Firma bozor iqtisodiyoti sub’yekti sifatida 91-2 MMT Xalilov S
Korxonada boshqaruvning ta’siri boshqaruv ob’ektiga yo’naltirilgan bo’lib, ishlab chiqarish va xo’jalik yuritish jarayonlari, ishab chiqarish uskunalarini ekspluatatsiya qilish, turli miqyosdagi mehnat kooperatsiyasi va hokazolar boshqaruv ob’ekti bo’lishi mumkin. Boshqaruv sub’ekti esa qoidaga ko’ra, korxona rahbari yoki boshqaruv ob’ektlarini maqsadli ravishda boshqarishni amalga oshiruvchi xizmat rahbarlaridir. Agar yuqorida keltirilgan misolga qaytadigan bo’lsak, orkestr, bu – boshqaruv ob’ekti, dirijer esa, boshqaruv sub’ektidir.
Korxonada boshqaruvning ta’siri boshqaruv ob’ektiga yo’naltirilgan bo’lib, ishlab chiqarish va xo’jalik yuritish jarayonlari, ishab chiqarish uskunalarini ekspluatatsiya qilish, turli miqyosdagi mehnat kooperatsiyasi va hokazolar boshqaruv ob’ekti bo’lishi mumkin. Boshqaruv sub’ekti esa qoidaga ko’ra, korxona rahbari yoki boshqaruv ob’ektlarini maqsadli ravishda boshqarishni amalga oshiruvchi xizmat rahbarlaridir. Agar yuqorida keltirilgan misolga qaytadigan bo’lsak, orkestr, bu – boshqaruv ob’ekti, dirijer esa, boshqaruv sub’ektidir.
Boshqaruv ob’ektlari va sub’ektlari doimo o’zaro aloqada bo’lib, bunda asosiy o’rin boshqaruv ob’ektiga, ya’ni boshqaruvchi tizimga ajratiladi. Boshqaruv ob’ektining mazmuni, unda yuz berayotgan o’zgarishlar boshqaruv sub’ekti vazifalari va harakatlarini belgilab beradi. Bu esa boshqaruv shakllari va usullarini mukammallashtirishda aks etadi.
Boshqaruv faoliyati - boshqaruvchi shaxs yoki organ tomonidan boshqaruv amallarini bevosita va bilvosita komandalar (buyruq, tavsiya va ko’rsatmalar) shaklida ishlab chiqish va amalga oshirishdir.
Boshqaruv faoliyati tarkibiga jamoatchilik tashkilotlaridagi faoliyat, ish joylarida ijodiy tashabbuskorlikning yuzaga kelishi hamda ishlab chiqarishda band bo’lgan xodimlarning taklif va maslahatlarini ham kiritish mumkin. Bu esa boshqaruv faoliyatini, bevosita boshqaruv (korxona boshqaruv apparatining faoliyati) va o‘zini-o‘zi boshqarish (boshqaruv faoliyatining jamoatchilik shakli) turlariga ajratilgan holda tasniflash imkonini yaratadi. Faoliyatning ikkala turi ham amalda birgalikda yuritilib, ularning o’zaro aloqalari ishlab chiqarishni boshqarishning samaradoriligini oshirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Ishlab chiqarishning, jumladan, boshqaruv foliyatining o‘zining samaradorligini oshirishda, ishlab chiqarishning allohida elementlari va bo‘g‘inlari o‘rtasida yuzaga keluvchi boshqaruv munosabatlari muhim o’rin egallaydi.
Boshqaruv faoliyati tarkibiga jamoatchilik tashkilotlaridagi faoliyat, ish joylarida ijodiy tashabbuskorlikning yuzaga kelishi hamda ishlab chiqarishda band bo’lgan xodimlarning taklif va maslahatlarini ham kiritish mumkin. Bu esa boshqaruv faoliyatini, bevosita boshqaruv (korxona boshqaruv apparatining faoliyati) va o‘zini-o‘zi boshqarish (boshqaruv faoliyatining jamoatchilik shakli) turlariga ajratilgan holda tasniflash imkonini yaratadi. Faoliyatning ikkala turi ham amalda birgalikda yuritilib, ularning o’zaro aloqalari ishlab chiqarishni boshqarishning samaradoriligini oshirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Ishlab chiqarishning, jumladan, boshqaruv foliyatining o‘zining samaradorligini oshirishda, ishlab chiqarishning allohida elementlari va bo‘g‘inlari o‘rtasida yuzaga keluvchi boshqaruv munosabatlari muhim o’rin egallaydi.
Bugungi bozor munosabatlari sharoitida boshqaruv tizimi birinchi o‘rinda firmaning barqarorligini ta’minlashi, xo‘jalik tavakkalchiligini kamaytirishi, sifatli va raqobatbardosh mahsulot ishlab chiqarishga ko’maklashishi zarur. Shuningdek, u xodimlarning o‘z mehnatlari natijasiga qiziqish darajasi ortishiga, mehnat va ishlab chiqarish intizomini mustahkamlashga xizmat qilishi lozim.
