2 3 4 Sanoatda sulfat kislota ishlab chiqarish 1 Oltingugurt (IV )-oksidni olish Oltingugurt (VI )-oksidni gidratlash Oltingugurt (IV )-oksidini oksidlash
Kimyo sanoati uchun juda muhim bo‘lgan anorganik birikmalardan biri sulfat kislotadir.
Sanoatda sulfat kislota ishlab chiqarish uchun xomashyolar: sof oltingugurt — S, temir kolchedan (pirit) — FeS2, rangli metallarning sulfidlari — CuS, ZnS, PbS, vodorod sulfid — H2S.
Sanoatda xom-ashyodan sulfat kislota ishlab chiqarishga qadar bo‘lgan jarayonlar bir necha bosqichga bo‘linadi. 1. Oltingugurt (IV )-oksidni olish. 2. Oltingugurt (IV )-oksidni tozalash.
Oltingugurt (IV )-oksidni olish.
Mavjud xomashyolardan oltingugurt (IV )-oksid olish uchun quyidagi kimyoviy reaksiyalarni amalga oshirish kerak: S + O2 = SO2; 2H2S + 3O2 = 2SO2 + 2H2O; 4FeS2 + 11O2 = 2Fe2O3 + 8SO2; Cu2S + 2O2 = 2CuO + SO2.
Kolchedanni kuydirish (FeS2 ni oksidlash) pechiga kukun holdagi pirit yuqoridan pastga sochiladi, pastdan esa havo haydaladi.
Piritning mayda zarrachalari bilan havoning aralashmasi qaynovchi qatlam deyiladi.
SO2 ni tozalash.
Oltingugurt (VI )-oksidning olinishi katalitik jarayon bo‘lib, vanadiy (V)-oksid – V2O5 katalizator sifatida ishlatiladi. vanadiy Oltingugurt
SO2 ga qo‘shilgan chang va har xil qo‘shimchalar katalizatorni zararlaydi, ya’ni katalizatorning katalitik xossasini susaytiradi.
Oltingugurt (IV )-oksidini oltingugurt (VI )-oksidga aylantirish uchun katalizator ishtirokida oksidlanadi. 2SO2 + O2 2SO3 + Q Reaksiya ekzotermik reaksiya bo‘lib, 400°C da 99,2% oltingugurt (VI )- oksid hosil bo‘ladi.
Reaksiyada ajralib chiqayotgan issiqlik, issiq almashtirgichlarda SO2 ni isitish uchun sarflanadi.
Kontakt apparatida hosil bo‘lib, issiq almashtirgichda sovigan oltingugurt (VI )-oksidi yuttirish minorasiga o‘tadi.
Oltingugurt (VI )-oksidni gidratlash, ya’ni sulfat kislota olish:
Yuttirish minorasida oltingugurt (VI )-oksididan sulfat kislota olinadi. Buning uchun SO3 n i suv bilan reaksiyaga kiritish kerak.
Bu sulfat kislotali tuman juda qiyin kondensatlanadi. Shuning uchun yuttirish minorasida SO3 9 8% li sulfat kislota yordamida yuttiriladi. Dastlab konsentrlangan H2SO4 tarkibidagi suv SO3 ni gidratlaydi: SO3 + H2O = H2SO4 + Q
Foydalanilgan Adabiyotlar: 1. Milliy istiqlol g’oyasi: asosiy xususiyatlari, falsafiy va tarixiy ildizlari. Mas’ul muharrir Q.Nazarov. Toshkent 2001 y. 2. G’oya va mafkura. Mas’ul muharrir Q.Nazarov. Toshkent — 2001 y. 3. Milliy istiqlol g’oyasini xalqimiz ongiga singdirish omillari va vositalari. Mas’ul muharrir Q.Nazarov. Toshkent 2001 y. 4. Markaziy Osiyo: g’oyaviy jarayonlar va mafkuraviy tahdid. Mas’ul muharrir Q.Nazarov. Toshkent — 2001 y. 5. Milliy istiqlol g’oyasining amal qilish tamoyillari. Toshkent 2001 y. 6. Milliy istiqlol g’oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar. Mas’ul muharrir Q.Nazarov. Toshkent — 2001 y. 7. Milliy g’oya inson va zamon. mas’ul muharrir Q.Nazarov. Toshkent — 2001 y. 8. Milliy istiqlol g’oyasi: nazariya va amaliyot. Mas’ul muharrir Q.Nazarov. Toshkent — 2001 y. 9. O’zbekistonning mustaqil taraqqiyoti va mafkuraviy jarayonlar. mas’ul muharrir Q.Nazarov. Toshkent 2001 y. 10. Insoniyat tarixi g’oya va mafkuralar tarixidir. Mas’ul muharrir Q.Nazarov. Toshkent — 2001 y.
