Firma bozor iqtisodiyoti sub’yekti sifatida

Хususiy korxona o’z mulkida alohida mol-mulkka ega bo’ladi, o’z nomidan mulkiy va shaxsiy nomulkiy huquqlarga ega bo’lishi hamda ularni amalga oshirishi, majburiyatlarni bajarishi, sudda da’vogar va javobgar bo’lishi mumkin. Хususiy korxona o’z majburiyatlari bo’yicha o’ziga qarashli butun mol-mulk bilan javob beradi.

Хususiy korxona o’z mulkida alohida mol-mulkka ega bo’ladi, o’z nomidan mulkiy va shaxsiy nomulkiy huquqlarga ega bo’lishi hamda ularni amalga oshirishi, majburiyatlarni bajarishi, sudda da’vogar va javobgar bo’lishi mumkin. Хususiy korxona o’z majburiyatlari bo’yicha o’ziga qarashli butun mol-mulk bilan javob beradi.

Хususiy korxona mulkdori korxonaning mol-mulki yetarli bo’lmagan taqdirda xususiy korxonaning majburiyatlari bo’yicha o’ziga qarashli mol-mulk bilan qonun hujjatlariga muvofiq subsidiar javobgar bo’ladi. Firma (Korxona) huquqiy shaxs maqomiga ega bo’lish uchun quyidagi talablarga javob berishi kerak:

birinchidan, faoliyat yuritish yoki boshqarish uchun birinchidan, mol-mulkiga ega bo’lishi;

ikkinchidan, majburiyatlariga mol-mulki bilan javob berish;

uchinchidan, mulkni sotish, sotib olish;

to’rtinchidan, mulkiy va shaxsiy nomulkiy huquqlarni amalga oshirish;

beshinchidan, sudda javobgar va talabgar bo’lishi mumkinligi;

oltinchidan, mustaqil xo’jalik balansiga ega bo’lish.

Firma (Korxona) turlari
Xususiy firmalar
Shirkat firmalar
Davlat korxonalari
Aralash firmalar
Mas’uliyati cheklanmagan jamiyatlar
Mas’uliyati cheklangan
jamiyatlar
- Qo‘shma korxonalar

• Konsern
• Konsorsium
• Konsessiya
• Kooperativ

Aksiyadorlik jamiyatlari
Korporatsiyalar

• Kartel
• Sindikat
• Venchur
• Ijara
• Konsalting
• Injiniring

Yuqoridagilardan kelib chiqib, korxonaga quyidagicha ta’rif berish nazariy va amaliy nuqtai nazardan maqsadga muvofiq bo‘ladi.

• Yuqoridagilardan kelib chiqib, korxonaga quyidagicha ta’rif berish nazariy va amaliy nuqtai nazardan maqsadga muvofiq bo‘ladi.
• Firma (Korxona)-jamiyatning asosiy bo‘g‘ini hisoblanuvchi, aholining talabini qondirish va foyda olish yoki boshqa ijtimoiy funksiyani bajarish maqsadida, xususiy resurslardan foydalanish asosida mahsulotlar ishlab chiqaradigan, ayriboishlaydigan hamda boshqa ishlarni va xizmatlarni bajaradiagan, faoliyati bo‘yicha qarorlarni qabul qiladigan va unga javobgar, huquqiy shaxs maqomiga ega bo‘lgan, har xil o‘lchamdagi xo‘jalik yurituvchi sub’yektdir.
• Korxonalar mulk shakllariga asoslangan holda tashkiliy-huquqiy shakllarga turlanadi. “O’zbekiston Respublikasida mulkchilik to‘g‘risida” O‘zbekiston Respublikasining qonuniga binoan (4 modda) mulk quyidagi shakllarda yuzaga chiqadi: