Gastrointestinal hormonlar gastrin Kolesistokinin (cck)

GASTROİNTESTİNAL HORMONLAR

• Gastrin

• Kolesistokinin (CCK)

• Sekretin

• Glukagon

• Glisentin

• Vazoaktif intestinal polipeptid (VİP)

• Gastrik inhibitör polipeptid (GİP)

Mukozada sinir ve salgı hücreleri tarafından salgılanan biyolojik aktif polipeptidlerdir.

• Mukozada sinir ve salgı hücreleri tarafından salgılanan biyolojik aktif polipeptidlerdir.

• Çoğu kez parakrin tarzda etkili olurlar.

• Bazen de kan dolaşımı aracılığıyla etki alanlarına taşınırlar.

Gastrin grubu;

• Gastrin grubu;

• 1-Gastrin

• 2-Kolesistokinin (CCK)

• Sekretin grubu;

• 1-Sekretin

• 2-Glukagon

• 3-Glisentin

• 4-Vazoaktif intestinal polipeptid (VİP)

• 5-Gastrik inhibitör polipeptid (GİP)

DİĞER HORMONLAR

• Motilin

• Nörotensin

• P maddesi

• GRP (gastrin serbestletici polipeptid)

• Somatositatin

• Glukagon

• Serotonin

GASTRİN

• Mide antral bölgedeki G hücrelerinden salgılanır.

• G hücreleri ve diğer enteroendokrin hücreleri aynı zamanda noradrenalin ve serotoninle ilgili aminleri içerir.Bunlara APUD hücreleri de denir.

• Gastrin üreten diğer hücreler mide ve ince barsağın tamamında bulunan TG hücreleridir.

GASTRİN

• Fötal hayatta pankreas adacıklarında görülür.

• Hipofizin ön ve arka loblarında, hipotalamus, m. oblongata, vagus ve siyatik sinirlerde de bulunur.

• Makroheterojenite ve mikroheterojenite gösterir

• 3 temel formu 34, 17 ve 14 amino asit kalıtı içerir. G17 temel formdur.

• G14 ve G17 nin yarı ömrü 2-3 dk., G34'ün 15 dk.dır.

Mide çeperindeki hücre çeşitleri ve salgıladıkları maddeler

Mide mukozasındaki hücre tipleri

GASTRİNİN ETKİLERİ

• Temel etki mide asiti ile pepsinin salgılanması

• İnce ve kalın barsak mukozasının büyümesini uyarmak (trofik etki)

• Mide motilitesinin uyarılması

• İleum motilitesini ve kalın barsakta kitle hareketini uyarmak

• Gastroözofageal sfinkterin kasılması

• Protein bakımından zengin yemekten sonra insülin salgılanmasını uyarır

GASTRİN SALGILANMASINA ETKİLİ FAKTÖRLER

• Mide içeriği, gerimi, vagusun uyarılması, kalsiyum, adrenalin, midede protein yıkım ürünlerinin; özellikle amino asitlerin varlığı, gastrin salgılanmasını artırır.

• Antrumdaki asit, sekresyonunu inhibe eder.

• Salgılanması (-) feedback ile düzenlenir.

Gastrin salgılanmasında vagal uyarının etkisi kolinerjik değildir.

• Gastrin salgılanmasında vagal uyarının etkisi kolinerjik değildir.

• Atropin insanlarda test yemeğine verilen gastrin yanıtını inhibe etmez, çünkü G hücrelerini innerve eden postgangliyonik vagal liflerden transmitter olarak asetilkolinden ziyade gastrin serbestleyici polipeptid (GRP) salgılanır.

Sefalik ve gastrik safhada HCl salgısının düzenlenmesi

KOLESİSTOKİNİN-PANKREOZİMİN

• I hücreleri tarafından salgılanır.

• Makroheterojenite ve mikrohetorojenite özelliği gösterir.

• Değişik formları vardır CCK 58, 39, 33, 12, 8 gibi.

• Duodenum ve jejunumdan salgılanan CCK'in çoğu CCK 8 ve CCK 12'dir.

• Enterik ve pankreatik sinirler esas olarak CCK 4 içerirler. Beyinde CCK 58 ve CCK 8 bulunur.

KOLESİSTOKİNİN ETKİLERİ

• Safra kesesinin kasılması

• Zengin pankreatik sıvının salgılanması

• Sekretinin etkinliğini artırmak

• Midenin boşalmasını inhibe etmek

• Oddi sfinkterinin gevşemesini sağlamak

• Pankreas üzerine trofik etkide bulunmak

• İncebarsak ile kolonun motilitesini artırmak

• Enterokinaz salgılanmasını uyarmak

KOLESİSTOKİN SALGISI

• İntestinal mukozanın özellikle peptidler ve amino asitlerle temasında ve duodenumda yağ asitlerinin bulunması durumunda artar.

• Salgılanmasının kontrolünde pozitif feedback etkilidir.

• Dolaşımdaki yarı ömrü 5 dakikadır

SEKRETİN

• Sekretin ince barsağın üst kısmının mukoza bezlerinde derin olarak lokalize olmuş

• S hücrelerinden sekrete edilir.

• Sekretinin sadece bir formu izole edilebilmiştir.

• Metabolizması hakkında bilinenler çok azdır.

SEKRETİN ETKİLERİ

• Pankreasın duktal hücrelerinden ve safra yollarından bikarbonat salgılanmasını artırır. Böylece sulu ve alkali bir pankreatik sıvının salgılanmasına neden olur.

• Etkisi cAMP aracılığı iledir.

• CCK'inin etkisini artırır.

• Mide asiti salgılanmasını azaltır.

• Pilor sfinkterinin kasılmasına neden olabilir.

• Mide boşalmasını inhibe eder.

SEKRETİN SALGISI

• Kimusta protein sindirim ürünlerinin artması ve ince barsağın üst kısım mukozasının asitle karşılaşması durumlarında artar.

• Sekretinin asitin etkisiyle serbestlenmesinin kontrolü negatif feedback ile olur.

• Yarı ömrü yaklaşık 5 dakikadır.

GASTRİK İNHİBİTÖR PEPTİD (GIP)

• Duodenum ve jejunumdaki K hücrelerinden üretilir.

• Salgılanması duodenumdaki glukoz ve yağ tarafından uyarılır.

• Mide sekresyonunu ve motiliteyi inhibe eder.

• Gastrointestinal yolun fizyolojik - hücre-stimülan hormonu GIP'tir.

• GIP bazen "glukoz-bağımlı insülinotrofik polipeptid" olarak da adlandırılır.

VAZOAKTİF İNTESTİNAL POLİPEPTİD (VIP)

• Sindirim kanalı nöronlarında bulunur.

• Barsakta elektrolitlerin ve suyun salgılanmasını uyarır.

• Sfinkterler de dahil olmak üzere intestinal düz kasların gevşemesine neden olur.

• Periferik kan damarlarının dilatasyonu ve midede asit salgılanmasının inhibisyonunu sağlar.

• Yarı ömrü 2 dakikadır.

DİĞER GASTROİNTESTİNAL HORMONLAR

• MOTİLİN; Duodenal mukozadan salgılanır. Barsak düz kaslarının kontraksiyonuna neden olur ve sindirim arası motiliteyi düzenleyerek barsağı bir sonraki yemeğe hazırlar.

• NÖROTENSİN; İleum mukozasından salgılanır. Salgılanması yağ asitleri tarafından stimüle edilir.Motiliteyi inhibe eder ve ileal kan akımını artırır.

P MADDESİ; Gastrointestinal yoldaki endokrin hücrelerde bulunur. İnce barsağın motilitesini artırır.

• P MADDESİ; Gastrointestinal yoldaki endokrin hücrelerde bulunur. İnce barsağın motilitesini artırır.

• GASTRİN SERBESTLETİCİ POLİPEPTİD (GRP); G hücrelerinde sonlanan vagal sinir uçlarında bulunur ve gastrin sekresyonunda vagal yoldan sağlanan artışta nörotransmitter olarak görev alır.

SOMATOSİTATİN; Pankreas adacıklarındaki D hücrelerinden salgılanır.

• SOMATOSİTATİN; Pankreas adacıklarındaki D hücrelerinden salgılanır.

• Gastrin, VIP, GIP, sekretin ve motilin sekresyonunu inhibe eder.

• Salgılanması lümendeki asit tarafından uyarılır.

• Parakrin tarzda etki eder.

• Pankreatik ekzokrin salgısını; mide asit salgısı ve motilitesini; safra kesesi kasılmasını; glukoz, a.a. ve trigliserid emilimini inhibe eder.

GLUKAGON; Duodenumdaki A hücrelerinden salgılanır. Pankreatektomiden sonra görülen hiperglisemiden kısmen sorumludur.

• GLUKAGON; Duodenumdaki A hücrelerinden salgılanır. Pankreatektomiden sonra görülen hiperglisemiden kısmen sorumludur.

• SEROTONİN; Sinir uçlarında olduğu gibi endokrin enterokromaffin hücrelerinde de bulunur ve salgılanır. Bundan dolayı gastrointestinal yolda hem hormon hem de nörotransmitter olarak rol oynar.