FöVQƏladə hallar və onlarin təSNİfati

FÖVQƏLADƏ HALLARIN YAYILMA MİQYASINA GÖRƏ TƏSNİFATI

• 4. Gözlənilməzlik dərəcəsinə görə:
• gözlənilməyən (qəflətən baş verən) FH-lar (təbii fəlakətlər və s.);
• gözlənilən (proqnozlaşdırılan) FH-lar (sosial, siyasi, iqtisadi vəziyyət və s.).
• 5. Yayılma (inkişaf) sürətinə görə:
• partlayış sürətli (zəlzələlər, partlayışlar, nəqliyyat qəzaları);
• iti sürətli (yanğın, QKTM çıxımı ilə müşahidə olunan qəzalar və s);
• tez yayılan (vulkan püskürməsi, radioaktiv maddələrin çıxımı ilə müşahidə olunan qəzalar, kommunal sistemlərdəki qəzalar, daşqınlar və s.);
• mülayim sürətli (quraqlıq, epidemiya, ekoloji təhlükəli hadisələr, sənayenin təmizləyici qurğularındakı qəzalar və s.).

• 6. Sahə mənsubiyyətinə görə:
• tikintidə;
• sənayedə;
• nəqliyyatda;
• kənd təsərrüfatında;
• hərbi sahədə;
• meşə təsərrüfatında;
• kommunal-məişət sahəsində.
• 7. Təsir müddətinə görə:
• qısa müddətli;
• uzun müddətli.

• 8. Nəticələrin ağırlığına görə:
• Bu təsnifatda hadisənin böyüklüyü, vurulmuş material itkilərin miqdarı, zərərçəkmiş və həlak olmuş insanların sayı, nəticələrin ləğvi üçün tələb olunan qüvvə və vəsaitlər əsas götürülür.
• Həlak olanların sayına görə:
• kiçik ağırlıqlı – 10 nəfərə qədər;
• orta ağırlıqlı – 100 nəfərə qədər;
• çox ağır 10 000 nəfərə qədər;
• fəlakətli – 10 000 nəfərdən çox.
• Təhlükə qarşısında olan (köçürülməyə ehtiyacı olan) insanların sayına görə:
• kiçik təhlükəli – 100 nəfərə qədər;
• orta təhlükəli – 1000 nəfərə qədər;
• təhlükəli – 10 000 nəfərə qədər;
• çox təhlükəli – 10 000 nəfərdən çox.

• 9. Qarşısının alınması imkanına görə:
• qarşısı alınan;
• qarşısı alınmayan.
• 10. Yaranma xarakterinə görə:
• təbii xarakterli;
• texnogen xarakterli;
• bioloji xarakterli;
• hərbi xarakterli;
• sosial xarakterli;
• ekoloji xarakterli.

• FÖVQƏLADƏ HALLARIN ÜMUMİ TƏSNİFATI

• Texnogen xarakterli fövqəladə hallar yaranma obyektinə, nəticələrinin miqyasına, ətraf mühitin çirklənməsinə və s. əlamtlərinə və xassələrinə görə təsnif olunurlar.
• Yaranma obyektinə görə texnogen xarakterli fövqəladə hallar aşağıdakı kimi təsnif olunurlar:
• Radioaktiv maddələrin çıxımı ilə müşahidə olunan qəzalar nəticəsində baş verən FH-lar.
• Qəza-kimyəvi təhlükəli maddələrin (QKTM-lərin) çıxımı ilə müşahidə olunan qəzalar nəticəsində baş verən FH-lar.
• Binalarda, kommunikasiya və texnoloji qurğularda və s. yerlərdə baş verən qəzalar nəticəsində yaranan FH-lar.
• Dağıdıcı dalğaların, daşqınların və təhlükəli subasmaların yaranmasına səbəb olan hidrodinamiki qəzalar (bəndlərin dağılması və s.) nəticəsində baş verən FH-lar.

• TEXNOGEN XARAKTERLİ FÖVQƏLADƏ HALLARIN TƏSNİFATI

• Nəqliyyat qəzaları nəticəsində baş verən FH-lar.
• Kommunal sistemlərdə baş verən qəzalar nəticəsində yaranan FH-lar.
• Bioloji təhlükəli maddələrin (BTM-lərin) çıxımı ilə müşahidə olunan qəzalar nəticəsində baş verən FH-lar.
• Bina və qurğuların qəflətən dağılması nəticəsində baş verən FH-lar.
• Elektrik enerjisi sistemlərində baş verən qəzalar nəticəsində yaranan FH-lar.
• Təmizləyici qurğularda baş verən qəzalar nəticəsində yaranan FH-lar.

• TEXNOGEN XARAKTERLİ FÖVQƏLADƏ HALLARIN TƏSNİFATI

• Praktiki baxımdan yaranma xarakterinə görə texnogen xarakterli FH-ları praktiki baxımdan çox vaxt 6 əsas qrupa bölürlər:
• Radiasiya təhlükəli obyektlərdə baş verən qəzalar nəticəsində yaranan FH-lar.
• Kimyəvi təhlükəli obyektlərdə baş verən qəzalar nəticəsində yaranan FH-lar.
• Yanğın-partlayış təhlükəli obyektlərdə baş verən qəzalar nəticəsində yaranan FH-lar.
• Hidrodinamiki təhlükəli obyektlərdə baş verən qəzalar nəticəsində yaranan FH-lar.
• Nəqliyyat qəzaları nəticəsində yaranan FH-lar.
• Kommunal-enerji sistemində baş verən qəzalar nəticəsində yaranan FH-lar.

• YOXLAMA SUALLARI
• 1. FH-lar münaqişə xarakterinə görə neçə növə bölünürlər?
• 2. FH-lar yaranma səbəbinə görə neçə növə bölünürlər?
• 3. FH-lar yayılma miqyasına görə neçə növə bölünürlər?
• 4. FH-lar təsir müddətinə görə neçə növə bölünürlər?
• 5. FH-lar yayilma (inkişaf) sürətinəgörə neçə növə bölünürlər?
• 6. Praktiki baxımdan yaranma xarakterinə görə texnogen xarakterli fövqəladə halları hansı əsas qruplara bölürlər?

Mühazirənin Xülasəsi

• Bu bölmədə,
• Fövqəladə hallarda əhalinin köçürülməsi.
• Fövqəladə hallarda obyektlərin işinin dayanıqlığı.
• Fövqəladə hallar və onların təsnifatı.
• Texnogen xarakterli fövqəladə hallar və onların xarakteristikası.
• Hərbi xarakterli fövqəladə hallar və onların xarakteristikası.
• Təbii xarakterli fövqəladə hallar və onların xarakteristikası haqqında bilikləri öyrəndiniz.
• Müvəffəqiyyətlər diləyirik!..

• DİQQƏTİNİZƏ GÖRƏ TƏŞƏKKÜR EDİRƏM!