Geo graf iya

86
Q edurtm _uz
58-rasm. 
Bulutlarning turlari.
yillik y o g ‘in m iqdori b o r-y o ‘g ‘i 200 m m atrofida b o ‘ladi. Shuning 
uchun ekinlarni su g ‘orm asdan dehqonchilik qilib b o ‘lmaydi. Lekin 
m am lakatim izning sharqiy va jan u b i-sh a rq iy qism idagi to g ‘li h u ­
dudlarda y o g ‘in ancha k o ‘p - 800-900 m m gacha y o g ‘adi. Shuning 
uchun to g ‘larda o ‘simlik k o ‘p, suv ancha serob (nega to g ‘larda y o g ‘in

---

Q edurtm _uz
k o ‘p y o g ‘a d i?). Q ish lo q x o ‘ja lig i u ch u n , 
um um an o ‘sim liklar uchun y o g ‘in m iqdori, 
n amlik qancha b o ‘lishi kerak? Buning uchun 
nam lanish darajasi tusunchasini, uni qanday 
aniqlashni bilishim iz kerak.
N a m la n is h d a r a j a s i deb y illik y o g i n
miqdorining yillik mumkin b o ‘lgan bug‘lanish 
m iq d o rig a n is b a tig a ay tilad i. Y a’n i y illik
y o g ‘in m iq d o rin i y illik m u m k in b o ‘lg an
b u g ‘lanish m iqdoriga taqsim lab aniqlanadi. 
M a salan , T o sh k en t sh a h rid a y illik y o g ‘in 
m iqdori o ‘rtacha 400 mm, m um kin b o ‘lgan 
b u g ‘lanish esa 1600 mm deylik. Binobarin, 
namlanish darajasi 400 mm : 1600 mm = 0,25. 
Odatda, o ‘sim liklar uchun nam lanish darajasi 
1,1 dan 0,9 gacha b o ‘lganda eng qulay sharoit 
b o ‘ladi. D em ak, Toshkent shahrida nam lik 
sharoiti qulay emas. N am yetishm aydi. Shuning uchun ekinlar va 
daraxtlarni sug‘orib turish zarur.
59-rasm. 
Yog‘in
o ‘Ichagich.
Tayanch so‘z va tu sh u n ch alar 
H avoning nam ligi 
M utlaq nam lik
Nisbiy nam lik 
To‘p -to‘p bulut
Q at-qat bulut 
Patsim on bulut
Shudring 
Qirov
Tuman 
N am lanish darajasi
1. Havoning mutlaq namligini tushuntirib bering.
2. Bulut nima? Uning qanday turlarini bilasiz?
3. Yog‘in qanday hosil bo‘ladi?
4. Quyidagi rasm larda bulutlarning qaysi turlari ko‘rsa- 
tilgan? Ularning qaysinisi yer yuzasiga eng yaqin, qaysi 
eng balandda joylashgan va qaysi biri eng ko‘p yog‘in 
olib keladi? O ‘zbekistonda yoz va qish fasllarida qu- 
yidagilardan qaysi bulut turi ko‘p uchraydi?
87
Y
E
R
N
IN
G
H
A
V
O
Q
O
B
IG
‘I 
— 
ATMOSFERA

---

Y
E
R
N
IN
G
H
A
V
O
Q
O
B
IG
T
— 
ATMOSFERA