Fuqarolik jamiyati qurilishida qonun ustuvorligi tamoyilining

2. Huquqiy  davlat  tushunchasi

13

– davlat  tuzilishi  va  faoliyatining huquqqa

asoslanganligi. Bunda huquqning hukmronligi, qonun ustuvorligi, barchaning qonun va mustaqil

sud oldida tengligi tahminlanadigan, inson huquqlari va erkinliklari kafolatlanadigan, hokimiyat

vakolatlarining bo’linish printsipi asosida tashkil etilgan demokratik davlat.

Demak, huquqiy davlatning asosiy belgilari quyidagilardan iborat:

1) Xalq hokimiyatining amalga oshishi.

2) Huquqning hukmronligi. Ya’ni, shaxs huquq  va  erkinliklarining hech  kim,  shu

jumladan, davlat tomonidan ham hech qanday holda buzilmasligi.

3) Konstitutsiya va qonun ustuvorligi.

4) Hokimiyat vakolatlarining bo’linish tamoyili.

5) Sud mustaqilligi.

6) Inson huquqlariga rioya etish, ularni himoya qilish va ta’minlash.

7) Davlat va fuqarolarning o’zaro mashuliyati.

8) Huquqni muhofaza qiluvchi idoralarning samarali ishlashi.

9) Huquqiy madaniyatning yuksak darajada ekanligi.

10) Demokratiyaning rivojlanishi va takomillashuvi.

13

Qarang:  Azizxo’jaev  A., Ҳusanov  O.,  Azizov  X.  Konstitutsiyaviy  ҳuquq.  Izo ҳli lug’at.  T.:  «Akademiya»,

2001, 37–38, 140-bet; Saidov A., Tadjixonov U. Davlat va ҳuquq asoslari. Toshkent: O’zR IIVA, 1999, 20-bet.

---

42

Huquqiy  davlatning  barcha  uchun  umumiy  bo’lgan  andozasi  yo’q.  Uni har  bir  davlat

milliy davlatchilik borasida tajribalariga tayanib, xalqning zehniyati, qadriyatlari va anhanalarini

hisobga  olib,  o’z  strategik  maqsadlariga  mos

holda  shakllantiradi.  Lekin

huquqiy

davlatchilikning  dunyo  tan  olgan  va  umumbashariy  qoida-talablariga  javob  beradigan  biz

yuqorida  10  ta  tamoyillarini  bayon  etdik.  Bu  tamoyillar huquqiy  davlatning  konstitutsiyaviy

asosi. Ular bizning Konstitutsiyamizda to’liq aks etgan.

O’zbekistonda

huquqiy  demokratik  jamiyatni  qaror  toptirish  uchun  jamiyatni

demokratlashtirish  zarur.  Bunda  Prezident  Islom  Karimov ta’kidlaganidek,  1)  anhanaviy

mezonga  ehtibor  berish  va  u  bilan hisoblashish  lozim.  2)  Avval  mamlakat  aholisi  turmushini

yuksaltirish darkor. CHunki turmush ongni belgilaydi. 3) Fuqarolar ongi, tafakkurini o’zgartirish

kerak. Turmushning yuksalishi o’z navbatida odamlar ongi va tafakkur tarzini o’zgartirishga olib

keladi.  4) Huquqiy  demokratik  jamiyatga  tabiiy  yo’sinda, hech  zo’riqish  va  talofatsiz

erishishimiz  mumkin

14

.  «Odamlar  siyosiy  ongi,  siyosiy  madaniyati,  siyosiy  faolligi  yuksalib

borgan  sari,  davlat  vazifalarini nodavlat  tuzilmalar  va  fuqarolarning  o’zini  o’zi  boshqarish

organlariga bosqichma-bosqich o’tkazib borishi zarur».