Gidravlikaning o’rganish sohasi va tarixi suyuqliklarning modellari haqida

5.5. Real suyuqliklar oqimi uchun Bernulli tenglamasi

Oqim cheksiz ko’p elementar oqimchalardan tashkil topganligidan shu oqimchalar energiyalarining harakat kesimi bo’yicha integralini olish yo’li bilan oqim uchun Bernulli tenglamasini hosil qilish mumkin:

(5.9.)
Oqimning har bir elementar oqimchasida tezlikni hisoblash qiyin bo’lgani uchun (5.9) tenglamadagi integralni hisoblash ham qiyinlashadi. Shuni nazarga olib, oqim uchun Bernulli tenglamasida tezliklarni o’rtacha tezlik  bilan almashtiriladi. Elementar oqimcha geometrik balandligi bo’yicha integral oqimning harakat kesimi og’irlik markazining geometrik balandligiga, bosim bo’yicha integral esa ana shu geometrik balandlikdagi nuqtaga qo’yilgan bosimga aylanadi, Elementar oqimchanmng 1-1 va 2-2 kesimlarida bosimning kamayishi bo’yicha olingan integral ham oqim uchun bosimning o’rtacha kamayish miqdoriga aylanadi.
Shunday qilib, yuqorida aytilganlarga asosan (5.9.) tenglama quyidagi ko’rinishga keladi:
(5.10)
bu yerda: ₁, ₂ – birinchi va ikkinchi kesimlarda tezlikning notekis tarqalganini hisobga oluvchi koeffitsiyent; N_1-2–birinchi va ikkinchi kesimlar uchun bosimning kamayishi.

6. 
   Gidravlik va pьezometrik qiyaliklar haqida
   

Gidravlikada hisoblash ishlarini bajarishda gidravlik I va pьezometrik I_p qiyaliklardan foydalaniladi. Bosim chizig’ining uzunlik birligiga to’g’ri kelgan pasayishi gidravlik qiyalik deyiladi. 5.3-rasmda oqim uchun bosim va pьezometrik chiziqlar keltirilgan. Bu chiziqlar umumiy holda egri chiziq bo’ladi.

Agar bosim chizig’i egri chiziq bo’lsa, u holda gidravlik qiyalik differentsial ko’rinishga ega bo’ladi.
Pьezometrik chiziqning uzunlik birligiga to’g’ri kelgan pasayishi pьezometrik qiyalik deb ataladi.
Tekis harakat vaqtida tezlik o’zgarmaganligi (₁=₂) uchun gidravlik va pьezometrik qiyaliklar teng bo’ladi.

5.3-rasm. Gidravlik va pьezometrik qiyaliklar.

6.