Geologiyasi

4. Neftli jinslarning suvga to’yinganligini ular tarkibidagi xloridlarni 
aniqlab baholash metodi.
Mazkur metod tadqiq qilinayotgan qatlamdagi bog’langan
suvdagi xloridlarning miqdorini foizda aniqlashga va uni boshqa qatlamlardan
olingan kerndagi suvining tarkibidagi xloridlar miqdori bilan solishtirishga
asoslangan.
Bunday metod bilan aniqlangan kerndagi bog’langan suv yuqorida qayd etilgan
metodlar bilan qatlamda aniqlangan bog’langan suvning asl miqdoridan ancha farq
qiladi.
Tog’ jinslarini neftga to’yinganlik masalasini hal etishda jinslardagi bog’langan
suv miqdorini geofizik metodlar yordamida aniqlash muhim ahamiyatga ega.
Geofizik ma’lumotlarni maqsadga muvofiq ishlatish uchun tadqiqotlar majmuasini
bajarish lozim. Buning uchun geofizik metodlar bilan aniqlangan neft-gazga
to’yinganlik to’g’risidagi ma’lumotlarni neft asosli eritmalar ishlatib qazilgan
maxsus quduqlardan olingan ma’lumotlar bilan taqqoslash zarur.
Neftga to’yinganlik koeffisientini geofizik ma’lumotlar asosida baholash
imkoniyati solishtirma qarshilikning jinslarning neftga to’yinganligi bilan
bog’liqligiga asoslangan. Bunday bog’liqlikning mohiyati shundaki, boshqa teng
sharoitlarda qatlamning neftga to’yinganligining ortishi bilan birga uning solishtirma
qarshiligi ham o’sib boradi.
Qatlamning neftga to’yinganligini geofizik ma’lumotlarga asoslanib aniqlashda
yuzaga keladigan xatoliklarni inobatga olish kerak. Bunday xatoliklar qatlamga
burg’ilash eritmasining zardobi shimilishi natijasida sodir bo’ladi. Natijada,
kesimdagi mahsuldor qatlamlarning neftga to’yinganligini aniqlash qiyin kechib,
zaxiralarni baholashda xatoliklarga yo’l qo’yiladi. Ayniqsa quduq atrofi zonasidagi
gillar ko’pchiganda neftga to’yinish miqdori keskin ortadi.

---

---

175
Odatda qum va qumtoshlarda bog’langan suv karbonatli jinslardagiga nisbatan

ko’p bo’ladi. O’tkazuvchanligi kam mayda zarrali qumtoshlarda bog’langan suvning
miqdori doimo yuqori bo’lishi kuzatiladi.
AQShdagi ko’pgina neftli rayonlarda neftga to’yinganlik koeffisientini faqat
bog’langan suv miqdoriga qarab emas, balki kolonkali burg’ilash paytida maxsus
olingan kernning neftga to’yinganligini bevosita o’rganish orqali ham aniqlanadi.
Turli yo’llar bilan olingan ma’lumotlar solishtirilib, kondagi neftning nobud bo’lish
koeffisientining o’rtacha qiymati aniqlandi.
Ayrim konlardan olingan ma’lumotlarga ko’ra, kolonkali dolotalarda kernni
quduqdan chiqarish jarayonida uning tarkibida dastlab bo’lgan neft qariyb 30% ga
yo’qolar ekan. Demak, kerndagi neftning dastlabki (asl) miqdori (V) quyidagicha
aniqlanadi:
0,7
А
В

,
(7.15)
bunda A

kerndagi neftning tahlil natijasida aniqlangan miqdori.
Neftga
to’yinganlik
koeffisienti
qiymati
aniqlanmagan
bo’lsa,
ma’lumotnomalarda qayd qilingan o’rtacha miqdordan (0,6-0,8) foydalaniladi.