Fransiya XX asr oxiri XXI asr boshlarida

2.2. XX asr oxiri va XXI asrda Fransiyaning Jahon siyosati va iqtisodiyotidagi o’rni
XX asr oxirida va XXI asr boshlarida, Fransiya dunyoning siyosiy va iqtisodiy yo'nalishlarida muhim o'zgarishlar ko'rishdi. Siyosiy yo'nalishda, XX asr oxirida Fransiya o'zining markaziy roli bilan birgalikda, dunyoning eng kuchli davlatlaridan biri bo'lgan Amerika Qo'shma Shtatlari bilan kuchli raqobatlashgan. Bu davrda Fransiya o'zining o'ziga xos mamlakatlar guruhiga, yoki Fransuz imperiyasiga qo'shimcha zarar kelayotgan jarayonlar bo'lishi bilan bog'liq bo'ldi. XX asr oxirida, I Jahon urushi (1914-1918) va II Jahon urushi (1939-1945) kabi dunyoning ikki katta urushida Fransiya ishtirok etdi. Bu urushlar Fransiyaga katta siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy zarar yetkazdi, va uning global siyosiy yo'nalishlarida o'zgarishlarni keltirdi. XXI asr boshlarida esa, Fransiya global jamoat tashkilotlari, masalan, Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Evropa Ittifoqi (EI) kabi tashkilotlar orqali o'z siyosiy rolini oshirdi. Fransiya O'rtacha Sharqiy Yevropa mamlakatlari bilan diplomatik aloqalarni rivojlantirdi va o'zining rivojlanishni qo'llab-quvvatlashga intiladi.
Fransiya hukumatlari shuningdek, o'zining milliy identitetini asosiy qadriyat qilib saqlab, islamofobiya, ish haqiqati, inson haqqlari va boshqa muhim mavzularda yangi siyosiy yo'nalishlar o'rniga ega bo'ldi. Iqtisodiy yo'nalishda, XX asr oxirida va XXI asrning boshlarida Fransiya katta iqtisodiy o'zgarishlarga muvaffaq bo'ldi. 1980-yillardan boshlab, Fransiya iqtisodiy liberalizatsiyani rivojlantirib, xususan, avtomobil, energetika, telekomunikatsiya va bank sohasida xususiy sektorni yaratishga intiladi. Bu jarayonlar Fransiyada iqtisodiy yangilanish va innovatsiyani rag'batlantirib, shuningdek, global iqtisodiy talabni qondirishga qaratilgan.
Siyosiy yo'nalishda, XXI asrda Fransiya o'zining kuchli diplomatik faoliyatini davom ettiradi. Mamlakat, Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT), Evropa Ittifoqi (EI) va boshqa tashkilotlarda katta rol o'ynaydi. Fransiya o'zining o'zaro hamkorligini rivojlantirishga intiladi, shuningdek, o'zining regionlarda, masalan, Afrikada, o'zining tarqalishlarini davom ettiradi. Iqtisodiy yo'nalishda, Fransiya global iqtisodiy rivojlanish va innovatsiyaga e'tibor beradi. O'zining avtomobil, aerospace, energiya, telekomunikatsiya, moda, matbuot, san'at, va turizm sohalarida katta korxonalarining faoliyatini oshiradi.
Fransuz kompaniyalari dunyo bozorida katta talabga ega bo'lgan mahsulotlarni ishlab chiqaradi. Shuningdek, Fransiya ijtimoiy yo'nalishlarda ham o'zgarishlarni kuzatib boradi. O'zining ijtimoiy tizimini muhofaza qilib, inson haqqlarini himoya qilishga intiladi. Bu esa islamofobiya, jinsiy tafsilotlar, migraziya va boshqa ijtimoiy muammolar bilan bog'liq mavzularda xususiy muhokamalarda o'zini ko'rsatadi. Bundan tashqari, Fransiya o'zining ekologiya va iqtisodiy islohatchilik yo'nalishlariga ham e'tibor beradi. O'zining energiya islohotlarini amalga oshirish, kuchli iqtisodiy ekologiyani yaratish, va iqtisodiy tashqi ta'sirga qarshi kurashni davom ettirishga intiladi. Jamiyatda, Fransiya o'zining madaniy va adabiyot, san'at, arxitektura, katta sport tadbirlari va gastronomiyasi bilan taninadi. O'zining kultural mirasi va madaniy erkinligini muhofaza qilib, yangi xilma-xil va innovatsion proyektlar bilan birlashtiradi. Fransiya Jahon siyosiy va iqtisodiy yo'nalishlarda katta rol o'ynashga davom etmoqda, shuningdek, o'zining o'ziga xos madaniy, ijtimoiy, va ekologik xususiyatlari bilan jahon jamoatida taninadi.
Fransiya Jahon Banki va Dunyo Savdo Tashkiloti (DST) kabi moliyaviy tashkilotlarda ham katta hissa qo'shmoqda. Mamlakat, iqtisodiy rivojlanishni oshirish, innovatsiya va investitsiyalarni rag'batlantirish, talabalar va akademik shuhratlarni jalb etish, va boshqa iqtisodiy yo'nalishlarda ishtirok etish bilan bog'liq keng ko'lamli loyihalar va proyektlarni amalga oshiradi. Fransiya, dunyoning eng katta turizm markazlaridan biri sifatida ham taninadi. Pariz shahri, Effel torning oqish yurishi, Louvr muzeyi, Notr Dam katedrali va boshqa ko'plab tarixiy va madaniy turli ob'ektlari bilan dunyoda mashhur. Turizm sanoati Fransiya iqtisodiyotida katta ahamiyatga ega bo'lib, ko'plab ish o'rinlari va pul mablag'larini jamg'armoqda. Fransiya o'zining oilaviy va jamiyat tizimini ham rivojlantiradi. Madaniy, ijtimoiy va iqtisodiy ko'rsatkichlar asosida, Fransiya aholisining turli qismlari o'rtasidagi solishtiruvlarni hal qilishga intiladi va inson haqqlarini himoya qilishni doimiy ravishda muhofaza qilishga intiladi. Shuningdek, Fransiya o'zining moliyaviy oqibatlilikni ham rivojlantiradi.
Davlat soliq tizimini takomillashtirish, innovatsion iqtisodiyotni rivojlantirish, iqtisodiy tashqi ta'sirga qarshi kurashni davom ettirish va tashqi investitsiyalar bilan ishlashni rag'batlantirish maqsadida qonunlar va siyosatni amalga oshiradi. Fransiya o'zining harbiy va xavfsizlik siyosati bilan ham taninadi. Mamlakat, xalqaro to'lovlarning o'sishi, terorizmga qarshi kurash va boshqa xavfsizlik muammolari bilan kurashishda ko'proq ishtirok etmoqda. O'zining koalitsion jinoyatchilik va tashqi qarshilik faoliyatlariga qarshi kurashda dunyoda katta hissa qo'shmoqda.
Innovatsiya va tekhnologiyalar: Fransiya, innovatsiya va texnologiyalar sohasida rivojlanishni rag'batlantirishga katta e'tibor beradi. Mamlakat, yangi ideya va innovatsiyalarni rag'batlantirish, startap kompaniyalarni yuritish, yangi texnologiyalar va boshqa sohalarda rivojlanishni qo'llab-quvvatlash uchun davlat dasturlarini amalga oshiradi. Energetika va atrof-muhitni muhofaza qilish: Fransiya, ijtimoiy qayg'udoshlik va atrof-muhitni muhofaza qilishga e'tibor beradi. Mamlakat, iqtisodiy rivojlanishni ta'minlash va ekologik innovatsiyalarni rag'batlantirish, isitma va elektr energiyasini isloh qilishda yashil energiyalarni ishlatish, kichik karbon emissiyalarini pasaytirish va atrof-muhitni saqlashga qaratilgan yo'nalishlarda ishlar olib boradi.
Sanoat va xizmatlar sohasi: Fransiya, sanoat va xizmatlar sohasida ham rivojlanishni davom ettiradi. Mamlakatning mashina sohasi, aviatsiya, kosmik sanoat, moda, turizm, konsertlar va festival sanoati, texnika va mashina ishlab chiqarish va boshqa sohalarda yuqori tehnologiyalarni ishlab chiqarishda o'rni katta. Tarixiy va madaniy turizm: Fransiya, tarixiy va madaniy turizm sohasida dunyoda eng mashhur mamlakatlardan biridir.
Mamlakat, tarixiy, madaniy va san'at merosini saqlash, turistlar uchun bino va ob'ektlarni saqlash, madaniy turizm sohasidagi rivojlanishni yuqori sifatda amalga oshiradi. Xalqaro savdo va investitsiyalar: Fransiya, xalqaro savdo va investitsiyalar sohasida ham faol ishtirok etmoqda. Mamlakatning xalqaro iqtisodiy aloqalari, xaridlar, sotishlar, xaridorgarlik hamda investitsiyalar sohasidagi faoliyatlar o'sadi va mamlakat xalqaro savdo markazlari orasida katta o'rni bilan tiklanadi.
Fransiya iqtisodiy rivojlanishining asosiy ko'rsatkichlari: Fransiya iqtisodiy rivojlanishida o'ziga xos ko'rsatkichlarga ega bo'lib, mamlakatning GDP, ishlab chiqarish, eksport-import, investitsiyalar, inflatsiya, ish haqi va boshqa muhim iqtisodiy ko'rsatkichlar haqida ma'lumotlarni taqdim etishim mumkin. Fransiya innovatsiya va texnologiyalar sohasidagi rivojlanishi: Fransiya yangi innovatsiyalar, tekhnologik rivojlanish va startap kompaniyalar sohasidagi holatlari, ilgari surishlari, davlat dasturlari, universitetlar va innovatsiya ekosistemasi haqida ma'lumotlarni taklif etishim mumkin. Fransiya energetika sohasidagi rivojlanish: Fransiyada isitma va elektr energiyasi sohasida ishlatilayotgan energiya turlari, alternativ energiyalar (yashil energiyalar), energiya xavfsizligi, energiya innovatsiyalari, davlat dasturlari, kompaniyalar va tashkilotlar bilan bog'liq ma'lumotlarni taqdim etishim mumkin.
Fransiya sanoat va xizmatlar sohasidagi rivojlanish: Fransiyada sanoat va xizmatlar sohasidagi yangiliklar, innovatsiyalar, sektordagi eng muhim kompaniyalar, investitsiyalar, bozor holati, xalqaro aloqalar va rivojlanish yo'nalishlari haqida ma'lumotlarni taklif etishim mumkin. Fransiya turizm sohasidagi rivojlanish: Fransiyada turizm sohasidagi yangiliklar, tarixiy, madaniy va tabiiy ob'ektlar, turizm statistikasi, seyahat va sayohat dasturlari, maqollar, festival va tadbirlar haqida ma'lumotlarni taklif etishim mumkin. Fransiya jamoat va madaniyat sohasidagi rivojlanish: Fransiyada jamoat va madaniyat sohasidagi yangiliklar, ijtimoiy taraqqiyot yo'nalishlari, madaniy faoliyatlar, san'at, adabiyot, kinematografiya, modalar, sport va boshqa madaniyat yo'nalishlari haqida ma'lumotlarni taklif etishim mumkin.

Xulosa
XX - XXI asrlarda Fransiyaning ijtimoiy - iqtisodiy, siyosiy va madaniy taraqqiyoti tarixi yoritish hozirgi jahon tarixining muhim va dolzarb masalalaridan biri hisoblanadi. Bu masala anchadan buyon tarixchi va boshqa turdagi fanlar bilan shug’ullangan olimlarning diqqat markazida turgan.
Fransiya XX asrning oxirida va XXI asrning boshlarida tashqi siyosati, xalqaro terrorizm, Avropa Ittifoqi va Brexit, hamkorlik va muloqotlar, ekologiya, va xalqaro inson huquqlari kabi muhim mavzularga e'tibor beradi. Fransiya, o'z ovozi bilan xalqaro tartibni saqlab turish, diplomatiya va muloqotlar orqali dunyoda kamaytirayotgan muammolarga yechimlar qidirish, inson huquqlarini himoya qilish, va ekologik muammolarga duch kelayotgan bir davlat sifatida ishlaydi.
Tashqi siyosatida hamkorlik, diplomatiya va dunyoda o'z ovozini o'rtacha ovoz sifatida qo'llashni tanlashi, tashqi mamlakatlar bilan kelishuvlar va tartibotli muloqotlarni o'zida ahamiyat bilan qabul qiladi. Ekologiya muammolariga duch kelayotgan Fransiya, inson va tabiiy resurslarining muhofazasiga katta e'tibor beradi va dunyoda kamaytirayotgan ekologik tahqiqotlar, tajribalar va harakatlar bilan ishlaydi. Xalqaro inson huquqlari va erkning himoyalanganligi Fransiya uchun muhimdir va xalqaro ko'rsatkichlarni nazorat qilish, inson huquqlarini muhofaza qilish, sog'liqni saqlash, yaxshi xizmat ko'rsatish va boshqalar kabi muhim muammolarga duch kelayotgan davlat sifatida ishlaydi.
Fransiyaning XX - XXI asrlardagi ijtimoiy - iqtisodiy, siyosiy va madaniy sohasiga bag`ishlangan manba va adabiyotlarda keltirilgan malumotlar qiyosiy tahlil qilib, quyidagicha xulosaga kelindi:
-Shunday qilib, XX - XXI asrlarda Fransiyaning ijtimoiy - iqtisodiy, siyosiy va madaniy sohadagi hayoti tarixini kurs ishi sifatida yoritish orqali shu davr fransuz xalqi tarixini chuqur o’rganishda muhim bir manbalardan biri bo`lib xizmat qiladi degan umiddamiz.
Zero, Birinchi prezidentimiz I.A. Karimov aytganlaridek: «Bizning nazarimizda Fransiya -insoniyat ruhi ulug'vorligi va aql ziyosi ramzi, jahonga ko'plab atoqli arboblar yetkazib bergan mamlakatdir. Fransiya nafaqat noyob madaniyat nafis san'at mamlakati, u yuksak ma'rifat, turmushning dono falsafasi, insonparvarlik bilan yo'g'rilgan adabiyot va she'riyat mamlakatigina emas.
Menning nazdimizda Fransiya jahonga ilk bor erkinlik, tenglik va birodarlik singari oliy maqsadlarni in'om etgan zamonaviy demokratiya vatani hamdir» .