Фирузя мяммядли
Yüklə 3,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Сечилмиш ясярляри lX bədii-publisistik bir dillə müqayisəsinə həsr olun- muşdur. Burada uçan xalça – təyyarə, özü yeriyən
|
Фирузя Мяммядли
A.Babayevin «Bizim təzə qonşular» şeiri uşaqların əmək təsəvvürünü inkişaf etdirmək üçün yaxşı bədii materialdır. Şeirdə işlənmiş ev tikmək, ağac əkmək, bağ-bağça kimi sintaktik modellərin leksik-semantik imkanları və görülən iş haqqında informasiya tutumunun açımından çıxış edərək uşaqların əmək tərbiyəsinə yaxşı mənada əlavələr etmək olar. «Sevinc hamıdan güclüdür» mövzusu müasir texnikanın insanın həyat şəraitinin yüngülləşdirilməsindəki rolu barəsində kiçik bir epizoddur. Hekayənin əvvəlinin məzmunla heç bir bağlılığı olmasa da, bunu balacaların diqqətini cəmləşdirmək baxımından mənalandırmaq olar. Bu balaca epizoda əmək tərbiyəsi baxımından müəllimin diqqətini nə cəlb edə bilər? Balaca Sevincin gördüyü çox adi bir işlə. Sevinc altı yaşında balaca bir qızdır. Onun üçün dünyada sevindirici şeylər çox-çoxdur. Amma bir iş, məhz özünün gördüyü bir iş onu hamıdan artıq sevindirir: hər dəfədə liftin düyməsini basmaqla lif- tin hərəkətə gəlməsi ona böyük fərəh gətirir. Əsərdə uşaq psixologiyasının bu incə ştrixi müəllimin balaca məktəblilərin əmək tərbiyəsinə düzgün praktik istiqamət götürməsi üçün çox mü- nasibdir. «Keçmişdə və indi» mövzusu keçmiş insanların fantastik xəyallarının həqiqətə çevrilməsini əks etdirən texniki nailiyyətlərimizin 363 Сечилмиш ясярляри lX bədii-publisistik bir dillə müqayisəsinə həsr olun- muşdur. Burada uçan xalça – təyyarə, özü yeriyən çəkmə – avtomobil, sehrli güzgü – televizor haqqında ən adi məlumatlara rast gəlirik. Yaxşı olar ki, müəllim bu müqayisələri verərkən kiçik haşiyələrlə insan təfəkkürünün uçan xalçadan təyyarəyə, özü yeriyən çəkmədən avtomobilə və sehrli güzgüdən televizora keçdiyi yolu zehni və fiziki əmək mövqeyindən işıqlandırsın. Bu zaman uşaqların telefiziyada dəfələrlə tamaşa etdiyi mul- tifilm və sənədli filmlərin xatırlanması və ya baxmağı tövsiyə edilməsi yerinə düşər. «Adamsız sex» adlı bədii parçada başdan- başa avtomatlaşdırılmış, robotlaşdırılmış sexdə mürəkkəb qurğuların, maşın və mexanizmlərin istehsalı prosesində insan əməyinin insanın bilik və bacarığının əhəmiyyəti uşaqların qavrama səviyyəsində yaxşı təsvir olunmuşdur. Mətnin tədrisi uşaqların valideynlərinin iş yeri ilə əlaqələndirilsə, nəticə daha effektli olar. Bu tövsiy- yələr şagirdlərin əmək tərbiyəsində müsbət rol oynayası «Metro», «Təyyarədə», «Mən də yaradım», «Bizim kənd» mətnlərinin tədrisində də nəzərə alınna bilər. Ümumiyyətlə, heca nitqdə söz bölüşmələrini müəyyən nizama, ahəngə, ritmə salan qaydadır. Sözlərin heca bölümləri zəngin intonasiya və ritm taktlarına malikdir. İntonasiya və ritm isə lap ibtidai icma dövründə, insan əlinin primitiv əmək |