G‘apporov M. Ingliz tili grammatikasi

HOZIRGI TUGALLANGAN ZAMONNING ISHLATILISHI
1. Present Perfect hozirdan oldin tugagan, natijasi ko‘z oldimizda 
bo‘l gan ish-harakatni ifodalash uchun ishlatiladi. Ish-harakat ancha oldin 
tugagan bo‘lishi mumkin, bunda asosiy e’tibor vaqtga emas, natijaga 
qaratiladi.
I have broken my pencil. 
Qalamimni sindirib qo‘ydim.
Has the secretary come? 
Kotiba keldimi?

---

92
I have opened the window. 
Men derazani ochdim.
I have not written my exercises. 
Men mashqlarimni yozmadim.
My father has gone to Boston. 
Mening otam Bostonga ketgan.
They have informed me of the time 
of shipment of the goods.
Ular menga tovarlarni yuklash 
vaqti haqida xabar berishdi.
2. Present Perfect bir necha marta takrorlangan ish-harakatni ifo-
dalaydi:
I have read that book twice.
Men u kitobni ikki marta o‘qigan-
man.
I have seen that fi lm three times.
Men u fi lmni uch marta ko‘rgan-
man.
3. Present Perfect ko‘pincha quyidagi ravishlar bilan ishlatiladi: ever 
biror vaqt, never hech qachon, often tez-tez, ko‘pincha, already allaqachon, 
yet hali, allaqachon, lately yaqinda, just hozirgina.
I have never read that 
book.
Men u kitobni hech qachon 
o‘qiga nim yo‘q.
He hasn’t fi nished his work yet.
U hali ishini tugatgan emas.
I have often been there.
Men u yerda tez-tez bo‘lib 
turardim.
Have you ever been 
to 
India?
Siz Hindistonda (biror vaqt) 
bo‘lganmisiz?
I have already read this book. 
Men bu kitobni allaqachon o‘qi-
ganman.
I haven’t received any letters from 
him lately.
Men yaqin orada undan birorta 
xat olganim yo‘q.
I have just seen him. 
Men uni hozirgina ko‘rdim.
Izoh: just now hozirgina ravishi bilan Simple Past ishlatiladi: I saw him just now. Men 
uni hozirgina ko‘rdim.
4. Hali tugamagan vaqt ko‘rsatkichlari – today bugun, this week shu 
hafta, this month shu oy, this year bu yil bilan Present Perfect ishlatiladi:
Have you read the newspaper to-
day?
Bugun gazetani o‘qidingizmi?
He has not received any letters from 
Tom this week.
U bu hafta Tomdan hech qanday 
xat olgani yo‘q.
Izoh: today, this week, this month kabi hali tugamagan vaqt ko‘rsatkichlari mavjud 
bo‘lgan gaplarda bugunning, shu haftaning, shu oyning ma’lum bo‘lagi ko‘zda tutilganda 
Simple Past ishlatiladi:
I got up early today.
Men bugun erta turdim.
He was late for the lecture today.
U bugun ma’ruzaga kech qoldi.

---

93
5. Present Perfect since (biror vaqtdan hozirgacha) predlogi bilan ish-
latiladi:
I haven’t heard from him since 
June.
Men iyundan buyon u haqda 
eshit ganim yo‘q.
He has known Mr. Bell since 1998.
U mister Bellni 1998-yildan 
buyon taniydi (biladi).
Since bog‘lovchisi bilan bog‘langan qo‘shma gapning bosh gapida 
Present Perfect, ergash gapida Simple Past ishlatiladi:
I have only received two letters 
from him since I came back from 
London.
Men Londondan qaytib kelga-
nimdan buyon undan faqat ik-
kita xat oldim.
I haven’t heard from him since he