Buxgalteriya balansi (1-son shakl) va xususiy kapital to’g’risidagi hisobot (5-son shakl) o’rtasidagi bog’liqlik. Buxgalteriya balansida xususiy kapital (ustav kapitali, qo’shilgan kapital, rezerv kapitali, sotib olingan xususiy aktsiyalar, taqsimlanmagan foyda (qoplanmagan zarar), maqsadli tushumlar, kelgusi davr xarajatlari va to’lovlari uchun zahiralar) bo’yicha ma’lumotlar 410-470-satrlarda yil boshida va yil oxirida statik tarzda keltirilgan. Yil davomidagi o’zgarishlar balansda mavjud emas. Quyida keltirilgan 5-shaklda bu o’zgarishlar mavjud hamda yil boshidagi va oxiridagi ko’rsatkichlar buxgalteriya balansi moddalari bilan to’g’ri kelishi kerak.
Yuqoridagi fikr-mulohazalaridan ko’rinib turiptiki moliyaviy hisobot shakllari o’rtasida muhim bog’liqliklar mavjud va bir birini to’ldirib, moliyaviy hisobot axborot foydalanuvchilar uchun kerakli va etarli ma’lumotlarni etkazib beradi.
Sinov balansi. Moliyaviy hisobotlarini tuzishdan oldin tayyorgarlik ishlari olib boriladi. Bunda hisobvaraqlardagi yozuvlar aylanmasi aniqlanadi va oxirgi qoldiqlari hisob-kitob qilinadi, analitik hisobvaraqlar bo’yicha aylanmalarni aniqlanadi hamda sintetik hisobvaraqdagi yozuvlarni bosh daftarga yoziladi. Bosh daftardagi yozuvlar to’g’riligini tekshirish uchun sinov balansi tuziladi. Bu registr uchta juft tengliklardan iborat: hisobvaraqlardagi yil boshidagi debet va kredit qoldiqlari; hisobot davridagi hisobvaraqlarning debet va kredit aylanmalari; hisobvaraqlarning hisobot davri oxiridagi debet va kredit qoldiqlari. Uchta juftlik doimo debet va kredit tomonlari teng bo’lishi kerak. Aks holda hisobvaraqlarda xatolik mavjudligini ko’rsatadi. Registr shakli quyida keltirilgan. Hisobvaraqlar “MBA” MChJ ishchi hisobvaraqlaridan olingan bo’lib, namunaviy hisobvaraqlar rejasidan farq qiladi (12.1-jadval).
12.1-jadval
“MBA” MChJ ishchi hisobvaraqlaridan olingan ma’lumotlar
(ming so’m)
