Giriş Son illərdə Azərbaycan Respublikasının təhsil sistemində interaktiv təlim metodlarının mənimsənilərək tədris prosesinə tətbiq olunması sahəsində müəyyən nəticələr əldə edilmişdir
Ənənəvi və interaktiv təlim metodları – üstünlüklər və çatışmazlıqlar
Yüklə 262,26 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Ənənəvi və interaktiv təlim metodları – üstünlüklər və çatışmazlıqlar
23 http://journal.edu.az etdirməli, uşağın «yaxın inkişaf zonasına» yönəlməlidir, yəni təlim uşağın özünün müstəqil fəaliyyəti və ya böyüklərin köməyi sayəsində aşkarlanan bilik və bacarıqları əldə etmək kimi potensial imkanlarına tuşlanmalıdır. • Qabaqlayıcı təlim prinsipi. Təlim inkişafı qabaqlamalı və yeni nəsilləri fəaliyyətə hazırlamalıdır. • Təlim-tərbiyə sisteminin çevikliyi prinsipinə əsasən ictimai mühitin, cəmiyyətin dəyişən tələbləri nəzərə alınmaqla, təlim proqramlarının məzmununun, tədris planlarının qurulmasının, təlim-tərbiyə prosesinin təşkilinin, pedaqoji texnologiyaların seçilməsinin sistematik yenilənməsi baş verməlidir. • Əməkdaşlıq prinsipi. «Müəllim–şagird–valideyn» qarşılıqlı münasibətləri sistemində onların hər biri təlim prosesinin gedişində tərəf-müqabil kimi iştirak etməlidir. • Dialoji təlim prinsipi. Məsələlərin birgə həlli gedişində özünün, qrup üzvlərinin fikirlərini, imkanlarını və təcrübələrini müəyyən edə bilməsi, faydalanması məqsədilə hər bir şagirdin müzakirələrdə, qrupun işində iştirakı təmin edilməlidir» (Григальчик Е., Губаревич Д. Минск, 2003). Təcrübə və müşahidələr sübut edir ki, interaktiv təlim metodu üçün aşağıdakı cəhətlər səciyyəvidir: • müəllimin özünün fəallığı ilə yanaşı, şagirdlərin də yaradıcı fəaliyyətə cəlb edilməsi; • şagirdin aktiv fəaliyyəti prosesində ona elementar bacarıqların aşılanması; • müəllim–şagird, şagird–şagird əməkdaşlığı; • hərəkətli, süjetli, didaktik, rollu oyunlardan istifadə, sosial bərabərliyin və müsbət psixoloji mühitin yaradılması; • müəllimin təqdim etdiyi tematik materialın şagirdlərin yaradıcı təfəkkürünə və milli düşüncə tərzinin formalaşmasına təsiri. İnteraktiv təlim metodu dərsə hazırlıq prosesində müəllimin, dərsdə isə şagirdlərin fəallığını tələb edir. İnteraktiv təlim həm təhsilləndirici, həm inkişafetdirici, həm də tərbiyələndirici metod olmaqla təlimin keyfiyyətini yüksəldir. İnteraktiv təlim metodu şagirdlərin idrak fəaliyyətinə əsaslanan və təlim prosesinin digər iştirakçıları ilə əməkdaşlıq şəraitində həyata keçirilən təlimi nəzərdə tutur. İnteraktiv təlim metodları ilə keçirilən dərslərdə şagirdlərin inkişaf səviyyələrini B.Blum taksonomiyası ilə müəyyən etmək olar: • Biliklərin mənimsənilməsi bacarığı şagirdin öyrənəcəyi mövzuları, konkret faktlardan bütöv nəzəriyyələrə qədər, yadda saxlaması, ifadə edə bilməsidir. • Dərketmə bacarığı şagirdin öyrəndiyi materialı şərh etməsi, hadisələrin gələcək inkişafı ilə bağlı məntiqli fikirlər söyləməsidir. • Tətbiqetmə bacarığı şagirdin öyrəndiyi materialın məzmununu konkret şərait və vəziyyətdə tətbiq edə bilməsidir. P E D A Q O G İ K A 24 MƏKTƏBƏQƏDƏR və İBTİDAİ TƏHSİL, 2019, №4 • Analiz etmə bacarığı şagirdin öyrəndiyi materialı tərkib hissələrinə ayırmaqla onun strukturunu müəyyən etməsidir. • Sintez etmə bacarığı elementləri kombinə etməklə tamın alınmasıdır. • Qiymətləndirmə bacarığı şagirdin öyrəndiyi materialın əhəmiyyətini müəyyən edə bilməsidir. İnteraktiv təlim bilik, bacarıq, təcrübə və vərdişlərə yiyələnməyə, cəmiyyətin vətəndaşları üçün zəruri sosial və intellektual təfəkkürün, müstəqil fəaliyyət, müstəqil düşünmə bacarıqlarının inkişafına kömək edən, demokratik üsullarla aparılan təlim prosesidir. Son tədqiqatların nəticələri göstərir ki, interaktiv təlim metodları konstruktivizm nəzəriyyəsinə istinad edərək, təlimə İKT-nin yaxından tətbiqi ilə effektiv nəticə verir. İnteraktiv təlim modeli öz qarşısına bütün iştirakçıların bir-biri ilə fəal qarşılıqlı təsirdə əlverişli, rahat öyrənmə şəraitinin yaradılması məqsədini qoyur. Müəllimlərin dərs prosesində məhz bu modeldən istifadə etmələri təlimə innovativ məzmun gətirir. İnteraktiv təlimin təşkili həyati situasiyaları modelləşdirmək, rollu oyunlardan istifadə, situasiyanın təhlili əsasında problemin birlikdə, əməkdaşlıq şəraitində həllinin üstünlüyü ilə secilir. Aydındır ki, interaktiv dərslər öz quruluşuna görə ənənəvi dərslərdən xeyli fərqləndiyi üçün onun təşkili müəllimdən peşəkarlıq və yaradıcı fəallıq tələb edir. Deməli, çevik, düşündürücü idrak fəallığını doğurmayan metodlar uşaqların marağını təmin etmir, onları fəaliyyətə qoşmur. Təlim prosesində işgüzar fəaliyyət mühiti, əməkdaşlıq şəraiti yaradıldığından iştirakçıların yüksək fəallığı təmin olunur. Sxem 1-də ənənəvi və fəal təlim arasındakı fərqlər müqayisəli şəkildə göstərilmişdir. İnteraktiv təlimə tədrisin təşkili və idarə olunması metodlarının məcmusu kimi baxmaq olar. Bu metodun prinsipləri aşağıdakı kimi müəyyənləşdirilmişdir: • təlimin subyekt-subyekt xarakteri daşıması; • şagirdlərin fəal öyrənmə mövqeyi, təfəkkürün müstəqilliyi və sərbəstliyi; İsmət Məmmədova, Günay Həsənova Yüklə 262,26 Kb. Dostları ilə paylaş:
|