Gidravlikaning o’rganish sohasi va tarixi suyuqliklarning modellari haqida

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI


NAVOIY DAVLAT KONCHILIK INSTITUTI
“GIDRAVLIKA VA GIDROPNEVMOYURITMALAR”
o‘quv fanidan
MUSTAQIL ISH MAVZULARI
REFERAT MAVZULARI


1- Oralik nazorat uchun vazifalar

1- variant

1. Reynolds soni va kritik tezlik

2. Suyuklikning xarakat tartiblari


Masala: Uzunligi l=200m va diametri d=100mm bo’lgan quvurning hdl uzunligi bo’yicha v=1,1m/sek tezlik bilan harakatlanayotgan suv bosimining yo’qotilishini aniqlang; kinematik qovushoqlik koeffitsiyenti v=0,011sm²/sek
Javob: hdl=4,8m
2- variant

1. Okimning uzilmaslik tenglmasi

2. Suyuklik xarakatining ikki tartibi


Masala: Diametri d=10sm, uzunligi L=500m va oxirlaridagi bosim farqi r1-r2=0,75atm bo’lgan gorizontal quvurdan Q=10,5l/sek miqdorda suv xaydalmoqda, kinematik qovushqoqlik koeffitsiyenti v=0,01sm²/sek. Quvurning g’adir-budirlik ekvivalenti kattaligini aniqlang.
Javob: k1=0,0032
3- variant

1. Xarakatlanayotgan suyuklikda naporning yo’kotilishi.

2. Maxalliy karshilik koeffisientining Reynolds soniga bog’likligi.
Masala: Neft solishtirma og’irligi γ=1000kG/m³. Engler qovushoqlik darajasi =5. Birliklar fizik tizimidagi kinematik va absalyut qovushoqlikni aniqlang.
Javob: v=0,353 stoks, μ=0,352 puaza
4- variant

1. Suyukliklarning Quvurlarda laminar tartibi.

2. Suyukliklarning Quvurlarda xarakatining trubolent tartibi.


Masala: Suv darajasi t=14⁰C bo’lganda sarf Q=8l/sek bo’lsa, d=20sm ga teng bo’lgan quvur bo’ylab oqayotgan suv harakatining barqarorlik harakatini aniqlang.
Javob: Laminar tartib.
5- variant

1. Turli xil naychalar va ularning ko’llanilishi.

2. Suyukliklarning teshikdan o’zgaruvchan bosimda okishi.




Masala: Agar teshik diametri d=10sm va sathlar farqi N=1,5m bo’lsa, ko’ndalang kesimlari F1=6m², F2=4m² bo’lgan A va V idish sathlarining tenglashish vaqtini aniqlang.
Javob: T=1soat 34min 40sek

6- variant

1. Xarakat kesimi va suyuklikning xarakatlanishi

2. Tezlik va sarf o’lchash usullari xamda asboblari


Masala: Agar teshik diametri d=10sm va sathlar farqi N=1,5m bo’lsa, ko’ndalang kesimlari F1=3m², F2=2m²
bo’lgan A va V idish sathlarining tenglashish vaqtini aniqlang.
Javob: T=1 min 51sek

7- Variant

1. Gidravlik, geometrik va p’eyzometrik kiyalar xakida tushunchalar.

2. Okimning uzilmaslik tenglamasi.


Masala: Idish yon devorida d=2.5sm diametrli teshikdan tezligi ν=5m/sek bo’lgan oqib chiqayotgan suv oqimi o’z yo’lida yassi vertikal ko’rinishdagi to’siqqa uchraydi. Teshikdan to’siqqacha oqim kesishishini o’zgarmas deb hisoblab, og’irlik kuchini hisobga olmasdan, okimning to’siqqa nisbatan bosimini aniqlang.
Javob: P=1,25 kg

8- Variant

1. Suyuklikning xarakatining tartiblari va gidrodinamik o’xshashlik asoslari.

2. Gidrodinamik yog’lash nazariyasi


Masala: Agar suv sathi pastki bu yerda b=0,6m, R1=R=0,45m, N=0,5m, h6=0,7m bo’lsa, quvurdan o’tuvchi suyuqlik sarfi aniqlansin. (quvur devorlari yupqa va yon tomondan siqilishlar hisobga olinmasin.)
Javob: Nisbiy to’luvchanligi 0,555= hn/P

9- Variant

1. Elementar okimcha uchun Bernulli tenglamasi.

2. Kuvurlarda va erkin sirtlarda suyuklikning barkaror xarakati.


Masala: Ostki bьefning chuqurligi hb=3,3m, suv tushirgichining balandligi R=1,2m. Ustki bьefda suyuqlik miqdori suv tushirgichdan N=2,5m yuqorida. Tezligi v0=1,1m/sek va sarfi Q=35m³/sek bo’lsa, suv tushirgichning kengligi aniqlansin. (Suv tushirgich yoysimon shaklda)
Javob: hn=0,25m
10-Variant

1. Real suyukliklar uchun Bernulli tenglamasi.

2. Bernulli tenglamasining geometrik va fizik mazmuni.


Masala: Ochiq bakning tubida diametri 10mm bo’lgan teshikdan 1soat mobaynida 750l suyuqlik oqib chiqadi. Suyuqlikning doimiy balandligi 900mm. Bakning diametri 800mm bo’lsa, sarf koeffitsiyentini aniqlang. Bakka suyuqlik quyilishi to’xtatilsa qancha vaqtdan so’ng bak bo’shaydi.
Javob: τ=1c 13min; α=0,632

11- Variant

1. Ideal suyukliklar xarakatining (Eyler) differensial tenglamasi.

2. Suyukliklarning teshikdan o’zgaruvchan bosimda okishi.


Masala: Ko’ndalang kesimi 3m² bo’lgan bosimli bakka suv quyilmoqda. Bakning tubida suv chiqish teshigi mavjud. Suvning quyilish miqdori teshikdan oqib chiquvchi suv miqdoriga teng bo’lib, bakdagi suv balandligi 1m. Agar suv quyilishi to’xtatilsa 100sekunddan so’ng bak bo’shaydi. Bakka quyiluvchi suv miqdori aniqlansin.
Javob: 0,06 m³/s
12-Variant

1. Sillik va g’adir - budur Quvurlar xakida tushuncha

2. Suyuklikning turbulent xarakatida naporning sarflanishini aniklash.


Masala: Ichki diametri 200mm bo’lgan gorizontal quvurdan zichligi 0,9 ga teng bo’lgan moy oqmoqda. Quvurda diafragma o’rnatilgan bo’lib, sarf koeffitsiyenti 0,61. Diafragma teshigi diametri 76mm. Simobli difmanometr diafragmaga biriktirilgan bo’lib 102mm ni ko’rsatmoqda, quvurdagi moyning tezligi va sarfini aniqlang.
Javob: ω=0,47; G=47800kg/s

13- Variant

1. Maxxaliy karshiliklarda energiya sarfi.

2. Karshiliklar sistemasi koeffisienti.


Masala: Agar suv sathi pastki bьefda b=0,7m, R1=R=0,67m; N=0,8m; h6=0,6m bo’lsa, quvurdan o’tuvchi suyuqlik sarfi aniqlansin. (quvur devorlari yupqa va yon tomondan siqilishlar hisobga olinmasin.)
Javob: 280 kg/s

14- Variant

1. Gidravlik zarba xakida tushuncha. Gidravlik zarbni susaytirish usullari.

2. Gidravlik taranning ishlash prinsipi xamda kurilmalari.




Masala: Uzunligi L=2000m, diametri d=15sm bo’lgan ochiq bosimli bakdan atmosferaga suvni chiqarib berayotgan quvurdagi chiqimni aniqlang. Bakdagi suv yuzasi va quvurning chiqish kesimi o’rtasidagi farq Z=10m. Yo’qotilishlar hisobga olinmasin.
Javob: Q = 11,2l/sek

15- Variant

1. Turli xil naychalar va ularning ko’llanilishi.

2. Suyukliklarning teshikdan o’zgaruvchan bosimda okishi.


Masala: Uzunligi L=2000m, diametri d=15sm bo’lgan ochiq bosimli bakdan atmosferaga suvni chiqarib berayotgan quvurdagi chiqimni aniqlang. Bakdagi suv yuzasi va quvurning chiqish kesimi o’rtasidagi farq Z=10m. Yo’qotilishlar hisobga olinmasin. Kuvur gidravlik xususiyatini tuzib, bu masalani grafik ravishda yechamiz.
Javob: Q = 11,2l/sek

16- Variant

1. Turli xil teshiklar va okimning asosiy tavsiloti.

2. Suyuklikning yupka devordagi teshikdan okishi.



Masala: Bosimli A rezervuardan quvur tizimi buyicha C va D nuktalariga uzatiluvchi Q1, Q3 suvning sarfini aniqlang. quvurning aloxida uchastkalari uzunligi va diametri L1=1500m, L2=1000m, L3=800m, d1=20sm, d2=15sm, d3=15sm ga teng; rezervuar suv gorizontini belgilash gorizontal tekislikka nisbatan (x-x)z=50m, bo’linish nuqtasini belgilash ZV=20m, C va D sarf punktlarini belgilash ZS=25m, ZD=10m.
Javob: Q1=38,3 l/sek va Q3=25,8l/sek

17- Variant

1. Gazlarning kuvurlardagi xarakati.

2. Real suyukliklar uchun Bernulli tenglamasi.


Masala: Harorati t=20⁰S, diametri d=15sm va uzunligi L=1000m bylgan po’lat o’tkazgichdan o’tadigan havo sarfini aniqlang. quvurning kompressor yordamida beriladigan boshidagi bosimi r1=15atm va pnevmatik mashinani ishlashi uchun kerak bo’ladigan quvur oxiridagi bosimi r2=8atm ga teng.
Javob: G=7,01 kG/sek

18- Variant

1. Turli xil naychalar va ularning ko’llanilishi.

2. Suyukliklarning teshikdan o’zgaruvchan bosimda okishi.


Masala: Diametiri d=40mm bo’lgan quvurdan suyuqlik oqmoqda. Agar suyuqlik sarfi Q=0,8l/sek bo’lsa suyuqlikning o’rtacha harakatlanish tezligi aniqlansin.
Javob: v=0,64m/sek

19- Variant

1. Xarakat kesimi va suyuklikning xarakatlanishi.

2. Tezlik va sarf o’lchash usullari xamda asboblari.


Masala: Kesik konussimon quvurda d =200mm, 2-2 kesimda o’rtacha tezlik v2=1m/sek quvurdagi 1-1 kesimdagi o’rtacha tezlik va quvurdagi suyuqlik sarfi aniqlansin. quvurdagi harakat bosimli.
Javob: v1=1m/sek; Q=0,1256 l/sek

20- Variant

1. Gidravlik, geometrik va p’eyzometrik kiyalar xakida tushunchalar.

2. Okimning uzilmaslik tenglamasi.


Masala: Berilganlar D=200mm, d=100mm, h=0,5m, μ=0,98 bo’yicha suyuqlik sarfi aniqlansin, suyuqlik turi – suv.
Javob: Q=25l/sek

21- Variant

1. Suyuklikning xarakatining tartiblari va gidrodinamik o’xshashlik asoslari.

2. Okimning uzilmaslik tenglamasi.