Geologiyasi
Yüklə 1,48 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5.4.1. Uchburchaklar usuli
|
5.14
rasm. Er ostidagi qatlam relefini struktura xaritasi yordamida tasvirlash (Jdanov, 1981) 80
qismi bo’yicha struktura xaritasini tuzish mo’ljallanadi; struktura xaritasini tuzish uchun tanlab olingan gorizontning maydon bo’yicha kuzatilishi va quduqlar kesimlarida yaqqol ajralib turishi shart; kesimlarni taqqoslab tanlangan gorizont normal holatda yotganligiga va uning ustki qismini yuvilib ketmaganligiga ishonch hosil qilish zarur; 2) quduqning xaritada belgilangan o’rni uning joydagi holatiga mos kelishi, shuningdek, ularning altitudalari (mutlaq balandligi) tekshiriladi; agar bu borada shubha tug’ilsa, ular topograf yordamida hal etiladi; 3) izogipslar kesimi strukturaning o’rganishni qanchalik mukammalligi va uning tuzilishini murakkabligiga bog’liq holda tanlanadi. SHulardan so’ng struktura xaritasini tuzishga kirishiladi. Endi struktura xaritasini tuzish usullari ta’rifiga to’xtab o’tamiz. 5.4.1. Uchburchaklar usuli Uchburchaklar usuli bilan struktura xaritasini tuzishda shartli belgilar yordamida planga tushirilgan quduqlar to’g’ri chiziqlar bilan tutashtiriladi, natijada uchburchaklar sistemasi hosil bo’ladi. So’ngra uchburchaklar balandliklararo (quduq nuqtalari) tanlangan qatlam ustki qismining (kamdan-kam tubi) yotgan chuqurligining belgisi bo’yicha interpolyatsiya qilinadi va bir xil balandlik nuqtalarini o’zaro tutashtirib, tanlangan qatlam kesimi bo’yicha struktura xaritasi tuziladi. Uchburchaklar sistemasini tuzishda jinslarning regional yo’nalishi to’g’risidagi ma’lumotlarga amal qilinadi. Uchburchaklarning cho’ziq tomoni qatlam yo’nalishiga taxminan parallel o’tkaziladi va bunda burma o’qiga ko’ndalang joylashgan quduqlar oralig’i interpolyatsiya qilinmaydi. Buning uchun qatlamning quduqlardagi chuqurlik belgisi tahlil qilinadi. Bular burma o’qiga taxminan simmetrik bo’ladi. Faraz qilaylik, kon maydonida xarakterli gorizontning ustki qismi 15-quduqda ochilgan bo’lsin. Bunday sharoitda qatlamning dengiz sathiga tenglashtirilgan ustki qismini hisoblash uchun quyidagi jadval (5.1-jadval) tuziladi. 5.1-jadval Quduqning tartib raqami Quduq og’zining dengiz sathidan balandligi, m Quduq og’zidan chuqurligi, m Keltirilgan chuqurlik, m 1 35 628 593 2 41 643 602 3 47 638 591 4 38 651 613 5 40 657 617 6 34 646 612 7 43 667 624 81
40 665 625 9 51 673 622 10 48 652 604 11 64 695 631 12 57 677 620 13 37 661 624 14 49 675 626 15 42 667 625 Keltirilgan chuqurliklarning hisoblab chiqilgan miqdori ularga mos kelgan quduqlarning joylashgan planiga yozib qo’yiladi (5.15-rasm). Tanlangan gorizont ustki qismining joylashgan mutlaq chuqurligi belgisini tahlil qilsak, burmaning o’qini 15, 1, 3, 10, 8-quduqlardan o’tganini ko’ramiz. Quduqlarning nuqtasini to’g’ri chiziqlar bilan tutashtirib, uchburchaklar hosil qilamiz. Uchburchakning uzun tomoni ko’rsatilgan o’qqa taxminan parallel bo’lishi kerak. Agar qo’shni quduqlar bo’yicha uchburchaklar hosil qilinsa, uning eng yuqori qismida o’tmas burchak yuzaga keladi (9, 4, 8-quduqlarni birlashtirishda), u holda uning uzun tomonini o’tkazmaslik kerak, chunki uning chekkalaridagi (9 va 8-quduq) nuqtalar oralig’ida joylashgan chuqurlikni interpolyatsiya qilinganda, u aslida shu uchburchakning qisqa tomonlari bo’yicha qilingan interpolyatsiyani takrorlaydi (9 va 4 hamda 4 va 8-quduqlar oralig’ida). Keyinroq izogips kesimi tanlanadi (keltirilgan misolda 10 m) va shunga mos kelgan quduqlar orasidagi keltirilgan chuqurliklar interpolyatsiya qilinadi. Bunda izogips belgilari tanlangan kesimga karrali bo’lishi kerak (600, 610 va 620 m). Bir xil belgilar tekis chiziq (izogips)lar orqali tutashtiriladi. SHu yo’l bilan struktura xaritasi tuziladi (5.15-rasmda uchburchaklar usuli bilan braxiantiklinal burma xaritasini tuzish ifodalangan). Struktura xaritasini tuzishda quduqlar oralig’ini interpolyatsiya qilish ko’p mehnat talab etadi. Buni osonlashtirish uchun bir qator parallel chiziqlardan iborat Yüklə 1,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|