GAZ ALANGASIDA MA’TERIALLARGA ISHLOV BERISH VA GAZ ALANGASI YORDAMIDA PAYVANDLASH
Issiqlik manbayi tariqasida asetilenning kislorod bilanaralashmasini yoqqanda hosil boëladigan va harorati 3000ñ3150∞Cga boradigan payvandlash alangasi ishlatiladi. Uncha qalinboëlmagan poëlatlarni, oson eruvchan metallarni va otishmalarnipayvandlash uchun hamda kavsharlash va kesishdan oldinqizdirish uchun asetilen oërnida ishlatiladigan boshqa gazlar:propan, tabiiy neft, piroliz gazlari, vodorod, kerosin, koks gaziva boshqalar ishlatiladi. Ushbu gazlar kislorodda yonganda alangaharorati 2000ñ2450∞C gacha koëtariladi.Gaz bilan payvandlashnisbatan oddiy usul boëlib, murakkab, qimmat jihozlarni hamdaelektr energiya manbayini talab qilmaydi. Gaz bilan payvand-lashning kamchiligi shundaki, metall yoy yodamida payvand-lashdagiga qaraganda sekin qizdiriladi, metallga taísir qiluvchi issiqlik zonasi katta boëladi. Gaz bilan payvandlashda issiqlik biryerga kam toëplanadi, payvandlanadigan detallar esa koëproq tob
tashlaydi.
Gaz-press bilan payvandlash
Gaz bilan eritib qoplash
Eritib qoplashdeb, payvandlash yordamida buyum sirtigametall qatlamini qoplashga aytiladi. Odatda, eritib qoplanganqatlam karbidlarning mayda zarrachalaridan iborat nomuvozanatstrukturaga ega. Karbidlarning tarkibiga qarab alohida xossali(yeyilishga chidamli, kislotabardosh, olovbardosh, antifriksion vaboshqalar) suyuqlantirilgan qoplam hosil qilish mumkin. Bundayeritib qoplashdan buyumlarni taímirlash va tayyorlashda foyda-laniladi.Eritib qoplashda payvandlashdan farqli ravishda asosiy metall
uncha chuqur suyuqlanmasligi tufayli uning ozgina miqdorijarayonda qatnashadi, shu sababli buyumning ichki kuch-lanishlari va deformatsiyalanishi, darzlar hosil qilishga moyilliginisbatan kichik
Gaz bilan eritib qoplash
Kavsharlash nafaqat bir xil materiallardan, balki turli metal va qotishmalardan yuqori sifatli birikmalar hosil qilish xususiyatiga ega. Issiqlik manbayi sifatida gaz bilan kavsharlashda gaz
kislorodli va gaz havoli alanga ishlatiladi.Kavsharlashning ikki asosiy usuli farqlanadi: yuqori haroratli va past haroratli (GOS“ 17327-71). Yuqori haroratli kav-
sharlashda kavshar 550∞C dan yuqori, past haroratlisi 550∞C danpast boëlgan haroratda eritiladi. Yuqori haroratli kavsharlashda
birikmaning mustahkamlik chegarasi 500 MPa ni tashkil etib,eruvchi kavshar asosiga mis, rux, kadmiy va kumush kiradi, past
haroratlida bu miqdor 50ó70 MPa dan oshmaydi va eruvchikavshar asosiga qoërgëoshin, qalayi, surma kiradi.
Choëyan, uglerodli va legirlangan poëlat, mis va uning qotish-malari, nikel va uning qotishmalari, aluminiylar yaxshi kav-
sharlanadi.Kavsharlash ó yetarli darajada unumli jarayon, hajmliishlab chiqarishda oson mexanizatsiyalanadi, birikmalarga talab
etilgan mustahkamlikni va germetiklikni taíminlaydi, asosiymetallning struktura oëzgarishini vujudga keltirmaydi. Kavshar-
lashning kamchiliklariga quyidagilar kiradi: asosan, ustma-ustbirikmalar bajarilishi; asosiy metall tavsifiga nisbatan birikma
mustahkamligi va plastikligining pastligi; asosan, noyob metallarsarf boëlishi (qalay, kumush va boshq.); detallarni kavshar-
lashga tayyorlashgayuqori talablar qoëyilishi
Gaz bilan kavsharlash
10
kavshar va kavsharlanayotgan metallning oëzaro diffuziya
la
ni-
shi, chok metalining kristallanishi; 3) kavsharning kavsharlana-
yotgan metall bilan oëzaro taísiri va kristallitlararo shakllar hosil
boëlishi
10
kavshar va kavsharlanayotgan metallning oëzaro diffuziya
la
ni-
shi, chok metalining kristallanishi; 3) kavsharning kavsharlana-
yotgan metall bilan oëzaro taísiri va kristallitlararo shakllar hosil
boëlishi
Kavsharlash
deb, metallarning ajralmas birikma hosil qilishi
uchun qoëshimcha oson eruvchi metallni (kavsharni) eritib (aso-
siy metall erimasdan) birikma hosil qilish texnologik jarayoniga
aytiladi.
Kavsharlashni uchta bir vaqtda bajariladigan jarayonlar
toëplami deb koërish mumkin: 1) kavsharlanayotgan metallni
kavshar erish haroratigacha qizdirish; 2) kavsharning erishi,
1.1.4-rasm.
Gaz bilan eritib qoplash.
www.ziyouz.com
kutubxonasi
10
kavshar va kavsharlanayotgan metallning oëzaro diffuziya
la
ni-
shi, chok metalining kristallanishi; 3) kavsharning kavsharlana-
yotgan metall bilan oëzaro taísiri va kristallitlararo shakllar hosil
boëlishi
