Mukozada sinir ve salgı hücreleri tarafından salgılanan biyolojik aktif polipeptidlerdir.
Mukozada sinir ve salgı hücreleri tarafından salgılanan biyolojik aktif polipeptidlerdir.
Çoğu kez parakrin tarzda etkili olurlar.
Bazen de kan dolaşımı aracılığıyla etki alanlarına taşınırlar.
Gastrin grubu;
Gastrin grubu;
1-Gastrin
2-Kolesistokinin (CCK)
Sekretin grubu;
1-Sekretin
2-Glukagon
3-Glisentin
4-Vazoaktif intestinal polipeptid (VİP)
5-Gastrik inhibitör polipeptid (GİP)
DİĞER HORMONLAR
Motilin
Nörotensin
P maddesi
GRP (gastrin serbestletici polipeptid)
Somatositatin
Glukagon
Serotonin
GASTRİN
Mide antral bölgedeki G hücrelerinden salgılanır.
G hücreleri ve diğer enteroendokrin hücreleri aynı zamanda noradrenalin ve serotoninle ilgili aminleri içerir.Bunlara APUD hücreleri de denir.
Gastrin üreten diğer hücreler mide ve ince barsağın tamamında bulunan TG hücreleridir.
GASTRİN
Fötal hayatta pankreas adacıklarında görülür.
Hipofizin ön ve arka loblarında, hipotalamus, m. oblongata, vagus ve siyatik sinirlerde de bulunur.
Makroheterojenite ve mikroheterojenite gösterir
3 temel formu 34, 17 ve 14 amino asit kalıtı içerir. G17 temel formdur.
G14 ve G17 nin yarı ömrü 2-3 dk., G34'ün 15 dk.dır.
Mide çeperindeki hücre çeşitleri ve salgıladıkları maddeler
Mide mukozasındaki hücre tipleri
GASTRİNİN ETKİLERİ
Temel etki mide asiti ile pepsinin salgılanması
İnce ve kalın barsak mukozasının büyümesini uyarmak (trofik etki)
Mide motilitesinin uyarılması
İleum motilitesini ve kalın barsakta kitle hareketini uyarmak
Gastroözofageal sfinkterin kasılması
Protein bakımından zengin yemekten sonra insülin salgılanmasını uyarır
GASTRİN SALGILANMASINA ETKİLİ FAKTÖRLER
Mide içeriği, gerimi, vagusun uyarılması, kalsiyum, adrenalin, midede protein yıkım ürünlerinin; özellikle amino asitlerin varlığı, gastrin salgılanmasını artırır.
Antrumdaki asit, sekresyonunu inhibe eder.
Salgılanması (-) feedback ile düzenlenir.
Gastrin salgılanmasında vagal uyarının etkisi kolinerjik değildir.
Gastrin salgılanmasında vagal uyarının etkisi kolinerjik değildir.
Atropin insanlarda test yemeğine verilen gastrin yanıtını inhibe etmez, çünkü G hücrelerini innerve eden postgangliyonik vagal liflerden transmitter olarak asetilkolinden ziyade gastrin serbestleyici polipeptid (GRP) salgılanır.
Sefalik ve gastrik safhada HCl salgısının düzenlenmesi
KOLESİSTOKİNİN-PANKREOZİMİN
I hücreleri tarafından salgılanır.
Makroheterojenite ve mikrohetorojenite özelliği gösterir.
Değişik formları vardır CCK 58, 39, 33, 12, 8 gibi.
Duodenum ve jejunumdan salgılanan CCK'in çoğu CCK 8 ve CCK 12'dir.
Enterik ve pankreatik sinirler esas olarak CCK 4 içerirler. Beyinde CCK 58 ve CCK 8 bulunur.
KOLESİSTOKİNİN ETKİLERİ
Safra kesesinin kasılması
Zengin pankreatik sıvının salgılanması
Sekretinin etkinliğini artırmak
Midenin boşalmasını inhibe etmek
Oddi sfinkterinin gevşemesini sağlamak
Pankreas üzerine trofik etkide bulunmak
İncebarsak ile kolonun motilitesini artırmak
Enterokinaz salgılanmasını uyarmak
KOLESİSTOKİN SALGISI
İntestinal mukozanın özellikle peptidler ve amino asitlerle temasında ve duodenumda yağ asitlerinin bulunması durumunda artar.
Sekretin ince barsağın üst kısmının mukoza bezlerinde derin olarak lokalize olmuş
S hücrelerinden sekrete edilir.
Sekretinin sadece bir formu izole edilebilmiştir.
Metabolizması hakkında bilinenler çok azdır.
SEKRETİN ETKİLERİ
Pankreasın duktal hücrelerinden ve safra yollarından bikarbonat salgılanmasını artırır. Böylece sulu ve alkali bir pankreatik sıvının salgılanmasına neden olur.
Etkisi cAMP aracılığı iledir.
CCK'inin etkisini artırır.
Mide asiti salgılanmasını azaltır.
Pilor sfinkterinin kasılmasına neden olabilir.
Mide boşalmasını inhibe eder.
SEKRETİN SALGISI
Kimusta protein sindirim ürünlerinin artması ve ince barsağın üst kısım mukozasının asitle karşılaşması durumlarında artar.
Sekretinin asitin etkisiyle serbestlenmesinin kontrolü negatif feedback ile olur.
Yarı ömrü yaklaşık 5 dakikadır.
GASTRİK İNHİBİTÖR PEPTİD (GIP)
Duodenum ve jejunumdaki K hücrelerinden üretilir.
Salgılanması duodenumdaki glukoz ve yağ tarafından uyarılır.
GIP bazen "glukoz-bağımlı insülinotrofikpolipeptid" olarak da adlandırılır.
VAZOAKTİF İNTESTİNAL POLİPEPTİD (VIP)
Sindirim kanalı nöronlarında bulunur.
Barsakta elektrolitlerin ve suyun salgılanmasını uyarır.
Sfinkterler de dahil olmak üzere intestinal düz kasların gevşemesine neden olur.
Periferik kan damarlarının dilatasyonu ve midede asit salgılanmasının inhibisyonunu sağlar.
Yarı ömrü 2 dakikadır.
DİĞER GASTROİNTESTİNAL HORMONLAR
MOTİLİN; Duodenal mukozadan salgılanır. Barsak düz kaslarının kontraksiyonuna neden olur ve sindirim arası motiliteyi düzenleyerek barsağı bir sonraki yemeğe hazırlar.
NÖROTENSİN; İleum mukozasından salgılanır. Salgılanması yağ asitleri tarafından stimüle edilir.Motiliteyi inhibe eder ve ileal kan akımını artırır.
P MADDESİ; Gastrointestinal yoldaki endokrin hücrelerde bulunur. İnce barsağın motilitesini artırır.
P MADDESİ; Gastrointestinal yoldaki endokrin hücrelerde bulunur. İnce barsağın motilitesini artırır.
GASTRİN SERBESTLETİCİ POLİPEPTİD (GRP); G hücrelerinde sonlanan vagal sinir uçlarında bulunur ve gastrin sekresyonunda vagal yoldan sağlanan artışta nörotransmitter olarak görev alır.
SOMATOSİTATİN; Pankreas adacıklarındaki D hücrelerinden salgılanır.
SOMATOSİTATİN; Pankreas adacıklarındaki D hücrelerinden salgılanır.
Gastrin, VIP, GIP, sekretin ve motilin sekresyonunu inhibe eder.
Salgılanması lümendeki asit tarafından uyarılır.
Parakrin tarzda etki eder.
Pankreatik ekzokrin salgısını; mide asit salgısı ve motilitesini; safra kesesi kasılmasını; glukoz, a.a. ve trigliserid emilimini inhibe eder.
GLUKAGON; Duodenumdaki A hücrelerinden salgılanır. Pankreatektomiden sonra görülen hiperglisemiden kısmen sorumludur.
GLUKAGON; Duodenumdaki A hücrelerinden salgılanır. Pankreatektomiden sonra görülen hiperglisemiden kısmen sorumludur.
SEROTONİN; Sinir uçlarında olduğu gibi endokrin enterokromaffin hücrelerinde de bulunur ve salgılanır. Bundan dolayı gastrointestinal yolda hem hormon hem de nörotransmitter olarak rol oynar.
