GiRİŞ canliliğin tanimi

9-6 Solunumun 
Aşamaları
 
Dış ve iç 
solunum.
Dış solunum akciğerlerde hava ile kan arasında oksijen ve karbondioksit değişimidir. 
Soluk 
aldıktan 
sonra, 
alveolide 
oksijen 
konsantrasyonu 
kandaki 
oksijen 
konsantrasyonundan yüksektir. Oksijen alveolinin nemli çeperinde çözünür ve yüksek 
konsant
rasyonlu bölgeden (alveoliden) düşük konsantrasyonlu bölgeye (kana) difüze 
olur. Bağımsız olarak, karbondioksit kandan alveoliye, zıt yöne difüze olur. 
Kalbin çarpmasıyla vücudun bütün damarlarına kanın pompalanmasıyla, oksijence 
zengin kan akciğerlerden vücut dokularına taşınır ve oksijence fakir kan dokulardan 
akciğerlere geri getirilir.
İç solunum, kan ile vücut hücreleri arasında oksijen ve karbondioksit değişimidir. 
Vücut dokularının kılcallarında, oksijen, kandan hücrelerarası sıvıya, oradan vücut 
h
ücrelerine difüze olur; karbondioksit, hücrelerden hücrelerarası sıvıya oradan kana 
difüze olur. Her gaz konsantrasyon eğiminde, örneğin yüksek konsantrasyonlu alandan 
düşük konsantrasyonlu alana difüze olur. 
Oksijen taşınımı. Oksijenin çoğu akciğerlerden
vücut dokularına kırmızı kan hücreleri 
içindeki hemoglobinle taşınır. Plazma içinde büyük boyutta çözünmüş değildir. 
Hemoglobin demir içerikli yegane proteindir. En önemli karakteristiği oksijenle kolaylıkla 
birleşmesidir. Ancak, oksijen zayıf olarak tutulur ve oksijen konsantrasyonuna bağlı 
olarak tepkime geri dönüşümlüdür. Oksijen konsantrasyonunun yüksek olduğu 
akciğerlerde, hemoglobin (Hb) oksihemoglobin (HbO2) oluşturmak için oksijenle (O2) 
birleşir. Kan, çevre dokularda oksijen konsantrasyonun düşük olduğu vücut dokularının 
kılcallarına ulaştığında, oksihemoglobin oksijen ve hemoglobine yıkılır. Oksijen, kandan, 
hücresel solunumda kullanıldığı vücut hücrelerinde difüze olur. 
Düşük oksijenli kan, hemoglobinden dolayı koyu kırmızı veya donuk mor renkte
dir. 
Oksijence zengin kan oksihemoglobinden dolayı parlak kırmızı renktedir.
Karbondioksit taşınımı. Hücresel solunum karbondioksit üretir. Bu nedenle 
karbondioksit konsantrasyonu vücut hücrelerinde kılcallardaki kandan daha yüksektir. Bu 

---

80 
yüzden, karbondioksit hücrelerden kana difüze olur. Karbondioksitin kanla akciğerlere 
taşınması birkaç yolla olur.
Karbondioksit kana difüze olduğunda, su ile birleşerek karbonik asit meydana getirir.
Karbonik asit, H2CO3 , hidrojen iyonları ve bikarbonat iyonları oluşturarak, hızla yıkılır. 
Bu tepkimeler kırmızı kan hücrelerinde bir enzimin bulunması ile hızlandırılır. 
Karbondioksitin çoğu (yaklaşık %70) bikarbonat iyonları halinde plazmada taşınır. 
Karbondioksitin bir kısmı (yaklaşık %20) karboksihemoglobin olarak kırmızı kan 
hücrelerinde taşınır.
Karbondioksitin az bir miktarı (yaklaşık %10) plazmada çözünmüş olarak taşınır.
Tüm bu tepkimeler geri dönüşümlüdür ve akciğerlerden karbondioksit uzaklaştırılır.