Garmonik tebranish generatorlari. Lc-generator. Rc-generator

n  0,1,2,3...
K  1
(4.1)

shartlar bajarilganda kuchaytirgichning kuchaytirish koeffitsienti K-cheksizlikka aylanadi.Bu sistemaga chekli amplitudali signal taʻsir etganda uning chiqishida cheksiz amplitudali tebranish hosil bo’lishi kerakligini ko’rsatadi. Lekin cheksiz amplitudali tebranish fizikaviy maʻnoga ega emas. Shuning uchun (4.1) ifoda qurilmaning chiqishida chekli amplitudali tebranish hosil bo’lishi uchun kirish signalining hojati yo’kligining ko’rsatadi. Bu sistemaning o’z- o’zidan uyg’onishidir. Demak, har bir o’z-o’zidan uyg’onuvchi musbat teskari bog’lanishli ^{kuchaytirgichdan iborat bo’lar ekan.Unda kirish signali vazifasini U}t ^{teskari bog’lanish} kuchlanishi bajaradi. Shunga ko’ra (4.1) ifoda generatsiya shartlari deb ataladi. Uning birinchi ifodasi fazalar balansi yoki fazalar sharti deb, ikkinchisi esa amplitudalar sharti deb ataladi.
^{ ;  ;;} kattaliklar chastotaga bog’liq miqdorlardir. Shuning uchun (4.1) shart yo yakka chastota
uchun yoki bir vaqtda bir nechta chastota uchun bajarilishi mumkin. Agar ular yakka chastota uchun bajarilsa, generator garmonik tebranishlar hosil qiladi. Agar generatsiya shartlari bir nechta chastota uchun bajarilsa, garmonik bo’lmagan tebranishlar hosil bo’ladi. Bunda generator relaksatsion tebranish generatori bo’ladi.

1. 
   LC- generatori va unda yuz beradigan fizikaviy jarayonlar.
   

LC –generatori yuqori chastotali generator bo’lib, u induktiv musbat teskari bog’lanishli rezonans kuchaytirgichdan iborat. U tebranish konturidan tuzilganligi uchun LC-generatori deb ataladi. LC generatorida teskari aloqa tranzistorning baza zanjiriga ulangan induktivlik g’altagi yordamida amalga oshiriladi. Teskari bog’lanish zanjirini ulanish usuliga qarab, generatorlar induktiv va sig’im bog’lanishli generatorlarga ajratiladi.
LC- generatorning soddalashtirilgan printsipial sxemasi 13.1-rasmda ko’rsatilgan. Unda

teskari bog’lanish zanjiri sifatida transformatorning ikkinchi Rezonans vaqtida kontur sof rezistiv qarshilikdan iborat bo’ladi.
L₁ o’ramidan foydalaniladi.

^E C ^J2


-


^Cб
b)
13.1-rasm

Kuchaytiruvchi elementdagi faza siljishi ^_к
  ,
teskari aloqa zanjiridagi faza siljishi

esa
L₁ va L g’altaklarning o’ramlari yo’nalishiga bog’liq. U 0 yoki π ga teng bo’lishi mumkin.

Agar o’ramlar yo’nalishi ^_ ^{ }
bo’ladigan qilib tanlansa, fazalar sharti bajariladi va generator

rezonans chastotasiga yaqin tebranish ishlab chiqaradi. Uning garmoniklik darajasi konturning tanlash qobiliyati bilan belgilanadi. 13.1-rasmda bipolyar va maydon tranzistorlarida yig’ilgan generator sxemalari ko’rsatilgan. Bipolyar tranzistorli sxemada nagruzka konturi maydon tranzistorli sxemadagidan kuchliroq Shuntlanadi.
Generatorlardagi fizikaviy jarayonlarning mohiyatini aniqlash uchun maydon tranzistorida yig’ilgan sxemani ko’ramiz. Generatorda sodir bo’ladigan jarayonlar murakkab bo’lib, chiziqli bo’lmagan differentsial tenglamalar orqali ifodalanadi va ular taqribiy echish usullaridan foydalanib echiladi. Generatorlardagi tebranish jarayonlarining ixtiyoriy vaqt momentidagi holatini aniqlashda chiziqli bo’lmagan tenglamalarni echishning aniq usullaridan foydalaniladi. Generatorning chiziqli nazariyasidan foydalanib tebranishlarni tutib turish shartlarini aniqlaylik. Buning uchun nagruzka konturiga Kirxgoʻf tenglamalarini qo’llab yozamiz:

_L di_{1 } 1


i dt  i R  0
i  i  i
(4.2)

_{dt c } 2 1
c 1 2

Generatorda tebranish hosil bo’lish jarayonida konturning induktivlik tarmog’idagi tok asosiy hisoblanadi. Shuning uchun (4.2)tenglamani quyidagicha soddalashtirish mumkin:

d ²i
LC ¹  RC