Fяxrяddиn mustafayev

(C.Nəcəfov və b., 2010) 

 

---

140 
 
Cədvəl 10.
RNT növlərinin fərqləri 

---

141 
Bütün RNT tipləri RNT – polimeraza fermentinin iştirakı ilə DNT-də sintez 
olunur. Lakin DNT molekullarında ən çox iRNT (m-RNT) sintez edilir. 
İnformasiya RNT-si əsasən irsiyyət məlumatlarının ötürülməsini nəzarətdə 
saxlayır və hüceyrə RNT-sinin 5%-ni təşkil edir. Nəqliyyat RNT-nin (nRNT) 
tərkibində 75-80 nukleotid vardır. Ribosomal RNT (rRNT) 6000 nukleotiddən 
təşkil olunmaqla əvvəlcə nüvəciklərdə toplanır, sonra isə sitoplazmaya keçir və 
ribosomları əmələ gətirir. rRNT hüceyrələrdə mövcud olan RNT-nin 80%-ə 
qədərini təşkil edir. 
3.3. Hüceyrədə zülal sintezi. 
Zülaların əsas quruluş vahidi karbon zəncirindəki hidrogenlərdən biri NH
2
(amin qrupu) ilə əvəz olunmuş karbon turşularının törəməsi sayılan amin 
turşularıdır. Zülalların tərkibindəki amin turşularının (prolindən başqa) ən 
səciyyəvi əlaməti onların tərkibində sərbəst karboksil və əvəzlənməmiş amin 
qrupunun, karbon atomuna birləşmiş yan zəncirin (R-qrupunun) olmasıdır. Təbii 
amin turşularının əksəriyyətində amin qrupu karboksilə görə £, çox nadir 
hallarda isə 

(aminpropion) və ᵞ (amin yağ turşuları) vəziyyətində yerləşir. 
NH
2
R C– COOH 
ᵞ 
H 
RNT növü 
Ümumi 
RNT-nin 
%-lə 
nisbəti 
Komponentlər 
(Svedberq əmsalı) 
Eukariotlar 
(E) və ya 
prokarotlar 
RNT-lərin 
sayı 
r-RNT 
(ribosomal 
RNT) 
n-RNT 
(nəqliyyat 
RNT) 
m-RNT 
(məlumat 
RNT) 
80 
15 
5 
5S 
5,8S 
16S 
18S 
23S 
28S 
4S 
Dəyişir 
E və P 
E 
P 
E 
P 
E 
E və P 
E və P 
120 
160 
1542 
1874 
2904 
4718 
75-90 
100-10000 

---

142 
Amin turşuları zülallarda ölçüsü, forması, hidrogen rabitəsi və kimyəvi 
reaksiya qabiliyyətinə görə bir-birindən fərqli olur. Yan zəncirin xarakterindən 
asılı olaraq (R-qrupları) amin turşuları atsiklik (alifatik) və tsiklik olurlar. Amin 
və karboksil qruplarının sayına görə isə aminturşular aşağıdakılara bölünür: 
1.
Monoaminmonokarbon (qlisin, alanin, valin, leysin, izoleysin, serin, 
treonin, sistein, metionin, triptofan, tirozin, fenilalanin);
2.
Diaminmonokarbon (lizin, arginin, sitrulin); 
3.
Monoamindikarbon (asparagin və qlutamin); 
4.
Diamindikarbon (sistin).