Fiziologiyasi va gigiyenasi

Yosh fiziologiyasi va fanining predmeti,
maqsadi va vazifalari
Fiziologiya
- tirik organizmda kechayotgan jarayonlar va ularni 
o ‘rab turgan muhitda hayot kechirishga moslashishini ta'm inlovchi 
jarayonlar haqidagi fan. Fiziologiya odam va hayvonlarning yax- 
lit organizmida va uning hujayralari. to'qim alari, a'zolar tizimi va 
a'zolari hamda ularning tuzilish birliklarini tashkil qiluvchi qism- 
larida bajarilayotgan funksiyalar bo'yicha qonunlarni ochib beradi.
Demak, fiziologiya, odam va hayvonlar oganizmida kecha­
yotgan moddalar almashinuvi va ko'plab boshqa jarayonlarning 
amalga oshishini, tashqi muhit shart-sharoitlari, ya'ni ekologik 
omillarning o'zgarishi bilan bog'liq holda kechishini,omillar 
ta'sirida o'zgarishini va ana shu omillar ta'siriga moslanishlarini 
kompleks holda o'rganadi. Shunday ekan, ekologiyaning mo 4a- 
dilligini ta'm inlam asdan, gigiyena va sanitariya talablariga rioya 
qilmasdan, atrof-muhitni sog'lom lashtirib bo'lm aydi. Bu esa mam- 
lakatimiz kelajagi bo'lgan yangi tug'ilgan. o'sib kelayotgan yosh 
avlodni m o'tadil o'sish - rivojlanishini, tan so g 'lig ‘ini ta'm inlash 
imkoniyatini cheklab qo'yadi. M a’lumki, gigiyena inson bilan 
atrof-muhitning uzviyligini ta'm inlaydi. Shu m a'noda gigiyena 
tabiiy ijtimoiy muhit-borliqning odam organizmiga ijobiy, salbiy 
ta'sirini ham o'rganadi. tavsiyalar beradi.
Funksiya -
bu organizm, uning a'zolari va to'qim alarida tinim ­
siz ravishda, tashqi muhitning o'zgaruvchan sharoitiga faol holda 
moslashishida va ularning o'zlari ham tashqi muhitga jiddiy ta'sir 
ko'rsatishi natijasida yuz beradigan moddalar almashinuvining 
o ’zgarish natijasidir.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Yosltga oid fiziologiya va o ‘sm irlar gigiyenasi -
umumiy 
fiziologiyaning bir qismi bo'lish bilan birga, tibbiyotda o'rgani- 
ladigan gigiyena va sanitariva fani sohalaridan biri b o iib hi­
soblanadi. Atrof-muhit omillarining bola organizmiga. uning havot 
faoliyatiga, ta iim tarbiyasiga ta'sirini o'rganadi va o'sayotgan av- 
lodning s o g iig i n i m ustahkam lash hamda jism oniy va m a'naviy 
jihatdan m o'tadil o'sish va rivojlanishi uchun zarur b o ig a n barcha 
fiziologik va biokimyoviv chora-tadbirlarni ishlab chiqadi va ilmiy 
jihatdan asoslab beradi.
Yosh fiziologiyasining asosiy vazifasi o'sish va rivojlanish qonu- 
niyatlarini ochib berish. yaxlit organizm. uning a'zolari, tizimlari. 
to'qim alari va hujayralarining ishlash xususiyatlarini turli yoshga 
aloqador davrlarda aniqlashdan iborat.
Yosh fiziologiyasi organizmning individual rivojlanish jarayoni­
da funksivalar evolutsiyasini kuzatib boradi. fiziologik jarayonlar- 
ning o'zaro munosabatlari va ular o 'ltasida bog'lanish sabablari- 
ni aniqlaydi. Shu bilan birga. yuksak darajada tuzilgan materiya, 
y a'n i bosh miya p o 'stlo g in in g a'zo lar va umuman butun organizm 
faoliyatida yetakchi rol o'ynashini tushunib olishga yordam beradi. 
O 'qish jarayonida bolalar va o'sm irlar gigiyenasi umumiy gigiye­
na, mikrobiologiya, epidemiologiya, fiziologiya. biokimyo fanla- 
rining tavsiyalari va yutuqlariga tayanadi.
Bolalar va o'sm irlar gigiyenasining asosiy vazifalari quyidagi- 
lardan iborat:
-
bolalar va o'sm irlar s o g iig 'in i saqlash. Bu masalani hal qi­
lish biologik va ijtimoiy omillar, tashqi muhit hamda umumiy 
taraqqiyot qonunlarining bolalar va o'sm irlar organizmiga ta 'siri­
ni aniqlash imkonini beradi. Har bir yoshga oid davrga xos kasal- 
liklarning kelib chiqish sabablarini aniqlash esa kasallikning oidini 
olish chora-tadbirlarini belgilaydi va hayotga tatbiq etish imkoni- 
yatini yaratadi. O 'sib kelavotgan aviodning s o g iiq darajasi joriy 
etilgan sog'lom lashtirish gigiyena tadbirlarining natijasi o'laroq, 
kelgusida yana qanday qo'shim cha gigiyenik tadbirlar ko 'rish ke- 
rakligini ham belgilab beradi:
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

-
bolalar va o'sm irlar faoliyati gigiyenasi. Olib boriladigan 
ishlaming bu sohasida o'sib kelayotgan avlodning turli ishlar bilan 
shug'ullanishida (bolalar muassasalarida o'qish, jism oniy ish ba­
jarish, jism oniy tarbiya) gigiyenik tadbirlarni qo'llash va natijala- 
rini aniqlash ko’zda tutiladi. Bunda bolalarning sog'ligini saqlagan 
holda ish faoliyatini oshirish hamda charchashning oldini olish tad- 
birlarini ko'rish asosiy masala hisoblanadi. Bu esa, o 'z navbatida, 
yasli, bog‘cha va maktab yoshidagi bolalarga muvofiq keladigan 
kun tartibining to 'g 'ri tuzilishiga xizmat qiladi.