Gənc təDQİqatçI, 2020, VI cild, №1

Cədvəl 2 
 
Abşeron bölgəsində epidemioloji və epizootoloji əhəmiyyət kəsb edən başlıca helmintoz
törədicilərinin vəhşi məməlilər arasında yayılma xarakteri 
Helmintin növü 
Vəhşi məməlilərin növləri 
B
oz
dovşa
n 
Nutriya
Ç
aqqa
l 
C
ana
va
r 
Tülkü
Va
şa
q 
Qonur
a
yı
Me
şə
pişi
yi
Qa
mı
ş pi
şii
yi
Ç
öl don
u
zu
C
üyür
C
eyra
n
Da
ğıst
an turu
Ma
ra
l 
Köpkə
r 
Da
ğ ke
çisi
Insa
n 
Fasciola hepatica 
+ +
+ + + +
+ 
Fasciola gigantica 
+ + + + +
+ 
Dicrocoelium lanceatum 
+
+
+
+
+ + + +
+ 
Paramphistomum cervi 
+
Moniezia expansa 
+ + + + +
Moniezia benedini 
+
+
+
Cysticercus tenuicollis 
+ + + +
+ + + + + + +
+ + 
Cysticercus ovis 
+ + +
+
+ +
+ 
Coenurus cerebralis 
+ +
+ + + + + + + 
Echinococcus granulosus 
+ + + + +
+ + + + + + + + + + + 
Trichocephalus ovis 
+ + + + + +
Chabertia ovina 
+ + + + + +
Haemonchos contortus 
+
+
+ +
Protostrongylus hobmaieri 
+
Protostrongylus kochi 
+
Protostrongylus raillieti 
+
+
Dictiocaulus filaria 
+ +
+
Muellorus capillaris 
+
+
+
Cədvəldən göründüyü kimi Abşeron bölgəsində qoyunlarda aşkar edilmiş başlıca helmintoz 
törədicilərinin dovşankimilərdən boz dovşanın helmintləri ilə 3 növ (trematod-2, sestod-1), gəmiri-
cilərdən nutriyanın helmintləri ilə 2 növ (trematod-1, sestod-1), yırtıcılardan çaqqalın helmintləri ilə 
3 növ (sestod), canavarın helmintləri ilə 4 növ (sestod), tülkünün helmintləri ilə 4 növ (trematod-1, 
sestod-3), vaşaqın helmintləri ilə 1 növ (sestod), qonur ayının helmintləri ilə 2 növ (trematod-1, ses-
tod-1), meşə pişiyinin helmintləri ilə 2 növ (sestod) və qamış pişiyinin helmintləri ilə 2 növ (ses-
tod), donuzkimilərdən çöl donuzunun helmintlərindən 5 növ (trematod-2, sestod-3) qoyunun hel-
mintləri ilə ümumilik təşkil edir. 

---

BİOLOGİYA, TİBB VƏ AQRAR ELMLƏR
 
99 
Qoyunlarda aşkar edilmiş 18 növ başlıca helmintoz törədicisinin vəhşi otyeyən (gövşəyən) 
heyvanların ümumiliyi araşdırılmışdır və müəyyən edilmişdir ki, cüyürün helmintlərindən 12 növü 
(trematod-2, sestod-5, nematod-5), ceyranın helmintlərindən 11 növü (trematod-3, sestod- 5, nema-
tod- 3), dağıstan turunun helmintlərindən 14 növün (trematod-3, sestod-4, nematod-7), maralın hel-
mintlərindən 11 növü (trematod-3, sestod-6, nematod-2), köpkərin helmintlərindən 8 növü (trema-
tod-2, sestod-3, nematod-3) və dağ keçisinin helmintlərindən isə 10 növü (sestod-4, nematod-6) Ab-
şeron bölgəsində tədqiq edilmiş qoyunun helmintləri ilə ümumilik təşkil edir [1]. 
Azərbaycanda vəhşi məməlilər üzrə aparılmış helmintoloji tədqiqatların nəticələri araşdırılmış 
və onlarda aşkar edilən helmintoz törədicilərinin Abşeron bölgəsində qoyunlarda aşkar edilən başlı-
ca helmintoz törədiciləri ilə ümumiliyi təhlil edilmişdir. Məlum olmuşdur ki, dovşankimilər dəstə-
sindən olan boz dovşanda- Lepus europaeus Pallas, 1778 18 növ helmint parazitlik edir. Bu növlər-
dən 3 növü (trematod-2, sestod-1) Abşeron bölgəsində bəslənən qoyunların helmintləri ilə ümumilik 
təşkil edir [4]. Tədqiqat zamanı Gəmiricilər dəsətəsinə aid olan nutriyada- Myocasforis coypus 
Molin, 1782 5 növ helmint aşkar edilmişdir. Həmin növlərdən 1 növ trematod, 1 növ də sestod Ab-
şeron bölgəsində bəslənən qoyunların helmintləri ilə ümumilik təşkil edir. Araşdırma zamanı Abşe-
ron bölgəsində qoyunlarda aşkar edilən başlıca helmintoz törədicilərinin Azərbaycanda tədqiq edi-
lən 7 növ yırtıcı heyvanın helmintləri ilə ümumilik təşkil etməsi müəyyən edilmişdir. Bu dəstəyə 
daxil olan çaqqalda- Comis cuircus L. 1758 25 növ helmint aşkar edilmişdir. Araşdırma nəticəsində 
məlum olmuşdur ki, çaqqalda aşkar edilmiş helmint növlərindən 3 növü (sestod) qoyundakılarla 
ümumilik təşkil edir [6]. 
Göründüyü kimi Abşeron bölgəsində qoyunlarda aşkar edilmiş