Fiskal siyosat

2. Davlat xarajatlari mul’tiplikatori.
Kiska muddatli davrda byudjet-solik siyosati davlat xarajatlari, solik va balanslashgan byudjet mul’tiplikatorlari samarasi ta`siri ostida bo`ladi.
ΔG ↑ → ΔE↑ (ΔEkΔC) → ↑ΔY(ΔY=ΔC x mg)
Davlat xarajatlarining ΔG mikdorga o`sishi rejalashtirgan xarajatlarining ΔE mikdorda o`sishiga va umumiy xarajatlarning egri chizik bo`yicha yukoriga surilishiga olib keladi. Bu vaziyatda yalpi ishlab chikarish xajmi (ΔY) mikdorida o`sadi.

E E=Y

E2=E1+ΔE(ΔG)
E2=Y2 E1=C1+I1+G1+Xn1
E1=Y1
ΔE
ΔY
E1=Y1 E2=Y2 Y
22-chizma. Davlat xarajatlari o`zgarishining mul’tiplikativ samarasi
6-mavzuda ko`rganimiz singari xarajatlardagi ozrok o`zgarish daromadlardagi undan ancha katta bo`lgan, o`zgarishni keltirib chikaradi va ΔY/ ΔE=1/(1-b) bo`ladi (22-chizma).
ΔY=ΔE x (1/(1-b))= ΔE x m
Solikka tortish xisobga olinmaganda yopik iktisodiyot uchun davlat xarajatlari mul’tiplikatori va ishlab chikarishning muvozanatli xajmini kuyidagi tenglamalar sistemasini echish orkali topish mumkin:
Y=C+I+G
C=a+bY
Bu erda: Y=C+I+G – yopik iktisodiyot uchun asosiy makroiktisodiy ayniyat;
Tenlamalar sistemasini Y uchun echib kuyidagi natijani olamiz:
1
Y = ---------- (a+I+G);
1-b
Bu erda: 1/(1-b) – yopik iktisodiyotda solikka tortish xisobga olinmagan vaziyatda xarajatlar mul’tiplikatori;
(a+I+G) – avtonom xarajatlar;
b=MPC – istemolga chegaralangan moyillik bo`lib mul’tiplikator mikdorini belgilovchi asosiy omildir.
Solikka tortish xisobga olinganda iste`mol funktsiyasi o`zgaradi va C=a+b(1-t)Y ko`rinishni oladi. Bu tenglamani asosiy makroiktisodiy ayniyatga ko`yib echsak, kuyidagi natijani olamiz: