GiRİŞ canliliğin tanimi

18
 
MENDEL 
GENETİĞİ
 
MENDEL’İN KALITIM İLKELERİ
 
Eşeyli üremede, yeni birey, anne ve babadan gelen iki gametin birleşmesiyle oluşan 
tek bir hücreden 
-zigot- 
gelişir. Her bir gametin kromozomları kalıtsal materyali yeni 
hücreye verirler. Bu materyal ergin organizmanın özellikleri gibi, embriyonun gelişim ve 
karakteristiklerini denetler. 
Kalıtsal materyal anne ve babadan geldiği için, yeni nesil bazı 
yönlerden anne ve babaya benzer, ancak diğer yönlerden her ikisinden de farklıdır. Bu 
yeni nesil, türünün tüm karakterlerine sahiptir, ancak bu türün diğer tüm bireylerinden 
onu ayıran kendi bireysel karakteristikleri de vardır.
Kalıtım
kalıtsal bilginin anne ve babadan yeni nesle geçme şekilleri ile ilgilenen 
biyoloji dalıdır. Modern kalıtım on dokuzuncu yüzyılda Avusturyalı rahip Mendel’in yaptığı 
bilimsel çalışmalarla başlamıştır.
18-1 Mendel Deneyleri 
İlk kalıtım araştırması, matem
atik ve fenle ilgilenen Gregor 
Mendel tarafından 
yürütülmüştür. Şu anda Çek Cumhuriyeti’nde (Slovakya’da) Brunn 
K
asabasında, Sai
nt 
Thomas Manastırında yaşamıştır. Yerel bir lisede fen dersleri de almıştır. Mendel 
-
1857’den 1865’e
- 
sekiz yıl manastırın bahçesinde yetiştirdiği bezelye bitkisinin belirli 
ırklarının kalıtını araştırmıştır. Mendel, bir dizi deneyle, bugün bilim adamları
nca kabul 
edilen kalıtımın temel ilkelerine ulaşmıştır.
Bezelye bitkileri, Mendel’in yapmayı arzuladığı araştırmalar için kusursuz bir seçim 
olmuştur. Yetiştirilmeleri oldukça kolaydır ve çabucak olgunlaşırlar. Bezelye bitkilerinin, 
uzunluk veya kısalık, yeşil veya sarı bezelyeler, düz veya kırışık tohumlar gibi birkaç çift 
çok zıt özellikleri vardır. Ayrıca, bezelye çiçeğinin yapısı ve doğal tozlaşma yolu, onun 
kontrollü deneylerde kullanılmasını kolaylaştırmaktadır. Bezelye çiçekleri, tepecik ve 
başçıklar
taç yaprak ile çevrili olduğundan, normalde 
kendinden
tozlaşır. Bu, doğada 
çapraz tozlaşmayı etkili bir biçimde önler. Ancak, Mendel, olgunlaşmadan önce erkek 
organları bir çiçekten uzaklaştırarak, başka bir bitkiden tepeciğe bulaşan polenlerle bu 
çiçeği çapraz tozlaştırabilmiştir. Normal yolla kendinden tozlaşmasını istediği belirli 
bitkileri yalnız bırakmıştır. Mendel, bitkilerin her bir generasyouna uyguladığı işlemlerin 
kayıtlarını dikkatlice tutmuştur. Her bir çaprazlama deneyinin tohumlarını topladı 
ve belirli 
bir yere ekerek sonuçları gözleyebildi. Mendel her bir çeşit dölün dikkatlice sayımını yaptı 
ve sonuçlarını matematiksel olarak analiz etti. Sağladığı önemli sonuçlara ulaşmada onu 
muktedir kılan matematik kullanmasıdır. 

---

172 
Mendel buluşları ile ilgili bir makale yazdı. Makalesi yerel bilimsel derneğinin dergisinde 
yayınlandı ve diğer bilimsel örgütlere ve kütüphanelere dağıtıldı. Ancak, o zaman, başka 
hiçbir bilim adamı bunun öneminin farkına varmış görünmedi. Mendel, çalışmasının 
gerçek önemini hiçbir zaman öğrenemeden 1882 yılında öldü. Ancak, 1900’de, birbirinden 
bağımsız olarak, kalıtımla ilgili Mendel’in sağladığı sonuçlara ulaşmıştır. Çalışmalarını 
yayınlamadan önce, geçmiş bilimsel literatürü araştırmış ve Mendel’in makalesini elde 
etmişlerdir. Orijinal buluşu için Mendel’e itibar etmişlerdir. Mendel, sonuçta layık olduğu 
itibarı kazanmıştır.