«gidravlika va gidravlik mashinalar» fanidan
Yüklə 115,27 Kb.
|
|
Gidrostatik bosim
Gidrostatikada absolyut yoki nisbiy tinch holatda turgan suyuqlik tekshiriladi. Nisbiy tinch holat deganda suyuqlikning shunday holatini tushunish kerakki, bunda uning alohida-alohida zarralari tinch holatda turganida suyuqlik solingan idish bilan birga ko’chiriladi. Bunday harakat suyuqlikning ko’chma harakati deyiladi. PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 6
Absolyut tinch holat, boshqacha aytganda to’g’ridan-to’g’ri tinch holat deganda suyuqlikning idishda harakatsiz (yerga nisbatan) turgan holati tushiniladi. Gidrostatikada ichki va tashqi kuchlar ta’sirida turgan suyuqlikning muvozanat qonunlari, shuningdek, suyuqlikka botirilgan jismlarning muvozanati o’rganiladi. Ko’rib chiqilayotgan hajmdagi suyuqlikka ichki va tashqi kuchlar ta’sir etadi. I ch k i k u ch l a r zarraning bir-biriga ta’sir etishining natijasidir. Tinch holatdagi suyuqlik massasiga ta’sir etuvchi tashqi kuchlar massaviy va sirtiy kuchlarga bo’linadi. Massaviy (hajmiy) kuchlar — muayyan hajmni to’ldirib turuvchi muhit zarralariga qo’yilgan kuchlardir (og’irlik kuchi va elektrostatik tortishish kuchlari va boshqalar). Sirtiy kuchlar — ajratilgan suyuqlik hajmning sirtigagina ta’sir etadigan kuchlar (qattiq jismning uni yuvib o’tayotgan suyuqlikka nisbatan bosimi, suyuqlikning jism sirtiga ishqalanishi va boshqalardir). Idish 1 (1-rasm, a) ga tinch turgan suyuqlikdan ma’lum miqdorda solingan, deb faraz qilaylik. Fikran shu suyuqlikning ichida h chuqurlikda gorizontal yuza f ∆ ni ajratamiz. Shu yuzani suyuqlikning erkin sirtiga proyeksiyalab vertikal parallelepiled 2 ni hosil qilamiz; uning pastki asosi — f ∆ yuza, yuqorigi asosi esa shu yuzaning proyeksiyasi I f ∆ yuza bo’ladi. Bunda f ∆ = ⋅
I f f ∆ yuzaga ajratilgan suyuqlik ustuni (parallelepiped 2) ning massasiga teng gidrostatik bosim kuchi Р ∆ ta’sir etadi: ;
f g V g P ⋅ ∆ ⋅
= ⋅
= ∆
ρ Pa ( 1.1) bu yerda: − ρ suyuqlik zichligi, 3 / m kg , g-yerning tortish kuchi, 2 / sek m , − V hajm, 3
, − h suyuqlik ustuni balandligi, metr, f ∆ -yuza, 2
1-rasm, Gidrostatik bosimni aniqlashga doir Normal kuch Р ∆ ning shu kuch ta’sir etayotgan yuza f ∆ ga nisbati o’rtacha gidrostatik bosim deyiladi: ; h g f Р Р ур ⋅ ⋅ =
∆ =
Pa sm H m sek m m kg = ⋅ =
⋅ −
2 3
10 (1.2)
Yüklə 115,27 Kb. Dostları ilə paylaş:
|