Giriş. Elektron qurğularının təsnifatı. Elektronika

 
Yarımkeçiricilərin aşqar keçriciliyi 
Yarımkeçirici cihazların işi aşqar keçiriciliyi hadisəsinə əsaslanır. Yarımkeciricinin kristal qəfə- 
sinə daxil edilmiş başqa kimyəvi elementlərin atomlarına və ya ionlarına aşqar deyilir.Aşqarlar iki cür 
olur: donor və akseptor. Yarımkeciricilərdə keçiriciliyin xarakterini dəyişmək üçün təmiz
yarımkeçiricilərə aşqar əlavə edilir. Yarımkeçiricilərə aşqar (qarışıq) kimi Mendeleyev dövrü 
sisteminin III və V qrup elementləri qatılır. III–cü qrup elementlərə alüminium 
, bor , indium 
  və s; V-ci qrup elementlərə fosfor , sürmə, arsen (As) və s. aiddir. V qrup elementləri daxil
ediləndə 
-tipli, III qrup elementləri daxil ediləndə -tipli yarımkeçiricilər alınır. 
Əgər Ge və ya Si təmiz kristalına beş valentli arsen 
atomunun qarışığı əlavə edilərsə, onda
arsen atomunun dörd elektronu germaniumun dörd qonşu atomu ilə kovalent əlaqə yaradır, onun
beşinci elektronu artıq qalır və keçiriciliyin yaranmasında iştirak edir. Həmin elektrona cüzi enerji 
veriləndə o, sərbəst elektrona çevrilir və deşiklər əmələ gətirmədən kristal daxilində hərəkət edir. V 
qrup elementləri yarımkeçiricidə sərbəst elektron mənbəyidir. Sərbəst elektronlar yaradan aşqara donar 
aşqarı deyilir. Bu cür aşqarı olan kristal isə n tipli y/k adlanır
Əgər Ge və ya Si təmiz kristalına III qrupun indium 
  elementi daxil edilərsə, onda
tamamlanmamış kovalent rabitə əmələ gələr. Çünki germanium atomu ilə kovalent rabitə
yaratmağa indium atomunun bir elektronu çatmır və atomlar arası əlaqədə boş yer -deşik yaranır. 
Həmin deşiklər qonşu Ge və ya Si atomlarının elektronları ilə tutulur və indium atomları mənfi ionlara 
çevirilir. Bu halda y/k-lərdə deşik keciriciliyi üstünlük təşkil edir. Artıq deşik əmələ gətirən aşqarlara 

---

akseptor aşqarlar  deyilir. Akseptor qarışığı olan kristal
-tipli yarımkeçiricidir və onun keçiriciliyi
deşiklərin hərəkəti ilə bağlıdır. Aşqarlı yarımkeçiricidə iki növ yükdaşiyıcı olur: əsas və qeyri-əsas. 
-tipli yarımkeçiricidə deşiklər əsas, elektronlar qeyri-əsas yükdaşıyıcılardır; -tipli yarımkeçiridə
elektronlar əsas, deşiklər qeyri-əsas yükdaşıyıcılardır.