Yaxşı
.
-O sənə dedi ki, məni yaxşı tanıyır?
-Yox.
-Rəsul əmi, de görüm, mən necə adamam?
-
Necə bəyəm, a bala?!
-O ki uşaqları oxutmaq, adam eləmək istəyir,
onu görüm yüz yaşasın.
-
Amin.
-Uşaq ki, körpəlikdən ərköyün böyüdü, onun
aqibəti yaxşı olar?
-
Əlbəttə yox.
-İndi zavodumuzda fəhlə var ki, gələn
beşilliyin hesabına işləyir.
-
Pah atonnan!
-Mən həmin pilləkanı deyirəm ki, ötən il
oradan iki qadın yıxılmışdı.
-
Vay, vay, vay!
Araşdırmalardan
belə
qənaətə
gəlmək
mümkündür ki, qrammatik ekvivalentlik özünü
başlıca olaraq cümlə strukturunda göstərir.
Xüsusilə cümlə əvəzləri kimi qiymətləndirilən söz-
327
Сечилмиш ясярляри
lX
cümlələrin mənaca ən müxtəlif quruluşlu
cümlələrlə uyğunluğu, bəzən mütləq eyniliyi bu iki
cümlə strukturu arasında ekvivalentlik yaradır.
Konkret nəticə budur ki, söz-cümlələr
məzmun etibarı ilə sadə cümlənin təktərkibli,
cüttərkibli, bütöv və yarımçıq tipləri ilə ekvivalent
ola bildiyi kimi, tabesiz və tabeli mürəkkəb cümlə
tipləri ilə də ekvivalentlik yarada bilir.
2. Sadə (üzvlənən) cümlə ilə mürəkkəb
cümlə ekvivalentliyi
Yaxın məzmunu ifadə etmək üçün dildə
tükənməz ehtiyat əmələ gətirən variantlar,
ekvivalentlər, dubletlər mövcuddur.
Məzmun eyniliyi dildə mövcud olan ifadələr
zəmini, yaxud bu ifadələrin parçalanması, ayrılması
əsasında əmələ gəlir.
Ekvivalentlər formaca müxtəlif, məzmun və
eləcə də başqa xüsusiyyətlərinə görə tamamilə eyni
olan dil vahidləridir. Bu cəhətin birinci hissəsi
(formaca
müxtəlif)
sinonimin
xarakterinə
uygundur. Lakin müxtəlif formalı sinonimik quru-
luşların yaxın məna ifadə etməklə başqa bir
quruluşun qrammatik mənasına potensial şəkildə
malik olması, məna çaları baxımından fərqlənməsi
ilə səciyyələnir.
Ekvivalentlər kontekstdən asılı olmayaraq,
bir-birini əvəz edə bildikləri halda, sinonimlər
kontekstin köməyi ilə qrammatik mənanın
imkanlarını reallaşdırır.
|
