Fяxrяddиn mustafayev

Sxem 6
 
AMİN TURŞULAR 
 
Amin və karboksil qruplarının sayına görə aminturşuları radikalların yükü 
və polyarlığından asılı olaraq aşağıdakılara təsnif olunurlar: 
1.
Qeyri-polyar hidrofob
(qlisin, alanin, valin, leysin, izoleysin, prolin, 
fenilalanin, triptofan, metionin); 
2.
Polyar, yüklənməmiş
(serin, treonin, sistein, tirozin, asparagin, 
qlutamin); 
3.
Polyar, müsbət yüklənmiş
(lizin, arginin, histidin); 
4. 
Polyar, mənfı yüklənmiş
(pH 6-7 olduqda, yəni pH –ın hüceyrə 
daxilindəki mühitə uyğun olan qiymətlərində) – asparagin və qlutamin turşuları. 
Alimlər sübut etmişlər ki, irsiyyətin nəsildən nəslə verilməsi zülalların 
biosinetezi nəticəsində həyata keçirilir. Orqanizmlərin həyat fəaliyyəti və 
inkişafı üçün lazım olan fermentlər və zülalların sintezi əsasən interfazanın 
birinci mərhələsində, yəni DNT-nin replikasiyasına qədər baş verir. Zülal sintezi 
üçün lazım olan komponentlərə DNT (genlər), iRNT, nRNT, ribosomlar, amin 
turşuları, RNT–polimeraza fermenti, fermentlər, ATF (adenozinterifosfat), QTF 
(quanozintrifosfat), maqnezium ionları aiddir. Zülal sintezi prosesi əsasən iki 
mərhələdə – transkripsiyada və – translyasiyada baş verir. 

---

143 
Transkripsiya
– mərhələsində DNT-nin hər bir geni iRNT-nin sintezi üçün 
sələf rolu oynayır və gendə nukleotidlərin sıra ilə yerləşməsi təmin edilir. İrsi
informasiyaların sıraya düzülüşü DNT-nin 
promotor
adlanan müəyyən 
hissəsindən başlayır. Promotor gendən əvvəl yerləşməklə 80 nukleotiddən 
ibarətdir. DNT-dən asılı RNT-polimeraza fermenti promotoru tanıyır, dərhal 
onunla möhkəm birləşərək onu əridir və nukleotidlərin tellərini birləşdirir, 
nəticədə m-RNT sintez olunur. Bu zaman adenin timinlə, urasil adeninlə, sitozin 
quaninlə, quanin isə sitozinlə birləşir. Polimerazanın m-RNT əmələ gətirdiyi gen 
sahələri yenidən birləşir və m-RNT-nin sintez olunan molekulları tədricən DNT-
dən ayrılmağa başlayır. DNT-nin informasiya daşıyan sahələri