stoklar

153

 

500

 (f)

Sipariş avansı gönderilen mal

 

 

 




Borç

Satılan Malın Maliyeti

Alacak




Borç

Stoklar

Alacak

10 Nisan

1.500

 







6 Nisan

5000

1500

10 Nisan

25 Nisan

1.700

 













1.700

25 Nisan

30 Nisan

500

 

 










500

30 Nisan

Bakiye 30/4

3.700

 







 Ara toplam

5000

3700

 
















Bakiye 30/4

1300

 




  1. Tahakkuk eden giderler

Dönem içinde katlanılan ancak kayıtlara geçmeyen giderler ayarlama kayıtları sırasında tanınıp kayıtlara geçirilir. Bu gibi giderler arasında en sık karşılaşılan geri ödeme ve faiz ödeme tarihi dönem sonundan sonra olan borçlara ilişkin işleyen dönem faizidir. Örneğimizde, Ay işletmesi 90 gün vadeli banka kredisi almıştır. Kredi geri ödemesi işlemiş faiziyle birlikte 1 Temmuz 2011 ‘de yapılacaktır. Dolayısıyla, bu borca ilişkin Nisan ayı içinde herhangi bir ödeme yapılmamış, ve herhangi bir faiz gideri kaydı yapılmamıştır. Ancak muhasebe kuralları gereği (dönemsellik prensibi) Nisan ayına tekabül eden faiz giderini Nisan ayı giderleri arasında göstermemiz gerekmektedir. Ayarlama kayıtları sırasında bu işlemi gerçekleştirecek ve büyük deftere yansıtacağız.

30 Nisan

Faiz Gideri

660

150

 

 

Ödenecek Faiz

381

 

150

 (g)

Sipariş avansı gönderilen mal

 

 

 

Bu kayıtla daha önceden kaydedilmemiş olan işlemiş olan Nisan faizini kayıt altına almış oluyoruz. Dikkat etmemiz gereken faiz tutarını Banka Borcu hesabına kaydetmediğimizdir. Büyük deftere aktardığımızda:

Borç

Faiz Gideri

Alacak




Borç

Ödenecek Faiz

Alacak

30 Nisan

150

 

 




 

 

150

30 Nisan

Bakiye 30/4

150

 













150

Bakiye 30/4

Sekreter Nisan ayının ortasında işe başlamış ve hizmetlerinden Nisan sonuna kadar yararlanılmıştır. Ancak maaşı Mayıs ayının ortasında ödenecektir. Dolayısıyla şirketin sekretere hizmetleri için bir borcu doğmuştur – yarım aylık maaş. Bu ücret gideri dönem içinde kayıtlara geçmemiştir. Dolayısıyla ayarlama kayıtları sırasında kayda alınacaktır.



30 Nisan

Maaş ve Ücret Giderleri

632

600

 

 

Ödenecek Ucretler

335

 

600

 (i)

sekretere odenecek maas

 

 

 

Büyük defter kayıtları ise aşağıdaki gibi olacaktır:

Borç

Maaş ve Ücret Giderleri

Alacak




Borç

Ödenecek Ucretler

Alacak

15 Nisan

1.975

 







 

 

600

30 Nisan

30 Nisan

600
















600

Bakiye 30/4

Bakiye 30/4

2.575

 

 



















  1. Yüklə 0,58 Mb.

    Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin