Oliy nerv faoliyati va markaziy nerv sistemasi fiziologiyasi daslik
Reflektorli reaksiyaning rivojlanishi. Filogenezda, reflekslardan oldingi
ko‗rinishlar, asab tizimi diffuziya tarmog‗i sifatida shakllangan davrdayoq namoyon
bo‗lgan. Paypaslagichlarining ta‘sirlanishiga javoban gidra
shaqllovchi hujayralarni
chiqaradi. Asab tizimi tugun ko‗rinishdagi tuzilishga ega bo‗lgan mollyuskalar va
qurtlarda ta‘sirchiga nisbatan reaksiyalar segmentar amalga oshiriladi. Odam
homilasining birinchi reflektor reaksiyalari ona qornidagi hayotining 3-oyini ikkinchi
yarmida ko‗rina boshlaydi. Bunda, hammadan oldin, boshning refleksogen
sohalarining ta‘sirlanishiga javoban, so‗ngra – qo‗llar va tana, keyinchalik – oyoqlar
sohalarining ta‘sirlanishiga javoban reflektor harakatlar hosil bo‗ladi. Birinchi
reflektor reaksiyalar paydo bo‗lgandan so‗ng bir necha kun o‗tgach, ular lokal
izolyasiyalangan xarakterini yo‗qotadi: terining har qanday chegaralangan uchastkasi
ta‘sirlanganda qo‗zg‗alish tananing barcha mushaklarini qamrab oladi. Qo‗zg‗alishni
MAT da bunday keng tarqalishi irradasiya deb nomlangan. Embrional rivojlanishning
ancha keyingi davrida sekin-asta irradiasiyaning susayishi sodir bo‗ladi. Reaksiyalar
ancha chegaralangan va ixtisoslashgan bo‗lib qoladi. Tananing biron-bir qismining
ta‘sirlanishi ushbu ta‘sirlangan qismini ko‗proq harakatlanishiga olib keladi. Lekin,
ona qornidagi rivojlanish tugagandan so‗ng ham, yangi tug‗ilgan bolada, voyaga
yetgan odamnikiga nisbatan ko‗proq MAT dagi irradiasiya qo‗zg‗alishi bo‗ladi.
Buning oqibatida reaksiya ancha umumlashgan va tarqalgan bo‗ladi. Bitta oyoqning
qo‗zg‗alishiga javoban ikkinchi oyoqning ham yoki, hattoki qo‗llar va boshning ham
harakatlanishi kuzatiladi.
Chegaralangan va lokal harakat reaksiyalarining rivojlanishi hamda
irradiasiyaning kamayishi ontogenez jarayonida MAT dagi asab yo‗llarining
mielinlashuvi bilan birga sodir bo‗ladi. Mielinlashuv – asab tizimining anatomik
rivojlanishini yakunlovchi bosqichi bo‗lib, odamda ona qornidagi hayotining IV va
