150 BASİT ORGANİZMALARDA EŞEYLİ ÜREME 16- 3 Kavuşma ve Çiftleşme Türleri Eşeyli üremenin en basit şekli protisrlerde ve diğer basit or
ganizmalarda meydana
gelir. Bu organizmalar çoğunlukla, eşeysiz ürer, ancak bazıları eşeyli de ürer. Bu
organizmalarda eşeyli üreme, organizmanın gelişme ve üreme yeteneğini yenileme
etkisine sahiptir. Bazı türler, eşeyli üreme önlenirse ölürler. Eşeyli üreme kalıtsal
materyalin rekombinasyonuna da izin vererek, tür içinde değişmeler ortaya çıkarır.
Eşeyli üreyen basit organizmalar arasında, ayrı eşeyler yoktur, bir türün bütün
bireyleri görünüşte tamamen özdeştirler. Erkek ve dişi hücreler ayırt edilmemek
le
birlikte, çoğunlukla artı (+) ve eksi (
-
) olarak gösterilen iki farklı birleşme tipi ya da soyu
vardır. Farklı birleşme tipleri arasında mutlaka biyokimyasal ve kromozomal farklılıklar
vardır.
Basit organizmalar arasında en yaygın rastlanan eşeyli üreme
tipi
kavuşmadır .
Kavuşmada, iki hücre arasında bir sitoplazmik köprü oluşur ve bu köprüden çekirdek
materyalinin değişimi ya da aktarımı olur.
16- 4 Terliksi hayvanda Kavuşma Terliksi hayvanlar ikiye bölünerek, çoğunlukla eşeysiz olarak ürerler. Bununla
birlikte,
belirli aralıklarla kavuşarak ürerler.
K
avuşma artı ve eksi iki farklı birleşme tipi arasında
meydana gelir. Bazı türlerde kalıtsal materyalin kavuşma ile periyodik değişimi eşeysiz
üremesinde hücre için gereklidir. Eğer bu olmazsa, hücre bölünmeyi durdurur ve sonuçta
ölür.
Kavuşma sırasında, biri artı diğeri eksi iki terliksi hayvan
oral oluk
bölgesinden
birbirlerine yapışırlar. Aralarında bir
protoplazmik köprü
oluşur. Her birinde bir dizi
karmaşık çekirdek değişimleri meydana gelir. Terliksi hayvan ve diğer kamçılıların makro
-
ve mikro-
iki tip çekirdekleri vardır. Her bir hücre her bir çekirdek tipinin birden fazlasını
içerebilir. Kavuşma sırasında, makroçekirdek kaybolur.
Mikroçekirdek mayozla bölünür.
Her bir terliksi hayvandan yeni oluşmuş
haploid mikroçekirdeklerden biri, protoplazmik
köprüden, bir mikroçekirdeği ile kaynaşacağı karşı hücreye geçer. Böylece her iki hücre
bir diploid mikroçekirdek içerir. Sonuçta kavuşmuş terliksi hayvanlar ayrılır ve yeni
mikroçekirdek birkaç miyotik bölünme geçirir. Bu bölünmeler yeni makro
- ve
mikroçekirdeğin oluşması ile sonuçlanır. Daha sonra her iki organizma çekirdek
bölünmesi olmaksızın iki kez bölünürler. Sekiz yeni organizma meydana gelir.