Geologiyasi

19.6. YO’LDOSH (GELIY) GAZLAR ZAXIRALARINI HISOBLASH 

Geliy yo’ldosh gazlar ichida eng qimmatbahosi hisoblanadi.

Tabiiy gazlardagi geliy zaxiralari tarkibida geliy bor bo’lgan va geliyga
to’yingan
3)
gazlar zaxiralari ma’lumotlari asosida quyidagi o’zaro nisbat bo’yicha
aniqlanadi:
V
Ne
=V
0

Ne
,
(19.19)
bunda V
Ne

geliy zaxiralari, ming m
3
; V
0
- tabiiy gaz zaxiralari, ming, m
3
;

Ne
-
tabiiy gazni geliy bilan to’yinganlik koeffitsienti, birlik ulushlarida.
Bu formula gaz-neft va neft uyumlari tarkibida ham erkin, ham yo’ldosh gazdagi
geliy zaxiralarini aniqlash uchun qo’llanilishi mumkin. Lekin shuni nazarda tutish
kerakki, geliy gazning eng kam eriydigan komponenti hisoblanadi, shu sababli
boshqa gazlarga nisbatan eritmadan tezroq ajralib chiqadi. Neft uyumidan
uglevodorod gazlarining boshqa komponentlari eritmadan butunlay ajralib chiqqunga
qadar geliyning deyarli barcha miqdori ajralib bo’ladi.
1)
Quyidagi keltirilayotgan misolda molekulyar massa (M) 100 (C
7
N
16
)ga teng deb qabul qilingan.
2)
R.X.Vezirova, R.R.Jafarov, A.A.Kerimova hisoblari keltirilgan. Hisoblangan gaz zaxirasini shu 3% -
qiymatga kamaytirish kerak.
3)
Geliyga to’yinganlik koeffitsienti deganda q/100 nisbati tushuniladi, bunda q-gazdagi geliyning o’rtacha
miqdori, hajmiy % larda).

---

---

434
Demak, qatlam sharoitlarida neftda erigan gazning ajralib chiqishi endi

boshlangan vaqtda geliyga to’yinganlikni aniqlash kerak. Geliy miqdorini aniqlash
uchun qatlam gazidan namunalar olish va ularni laboratoriyada tahlil qilish zarur.
Geliyning miqdori uyumda bir tekis tarqalmaganligi sababli namunani uyumning har
xil qismlaridan olish kerak.

---

---

435